- Katılım
- 15 Nis 2021
- Mesajlar
- 2,706
- Puanları
- 0
Bebeğiniz söz yerine işaret lisanı kullanıyorsa dikkat! Bebeklerde lisan gelişmeninin kıymetine işaret eden uzmanlar, bebeklerin bilhassa 12-18 ayda ortalama 5-20 söz bilmeleri gerektiğini ve sıradan iki sözlük cümleler kurması beklendiğine dikkat çekiyor. Uzmanlar, “Eğer sözleri kullanmak yerine işaret lisanını kullanıyorsa, sizin isteklerinize reaksiyon vermiyorsa, birtakım sesleri çıkarmıyorsa bir uzmanla görüşmek gerekmektedir.” ikazında bulunuyor. Uzmanlar, 0-12 ay içinde lisan gelişimi için kesinlikle bebeklerle konuşmak gerektiğini, yanıt vermese bile sözleri yine etmenin kıymetli olduğunu vurguluyor. Ebeveynlere, 0-3 yaş ortası ekrandan uzak tutulması tavsiyesinde de bulunuyor.
Üsküdar ÜniversitesiSağlık Bilimleri Fakültesi Çocuk Gelişimi Kısmı Öğretim nazaranvlisi Merve Yüksel, çocuklarda lisan gelişmeninin süreçlerine ait bilgi verdi.
Bebekler yüz sözü ve sesle irtibat kurabiliyor
Bireyler ortası bağlantının sağlanmasının en kıymetli yolunun sözel lisan kullanması olduğunu kaydeden Öğretim vazifelisi Merve Yüksel, “Fakat bebekler, doğdukları andan itibaren konuşamasalar bile yüz tabirleri, ağlamalar ve seslerle irtibat kurarlar ve aslında bu irtibatın temel emeli gereksinimleri duyurmaktır. Çocuklar ise sözlerle kendini söz etmeye başlar ve bununla birlikte özerkliklerinin de farkına varmış olurlar. Sözler, kavramlar ve en nihayetinde kelamlı lisanın ortaya çıkışı çocuğun bilişsel gelişimi ile paralel olarak gelişir ve birbirinden bağımsız değildir.” dedi.
Bebeklik ve erken çocukluk devri kıymetli
Lisanın gelişebilmesi için niyetin oluşmaya başlamış olması gerektiğini tabir eden Yüksel, “Aslında fikir gelişimi, lisan tarafınca belirlenir de denebilir. Lisan yardımıyla fikir gelişir ve bir daha lisan yardımıyla aktarılmış olur ve bu süreç de çocuğun etrafına, en nihayetinde de topluma ahengini sağlamış olur. Bu, pek olağan çocuğun ortasında bulunduğu kültürün ana lisanı ile gerçekleşir. Bilhassa bebeklik ve erken çocukluk devri, lisanın kazanılmasında değerlidir ve rastgele bir niçinle lisan gelişmeninde geri kalınması topluma ahengi ve tüm hayatı etkileyebilecek nitelikte olabilmektedir.” diye konuştu.
Her bebek lisan yeteneği ile doğar
Her bebeğin şayet fizikî olarak değerli bir sorunu yoksa lisan yeteneği ile doğduğunu belirten Öğretim vazifelisi Merve Yüksel, “hayatın birinci yılı lisan öncesi devir, okul öncesi yıllar ise temel lisan yeteneklerinin kazanıldığı periyot olarak tanımlanır. Lisan öncesi devirde bebek, konuşmasa bile sesleri duyabilir. Hatta doğumdan daha sonraki birkaç gün ortasında sesler içinden annelerinin sesini ayırt edebilirler. İsteklerini çeşitli sesler çıkararak ve ağlayarak bildirir. Genel olarak 6. Aydan itibaren “ba-ba”, “de-de” üzere çeşitli heceleri çıkarmaya başlar. 12. Aya yanlışsız ise birinci sözler çıkmaya başlar.” dedi.
Lisan gelişmeninin evreleri nasıl olmalı?
Öğretim bakılırsavlisi Merve Yüksel, lisan gelişim periyotlarını şu biçimde sıraladı:
1-2 Ay: İnsan sesine ve bilhassa annenin sesine reaksiyon verir. Rastgele bir gereksinim ya da sorun olduğunda bunu ağlayarak belirtir. Değişik sesleri ayırt etmeye başlar.
Birinci 4 Ay: Farklı sesleri ayırt edebilir.
4-8 Ay: Seslere karşı reaksiyon verir. Konuşmalara hırıltı ile karşılık verir. Farklı ses tonlarını algılar ve taklit etmeye başlar.
Birinci 9 Ay: Ağlar, gülümser, ünlü sesleri çıkarır. Elini uzatır; verme, işaret etme, gösterme hareketleri yapar.
9-12 Ay: Yetişkinlere benzeri ses tonu çıkarmaya başlar. 12 aylıkta 5-10 sözlük bir hafıza oluşur. Ama ilerleyen birinci 6 ayda iki katına çıkar.
1-2 Yaş: Bir iki sözcüklü sözler kurar. Olumsuz cümleler ve soru cümleleri oluşturur.
2-3 Yaş: Söz dağarcığının süratle arttığı periyottur. 3-4 sözlük cümleler kurar ve 2 yaşında yaklaşık 250 söz haznesine sahiptir. 3. yaşta ise 1000 söze kadar çıkabilir.
3-5 Yaş: Sorulara yanıt verebilir. Hususları değiştirebilir. Kendi kendine soru-cevap diyalogları oluşturur. Kendi kendine konuşabilir. “niçin”, “neden” soruları sorabilir.
5-6 Yaş: Lisanı akıcı bir biçimde konuşabilir. “Çünkü”, “Ama”, “Sadece” üzere bağlaçlar kullanarak cümleler kurabilir. His ve kanıları aktarabilir.
Lisan gelişimi birtakım faktörlerden etkilenebilir
Genel olarak bu evrelerin sırayla ortaya çıkmakla birlikte ortaya çıkış vakit içinderı farklılık gösterebildiğini kaydeden Yüksel, “Tüm bebekler, öğrenmeye evvela lisandaki sesleri öğrenmekle başlarlar ve her yaşlarındaki beşerde olduğu üzere anladıkları söz sayısı kullanılan söz sayısından fazladır. Çocuğun birinci sözleri içinde isimler başta gelir. Akabinde fiiller, sıfatlar ve edatlar gelir. Çocukların öğrenebildiği ve tabir edebildiği dilsel özelliklerdeki bu sıralama genelde değişmezken, gelişmenin suratı; fizyolojik ve genetik özellikler, bilişsel gelişim, toplumsal etraf ve etkileşim, aile-çocuk içindeki sözel irtibat seviyesi, sosyoekonomik ve sosyokültürel özelliklerden etkilenebilmektedir.” dedi.
Bu belirtiler sorun habercisi olabilir
Biyolojik faktörlere bağlı olarak duyma sorunu, görme sorunu, yarık dudak-damak gibisi problemleri olan çocukların konuşmalarında sorun çıkabileceğini ve gecikmeye niye olabileceğini kaydeden Merve Yüksel, “Ayrıca zihinsel gerilik, serebral palsi, otizm, yaygın gelişimsel bozukluk üzere durumlar da lisan gelişmeninde sorunlara niye olabilir. Olağan gelişimsel süreç içerisinde her ay ve yaşta kullanımı gereken söz sayısı, kurması gereken cümle yapıları üzere beklentiler vardır. Bu beklentileri gerçekleştirmiyorsa, söylenenleri duymuyormuş ve anlamamış üzere görünüyor, uygun reaksiyon vermiyorsa tüm bu bulguları bir arada kıymetlendirerek kimi önlemler alınması gerekir.” ihtarında bulundu.
Yüksel, “Özellikle 12-18 ayda ortalama 5-20 söz bilmeleri gerekir ve sıradan 2 sözlük cümleler kurması beklenir. Şayet sözleri kullanmak yerine işaret lisanını kullanıyorsa, sizin isteklerinize reaksiyon vermiyorsa, birtakım sesleri çıkarmıyorsa bir uzmanla görüşmek gerekmektedir.” diye konuştu.
Bebeğinizle kesinlikle konuşun
Lisan gelişmenini etkileyen en kıymetli faktörlerin başında çocuğun toplumsal etrafının geldiğini kaydeden Merve Yüksel, “0-12 ay içinde lisan gelişimi için kesinlikle bebeklerle konuşmak gerekir. Karşılık vermese bile sözleri yeniden etmek değerlidir. ‘Suyu döktüm’, ‘Kapıyı açtım’ üzere kimi yapılan işler konuşularak anlatılabilir. İsmini dediğinizde bakmasını sağlamak, kullandığı söz ve heceleri ‘Su içmek istiyorsun’ vb. formunda desteklemek, “ce-ee” ve “fış fış kayıkçı” üzere oyunlar oynamak lisan gelişmenini olumlu etkileyecektir.” dedi.
0-3 yaş içinde mutlaka ekran seyrettirilmemeli
Lisan gelişmeninde uyaran eksikliğini azaltmanın en güzel yolunun, çokça konuşmak ve televizyon, tablet üzere aletlerden katiyen uzak tutmak olduğunu vurgulayan Merve Yüksel, tekliflerini şu biçimde sıraladı:
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
Üsküdar ÜniversitesiSağlık Bilimleri Fakültesi Çocuk Gelişimi Kısmı Öğretim nazaranvlisi Merve Yüksel, çocuklarda lisan gelişmeninin süreçlerine ait bilgi verdi.
Bebekler yüz sözü ve sesle irtibat kurabiliyor
Bireyler ortası bağlantının sağlanmasının en kıymetli yolunun sözel lisan kullanması olduğunu kaydeden Öğretim vazifelisi Merve Yüksel, “Fakat bebekler, doğdukları andan itibaren konuşamasalar bile yüz tabirleri, ağlamalar ve seslerle irtibat kurarlar ve aslında bu irtibatın temel emeli gereksinimleri duyurmaktır. Çocuklar ise sözlerle kendini söz etmeye başlar ve bununla birlikte özerkliklerinin de farkına varmış olurlar. Sözler, kavramlar ve en nihayetinde kelamlı lisanın ortaya çıkışı çocuğun bilişsel gelişimi ile paralel olarak gelişir ve birbirinden bağımsız değildir.” dedi.
Bebeklik ve erken çocukluk devri kıymetli
Lisanın gelişebilmesi için niyetin oluşmaya başlamış olması gerektiğini tabir eden Yüksel, “Aslında fikir gelişimi, lisan tarafınca belirlenir de denebilir. Lisan yardımıyla fikir gelişir ve bir daha lisan yardımıyla aktarılmış olur ve bu süreç de çocuğun etrafına, en nihayetinde de topluma ahengini sağlamış olur. Bu, pek olağan çocuğun ortasında bulunduğu kültürün ana lisanı ile gerçekleşir. Bilhassa bebeklik ve erken çocukluk devri, lisanın kazanılmasında değerlidir ve rastgele bir niçinle lisan gelişmeninde geri kalınması topluma ahengi ve tüm hayatı etkileyebilecek nitelikte olabilmektedir.” diye konuştu.
Her bebek lisan yeteneği ile doğar
Her bebeğin şayet fizikî olarak değerli bir sorunu yoksa lisan yeteneği ile doğduğunu belirten Öğretim vazifelisi Merve Yüksel, “hayatın birinci yılı lisan öncesi devir, okul öncesi yıllar ise temel lisan yeteneklerinin kazanıldığı periyot olarak tanımlanır. Lisan öncesi devirde bebek, konuşmasa bile sesleri duyabilir. Hatta doğumdan daha sonraki birkaç gün ortasında sesler içinden annelerinin sesini ayırt edebilirler. İsteklerini çeşitli sesler çıkararak ve ağlayarak bildirir. Genel olarak 6. Aydan itibaren “ba-ba”, “de-de” üzere çeşitli heceleri çıkarmaya başlar. 12. Aya yanlışsız ise birinci sözler çıkmaya başlar.” dedi.
Lisan gelişmeninin evreleri nasıl olmalı?
Öğretim bakılırsavlisi Merve Yüksel, lisan gelişim periyotlarını şu biçimde sıraladı:
1-2 Ay: İnsan sesine ve bilhassa annenin sesine reaksiyon verir. Rastgele bir gereksinim ya da sorun olduğunda bunu ağlayarak belirtir. Değişik sesleri ayırt etmeye başlar.
Birinci 4 Ay: Farklı sesleri ayırt edebilir.
4-8 Ay: Seslere karşı reaksiyon verir. Konuşmalara hırıltı ile karşılık verir. Farklı ses tonlarını algılar ve taklit etmeye başlar.
Birinci 9 Ay: Ağlar, gülümser, ünlü sesleri çıkarır. Elini uzatır; verme, işaret etme, gösterme hareketleri yapar.
9-12 Ay: Yetişkinlere benzeri ses tonu çıkarmaya başlar. 12 aylıkta 5-10 sözlük bir hafıza oluşur. Ama ilerleyen birinci 6 ayda iki katına çıkar.
1-2 Yaş: Bir iki sözcüklü sözler kurar. Olumsuz cümleler ve soru cümleleri oluşturur.
2-3 Yaş: Söz dağarcığının süratle arttığı periyottur. 3-4 sözlük cümleler kurar ve 2 yaşında yaklaşık 250 söz haznesine sahiptir. 3. yaşta ise 1000 söze kadar çıkabilir.
3-5 Yaş: Sorulara yanıt verebilir. Hususları değiştirebilir. Kendi kendine soru-cevap diyalogları oluşturur. Kendi kendine konuşabilir. “niçin”, “neden” soruları sorabilir.
5-6 Yaş: Lisanı akıcı bir biçimde konuşabilir. “Çünkü”, “Ama”, “Sadece” üzere bağlaçlar kullanarak cümleler kurabilir. His ve kanıları aktarabilir.
Lisan gelişimi birtakım faktörlerden etkilenebilir
Genel olarak bu evrelerin sırayla ortaya çıkmakla birlikte ortaya çıkış vakit içinderı farklılık gösterebildiğini kaydeden Yüksel, “Tüm bebekler, öğrenmeye evvela lisandaki sesleri öğrenmekle başlarlar ve her yaşlarındaki beşerde olduğu üzere anladıkları söz sayısı kullanılan söz sayısından fazladır. Çocuğun birinci sözleri içinde isimler başta gelir. Akabinde fiiller, sıfatlar ve edatlar gelir. Çocukların öğrenebildiği ve tabir edebildiği dilsel özelliklerdeki bu sıralama genelde değişmezken, gelişmenin suratı; fizyolojik ve genetik özellikler, bilişsel gelişim, toplumsal etraf ve etkileşim, aile-çocuk içindeki sözel irtibat seviyesi, sosyoekonomik ve sosyokültürel özelliklerden etkilenebilmektedir.” dedi.
Bu belirtiler sorun habercisi olabilir
Biyolojik faktörlere bağlı olarak duyma sorunu, görme sorunu, yarık dudak-damak gibisi problemleri olan çocukların konuşmalarında sorun çıkabileceğini ve gecikmeye niye olabileceğini kaydeden Merve Yüksel, “Ayrıca zihinsel gerilik, serebral palsi, otizm, yaygın gelişimsel bozukluk üzere durumlar da lisan gelişmeninde sorunlara niye olabilir. Olağan gelişimsel süreç içerisinde her ay ve yaşta kullanımı gereken söz sayısı, kurması gereken cümle yapıları üzere beklentiler vardır. Bu beklentileri gerçekleştirmiyorsa, söylenenleri duymuyormuş ve anlamamış üzere görünüyor, uygun reaksiyon vermiyorsa tüm bu bulguları bir arada kıymetlendirerek kimi önlemler alınması gerekir.” ihtarında bulundu.
Yüksel, “Özellikle 12-18 ayda ortalama 5-20 söz bilmeleri gerekir ve sıradan 2 sözlük cümleler kurması beklenir. Şayet sözleri kullanmak yerine işaret lisanını kullanıyorsa, sizin isteklerinize reaksiyon vermiyorsa, birtakım sesleri çıkarmıyorsa bir uzmanla görüşmek gerekmektedir.” diye konuştu.
Bebeğinizle kesinlikle konuşun
Lisan gelişmenini etkileyen en kıymetli faktörlerin başında çocuğun toplumsal etrafının geldiğini kaydeden Merve Yüksel, “0-12 ay içinde lisan gelişimi için kesinlikle bebeklerle konuşmak gerekir. Karşılık vermese bile sözleri yeniden etmek değerlidir. ‘Suyu döktüm’, ‘Kapıyı açtım’ üzere kimi yapılan işler konuşularak anlatılabilir. İsmini dediğinizde bakmasını sağlamak, kullandığı söz ve heceleri ‘Su içmek istiyorsun’ vb. formunda desteklemek, “ce-ee” ve “fış fış kayıkçı” üzere oyunlar oynamak lisan gelişmenini olumlu etkileyecektir.” dedi.
0-3 yaş içinde mutlaka ekran seyrettirilmemeli
Lisan gelişmeninde uyaran eksikliğini azaltmanın en güzel yolunun, çokça konuşmak ve televizyon, tablet üzere aletlerden katiyen uzak tutmak olduğunu vurgulayan Merve Yüksel, tekliflerini şu biçimde sıraladı:
- 0-3 yaş içinde hiç bir biçimde televizyon/ekran seyrettirilmemesi önerilmektedir. Zira televizyonun karşısında bir bağlantı sisteminin içine değil, ondan karşılık beklenmeyen pasif bir sistemin içine dahil olmaktadır. Bu yüzden birebir bakım vereni ve etrafındaki erişkinlerle olan alakaları çocuğun lisan gelişmenini zenginleştirir.
- 12-36 aylarda ise fotoğraflı kitapları bir arada incelemek, ‘Ben yaptım’, ‘Sen yaptın’ üzere zamirleri kullanmak, yaşıtları içinde bulunmasını sağlamak gerekir. Kız çocuklarının daha erken, erkek çocuklarının daha geç konuşabileceği ile ilgili bir inanış vardır. Bu da erkek çocuklarda konuşma gecikmelerinin fark edilmesini ve erken müdahale edilmesini engellemektedir.
- 3 yaşından itibaren kreşe gitmek de lisan gelişmeninin zenginleşmesini sağlayan en değerli etmenlerden bir adedidir. Orada akran ve yetişkinlerle kuracağı toplumsal bağlar bunu desteklemektedir. Öteki bir dikkat edilmesi gereken nokta ise anne baba ve yetişkinlerin çocukla konuşurken “bebeksi” bir lisanda bağlantı kurmamaya çalışmalarıdır.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı