‘Ak Parti yedi ankette yüzde 30’un altında’ Araştırma şirketi MAK’ın sahibi Mehmet Ali Kulat SÖZCÜ’ye anlattı. Bu yıl 8 anket yaptıklarını söyleyen Kulat “7’sinde Ak Parti’nin yüzde 26.5’e kadar indiğini gördük” dedi. ÂLÂ Parti’nin oylarının yüzde 15’in altına düşmediğini söylemiş oldu. CHP’nin oyları ise yüzde 25-26 bandında.
Seçim devri yaklaştıkça kamuoyu yoklamaları da artıyor. Siyasi partilerde olduğu üzere anket şirketleri içinde da “En yanlışsız seçim iddiasını biz yaptık” yarışı yaşanır. Daha evvel AKP’nin anketlerini yapan şirket olarak biliniyordu. Artık AKP de dahil 24 aboneye anket sonuçlarını gönderiyor. Abonelerden birisinin kendileri için üç soru sordurma ve bunu isbterlerse diğer abonelerle paylaşılmaması üzere hakları da var. Yani, o sorular yalnızca onlar için soruluyor, bedellendiriliyor. MAK Şirketinin sahibi Mehmet Ali Kulat, SÖZCÜ’nün sorularını şöyleki yanıtlandırdı:
ANKET YOLUNDA
Her anket periyodunda 200 kişiyi çalıştırdığımız devirler oluyor. Ülkemizde 57 milyon 500 bin seçmen var. Pandemi üzere sıradışı olaylar şayet olmazsa Türkiye seçmeninin 10 binde biriyle yani 5 bin 750 bireyle anket yapıyoruz. Bir anket yapacağımız vakit 10-20 araçla farklı vilayetlere yanlışsız hareket ettiriyoruz. Bir araç Edirne’ye hakikat giderken bir öbür araç Hakkari’ye hakikat gidiyor. 30 büyükşehirin yanı sıra en az 40 ile daha giriyoruz. İç kontrol için iki çalışandan biri, ötekini fotoğrafla kayıt altına alır. 5 bin 750 şahısla bir anket yaptığımızda arkadaşların elinde 15 bin adet fotoğraf toplanıyor.
ÇAPRAZ SORULAR
Genelde biz çapraz sorular sormak suretiyle bu şeyi yakalarız. Geçmişte anketlere katılma oranının 13 şahıstan teğe kadar indiği devirler oldu. Beşerler anketlere katılmak istemiyorlar. Bunun manası şu: Ben 5 bin 750 kişi için alana grup gönderdiğimde yaklaşık olarak 60 bin altmış bin civarında kişinin kapısını çalıyorum ya da birebir ondan ricacı oluyorum yani. Artık bu azaldı. Evvel onu söyleyeyim. Yani üçte teğe kadar indi bu şu anda. Beşerler değişik biçimde kendilerinin kamufle yani ne bileyim deşifre olmasından kaygı ediyorlar. Çoklukla muhalif seçmendir bu. Yeni kurulan partilerde görünmek farklı problemlere niye oluyor.
ENDİŞELİ OLANLAR
Anket firmasına bakarak ‘Bu anket firması şuna yakın’ deyip öbür taraf için bir telaş duyabiliyor. kimi vakit mahallî sorular var ise ‘Acaba bunu belediye mi yaptırıyor?’ diye düşünüp, biraz daha sonra kapıyı zabıta mı çalacak? üzere bir tasa duyuyor. Telaşlarının çeşitleri epey. Ancak ekseriyetle telaşlı olan seçmen daima muhalif seçmen. kimi vakit de iktidar cephesinden birisi şu ya da bu niçinden dolayı girmemiş olabilir ancak yüklü muhalif seçmenlerdir. Yılda 12 anket sonuçlarını abonelere göndeririz. Bunların birçok siyasi oluyor.
SEÇİM YAKLAŞIRKEN
Seçimlerin yaklaştığı devirlerde hiç ismini duymadığımız firma çıkıyor, abartılı denek sayısı söylüyor. Biz 5 bin 750 bireyle anket yaptığımızda maliyeti 500 bin lira civarında. Şayet sahiden firmalar önemli firmaysa, makus niyet yoksa, bir manipülasyon niyeti vesairesi falan yoksa olağanda örnekleme bağlı olarak küçük farklılıklar olsa bile, büyük farklılıklar çıkmaz. Biz her ay araştırma yaptığımız için değişimleri görüyoruz. Oy oranlarındaki , değişimler zannedildiği üzere geçen ay yüzde 30 çıkan bir parti, bu ay yüzde 40 falan çıkmaz. Yüzde 30 da çıkmaz. Yani yüzde 34’e iner, ya da yüzde 36’şe çıkar. Yani ülkede bir darbe olmamışsa, bir savaş olmamışsa bu biçimde büyük değişimler olmaz. Lakin biz kimi vakit bakıyoruz firma altı ay hiç anket yapmamış, altı ay daha sonra bir anket yayınlıyor, ta üstte bir daha sonrakinde ta aşağıda. Artık bu arkadaşlar açısından da sağlıklı bir şey değil. Yani firma ciddiyse istikrarını yapmak zorundadır
BİR KISMI KÜSER
Konut için 5 milyon vatandaşımız başvurdu. Kur’ada çıkmayanlardan bir kısmı hal koymayabilir lakin bir kısmının küseceği ortada. Yani küsecek olan 250 binden çokysa bu vaatlerde risk var. Hele torpil olyduğuna ait kanaat gelişirse yarar yerine partiye ziyan verir. Geçmişte yapılmış bir kısım kampanyalardan hareketle biz bunu söylüyoruz. Ak Parti’nin seçim kampanyalarını senelerca takip etmiş birisi olarak söylüyorum: Genelde seçim senelerında değil, seçimden bir-iki yıl evvel kampanyalar yapılır, ortaya eser çıkar. Cumhurbaşkanı sıklıkla kurdele kesmeye giderdi. Bu sefer tahminen toplumsal yansıdan de etkilenerek olabildiğince Süleyman Demirel üzere siyasette kim ne istiyorsa iki katı üzere bir garip hava oluştu.
AK PARTİ YÜZDE 30 ALTI
Biz 2022 yılı içerisinde yaptığımız 8 araştırmanın 7’sinde Ak Parti’yi yüzde 30’un altında gördük. Hatta yüzde 26,5’a kadar indiği oldu. Son ankette konut, EYT’nin (Emeklilikte Yaşa Takılanlar) çözüleceği üzere, 3600 vesaire. Bunlar şu anda Ak Parti’nin oy oranını yüzde 31’e kadar çıkardı. Tıpkı biçimde MHP’de de hayli küçük bir toparlanma gözlemleniyor. Bunda da hem ittifakın ortağı olmasının birebir vakitte Devlet Bahçeli’nin peş peşe mitinglerinin tesiri var. Bu seçmende bir moral ve motivasyon oluşturur. 6,5-7’de oy oranı gözüken MHP, tahminen önümüzdeki süreçte bu trend devam ederse daha üste hakikat çıkabileceğini gösteriyor. Bu da doğal olarak Millet İttifakı’nda küçük oy kayıpları manasına gelmektedir. Yani bir tarafı yükselirken öbür taraf düşüyor.
MİLLET İTTİFAKI VE ADAYI
CHP’nin oy oranı yüzde 25-26 bandında seyrediyor. Bu birtakım aylarda 27’ye kadar çıktı. YETERLİ Parti’de istikrarlı bir yükseliş var. 8 araştırmamızda hiç 15’in altına düşmedi. 17’ye çıktığı, 16’ya indiği oluyor lakin bu biçimde bir bantta seyrediyor. Bulundukları ittifakın hükümet olma umudu oluşursa orada bir yükseliş olur. Millet İttifakı’nın adayı, Cumhuriyet Halk Partisi’nin genel lideri Kemal Kılıçdaroğlu olursa, CHP için yüzde 30’u bekleyebiliriz. Lakin bir daha bir günde olmaz bir vakit diliminde olur. Gitgide üste hakikat bir trend yakalar. Bu niçin öyledir? Zira seçmenin bir kısmı pragmatist (yararcı) seçmendir. Seçmen genelde pragmatisttir lakin daha pragmatik bir seçmen kümesi vardır. Gücü sever seçmen ve o gücün cumhurbaşkanı olacağını görürse orada pozisyonlanmak ister. Bu eşyanın ve insanın tabiatıyla epey yakından ilgilidir onu söyleyelim. Bu aslında tıpkı ittifakın içerisindeki oy oranı itibariyle daha düşük partileri de tesirler. Yeni kurulan partinin diyelim ki oy oranı yüzde 2’dir. O parti ittifakın içerisinde yer alırsa lakin seçilecek ittifakın içerisinde toplumsal rüzgarı gerisine almış iktidarın içerisinde yer alırsa 3’e, 4’e çıkabilir. Fakat tam karşıtı birebir parti zayıf bir yerde ya da ittifak dışı bir yerde yer alırsa da bir anda silinebilir. Çok aşağılara gerçek inebilir.
BİZİM İÇİN DE ZOR
İttifakların bu kadar besbelli olduğu ve siyaseti şekillendirdiği bir periyodu birinci kere yaşıyoruz. Araştırma firmaları açısından da sıkıntı bir müddetç. Zira seçmenin iç geçirgenliği de hayli farklı. Bakın evvelden Ak Parti seçime yakın sertleştiğinde avantaj elde ediyordu. Zira, CHP vardı. Türkiye’de sağ, sol geçirgenliği fazlaca fazla yoktur. 70’e 30 ya da 65’e 35 bir istikrar var. Ancak artık durum değişti. Millet İttifakı’nda 5 sağ parti, bir sol parti var. Ak Parti son seçimde yüzde 42,5 oy aldı. Artık de ortalama 30 diyelim. Ak Parti 12,5 puan oy kaybetmiş. Bu seçmenin yarısı DÜZGÜN Parti’ye, geri kalanı Ak Parti’den doğmuş DEVA ve Gelecek partilerine gitmiş. Biraz da Zafer Partisi, Bağımsız Türkiye Partisi, bir daha Refah Partisi üzere şimdilik ittifaklarda bir yerde görünmeyen lakin bir yükseliş trendini az fazlaca alanda gördüğümüz bir şey.
YÜZDE 1’İN ANLAMI
‘Yüzde bir’i kimse hafifçee almasın. Bu 570 bin oy demektir. Bu kadar yüksek bir oranı almak da o denli zannedildiği kadar kolay değil. Bir partinin oy oranı yüzda birden ikiye çıkıyorsa epeyce hayli büyük bir şey. Cumhur İttifakı’nın oy oranı yüzde 40-42 olsun. Millet İttifakı 45-47 olsun diyelim. Yani 50 artı bir yapmıyor. Seçimin birinci cinste bitirilebilmesi için partiye 50 artı 1 lazım. Her iki ittifakın da HDP oylarına gereksinimi var. HDP’nin oy oranı da 12-13’e kadar çıktı. Şu anda barajın üstünde görünüyor. Barajın altında gördüğümüz de oluyor. sebebi de kendisini AK Parti ortasında kamufle eden 1-2 puanlık bir seçmen var. Zafer Partisi, Bağımsız Türkiye Partisi, bir daha Refah Partisi üzere öteki partilerin de 5 puanı var.
Seçim devri yaklaştıkça kamuoyu yoklamaları da artıyor. Siyasi partilerde olduğu üzere anket şirketleri içinde da “En yanlışsız seçim iddiasını biz yaptık” yarışı yaşanır. Daha evvel AKP’nin anketlerini yapan şirket olarak biliniyordu. Artık AKP de dahil 24 aboneye anket sonuçlarını gönderiyor. Abonelerden birisinin kendileri için üç soru sordurma ve bunu isbterlerse diğer abonelerle paylaşılmaması üzere hakları da var. Yani, o sorular yalnızca onlar için soruluyor, bedellendiriliyor. MAK Şirketinin sahibi Mehmet Ali Kulat, SÖZCÜ’nün sorularını şöyleki yanıtlandırdı:
ANKET YOLUNDA
Her anket periyodunda 200 kişiyi çalıştırdığımız devirler oluyor. Ülkemizde 57 milyon 500 bin seçmen var. Pandemi üzere sıradışı olaylar şayet olmazsa Türkiye seçmeninin 10 binde biriyle yani 5 bin 750 bireyle anket yapıyoruz. Bir anket yapacağımız vakit 10-20 araçla farklı vilayetlere yanlışsız hareket ettiriyoruz. Bir araç Edirne’ye hakikat giderken bir öbür araç Hakkari’ye hakikat gidiyor. 30 büyükşehirin yanı sıra en az 40 ile daha giriyoruz. İç kontrol için iki çalışandan biri, ötekini fotoğrafla kayıt altına alır. 5 bin 750 şahısla bir anket yaptığımızda arkadaşların elinde 15 bin adet fotoğraf toplanıyor.
ÇAPRAZ SORULAR
Genelde biz çapraz sorular sormak suretiyle bu şeyi yakalarız. Geçmişte anketlere katılma oranının 13 şahıstan teğe kadar indiği devirler oldu. Beşerler anketlere katılmak istemiyorlar. Bunun manası şu: Ben 5 bin 750 kişi için alana grup gönderdiğimde yaklaşık olarak 60 bin altmış bin civarında kişinin kapısını çalıyorum ya da birebir ondan ricacı oluyorum yani. Artık bu azaldı. Evvel onu söyleyeyim. Yani üçte teğe kadar indi bu şu anda. Beşerler değişik biçimde kendilerinin kamufle yani ne bileyim deşifre olmasından kaygı ediyorlar. Çoklukla muhalif seçmendir bu. Yeni kurulan partilerde görünmek farklı problemlere niye oluyor.
ENDİŞELİ OLANLAR
Anket firmasına bakarak ‘Bu anket firması şuna yakın’ deyip öbür taraf için bir telaş duyabiliyor. kimi vakit mahallî sorular var ise ‘Acaba bunu belediye mi yaptırıyor?’ diye düşünüp, biraz daha sonra kapıyı zabıta mı çalacak? üzere bir tasa duyuyor. Telaşlarının çeşitleri epey. Ancak ekseriyetle telaşlı olan seçmen daima muhalif seçmen. kimi vakit de iktidar cephesinden birisi şu ya da bu niçinden dolayı girmemiş olabilir ancak yüklü muhalif seçmenlerdir. Yılda 12 anket sonuçlarını abonelere göndeririz. Bunların birçok siyasi oluyor.
SEÇİM YAKLAŞIRKEN
Seçimlerin yaklaştığı devirlerde hiç ismini duymadığımız firma çıkıyor, abartılı denek sayısı söylüyor. Biz 5 bin 750 bireyle anket yaptığımızda maliyeti 500 bin lira civarında. Şayet sahiden firmalar önemli firmaysa, makus niyet yoksa, bir manipülasyon niyeti vesairesi falan yoksa olağanda örnekleme bağlı olarak küçük farklılıklar olsa bile, büyük farklılıklar çıkmaz. Biz her ay araştırma yaptığımız için değişimleri görüyoruz. Oy oranlarındaki , değişimler zannedildiği üzere geçen ay yüzde 30 çıkan bir parti, bu ay yüzde 40 falan çıkmaz. Yüzde 30 da çıkmaz. Yani yüzde 34’e iner, ya da yüzde 36’şe çıkar. Yani ülkede bir darbe olmamışsa, bir savaş olmamışsa bu biçimde büyük değişimler olmaz. Lakin biz kimi vakit bakıyoruz firma altı ay hiç anket yapmamış, altı ay daha sonra bir anket yayınlıyor, ta üstte bir daha sonrakinde ta aşağıda. Artık bu arkadaşlar açısından da sağlıklı bir şey değil. Yani firma ciddiyse istikrarını yapmak zorundadır
BİR KISMI KÜSER
Konut için 5 milyon vatandaşımız başvurdu. Kur’ada çıkmayanlardan bir kısmı hal koymayabilir lakin bir kısmının küseceği ortada. Yani küsecek olan 250 binden çokysa bu vaatlerde risk var. Hele torpil olyduğuna ait kanaat gelişirse yarar yerine partiye ziyan verir. Geçmişte yapılmış bir kısım kampanyalardan hareketle biz bunu söylüyoruz. Ak Parti’nin seçim kampanyalarını senelerca takip etmiş birisi olarak söylüyorum: Genelde seçim senelerında değil, seçimden bir-iki yıl evvel kampanyalar yapılır, ortaya eser çıkar. Cumhurbaşkanı sıklıkla kurdele kesmeye giderdi. Bu sefer tahminen toplumsal yansıdan de etkilenerek olabildiğince Süleyman Demirel üzere siyasette kim ne istiyorsa iki katı üzere bir garip hava oluştu.
AK PARTİ YÜZDE 30 ALTI
Biz 2022 yılı içerisinde yaptığımız 8 araştırmanın 7’sinde Ak Parti’yi yüzde 30’un altında gördük. Hatta yüzde 26,5’a kadar indiği oldu. Son ankette konut, EYT’nin (Emeklilikte Yaşa Takılanlar) çözüleceği üzere, 3600 vesaire. Bunlar şu anda Ak Parti’nin oy oranını yüzde 31’e kadar çıkardı. Tıpkı biçimde MHP’de de hayli küçük bir toparlanma gözlemleniyor. Bunda da hem ittifakın ortağı olmasının birebir vakitte Devlet Bahçeli’nin peş peşe mitinglerinin tesiri var. Bu seçmende bir moral ve motivasyon oluşturur. 6,5-7’de oy oranı gözüken MHP, tahminen önümüzdeki süreçte bu trend devam ederse daha üste hakikat çıkabileceğini gösteriyor. Bu da doğal olarak Millet İttifakı’nda küçük oy kayıpları manasına gelmektedir. Yani bir tarafı yükselirken öbür taraf düşüyor.
MİLLET İTTİFAKI VE ADAYI
CHP’nin oy oranı yüzde 25-26 bandında seyrediyor. Bu birtakım aylarda 27’ye kadar çıktı. YETERLİ Parti’de istikrarlı bir yükseliş var. 8 araştırmamızda hiç 15’in altına düşmedi. 17’ye çıktığı, 16’ya indiği oluyor lakin bu biçimde bir bantta seyrediyor. Bulundukları ittifakın hükümet olma umudu oluşursa orada bir yükseliş olur. Millet İttifakı’nın adayı, Cumhuriyet Halk Partisi’nin genel lideri Kemal Kılıçdaroğlu olursa, CHP için yüzde 30’u bekleyebiliriz. Lakin bir daha bir günde olmaz bir vakit diliminde olur. Gitgide üste hakikat bir trend yakalar. Bu niçin öyledir? Zira seçmenin bir kısmı pragmatist (yararcı) seçmendir. Seçmen genelde pragmatisttir lakin daha pragmatik bir seçmen kümesi vardır. Gücü sever seçmen ve o gücün cumhurbaşkanı olacağını görürse orada pozisyonlanmak ister. Bu eşyanın ve insanın tabiatıyla epey yakından ilgilidir onu söyleyelim. Bu aslında tıpkı ittifakın içerisindeki oy oranı itibariyle daha düşük partileri de tesirler. Yeni kurulan partinin diyelim ki oy oranı yüzde 2’dir. O parti ittifakın içerisinde yer alırsa lakin seçilecek ittifakın içerisinde toplumsal rüzgarı gerisine almış iktidarın içerisinde yer alırsa 3’e, 4’e çıkabilir. Fakat tam karşıtı birebir parti zayıf bir yerde ya da ittifak dışı bir yerde yer alırsa da bir anda silinebilir. Çok aşağılara gerçek inebilir.
BİZİM İÇİN DE ZOR
İttifakların bu kadar besbelli olduğu ve siyaseti şekillendirdiği bir periyodu birinci kere yaşıyoruz. Araştırma firmaları açısından da sıkıntı bir müddetç. Zira seçmenin iç geçirgenliği de hayli farklı. Bakın evvelden Ak Parti seçime yakın sertleştiğinde avantaj elde ediyordu. Zira, CHP vardı. Türkiye’de sağ, sol geçirgenliği fazlaca fazla yoktur. 70’e 30 ya da 65’e 35 bir istikrar var. Ancak artık durum değişti. Millet İttifakı’nda 5 sağ parti, bir sol parti var. Ak Parti son seçimde yüzde 42,5 oy aldı. Artık de ortalama 30 diyelim. Ak Parti 12,5 puan oy kaybetmiş. Bu seçmenin yarısı DÜZGÜN Parti’ye, geri kalanı Ak Parti’den doğmuş DEVA ve Gelecek partilerine gitmiş. Biraz da Zafer Partisi, Bağımsız Türkiye Partisi, bir daha Refah Partisi üzere şimdilik ittifaklarda bir yerde görünmeyen lakin bir yükseliş trendini az fazlaca alanda gördüğümüz bir şey.
YÜZDE 1’İN ANLAMI
‘Yüzde bir’i kimse hafifçee almasın. Bu 570 bin oy demektir. Bu kadar yüksek bir oranı almak da o denli zannedildiği kadar kolay değil. Bir partinin oy oranı yüzda birden ikiye çıkıyorsa epeyce hayli büyük bir şey. Cumhur İttifakı’nın oy oranı yüzde 40-42 olsun. Millet İttifakı 45-47 olsun diyelim. Yani 50 artı bir yapmıyor. Seçimin birinci cinste bitirilebilmesi için partiye 50 artı 1 lazım. Her iki ittifakın da HDP oylarına gereksinimi var. HDP’nin oy oranı da 12-13’e kadar çıktı. Şu anda barajın üstünde görünüyor. Barajın altında gördüğümüz de oluyor. sebebi de kendisini AK Parti ortasında kamufle eden 1-2 puanlık bir seçmen var. Zafer Partisi, Bağımsız Türkiye Partisi, bir daha Refah Partisi üzere öteki partilerin de 5 puanı var.