- Katılım
- 15 Nis 2021
- Mesajlar
- 2,706
- Puanları
- 0
Besinler ilacınız, ilacınız besininiz olsun: Sürdürülebilir beslenme nedir? Sürdürülebilir beslenme, global besin sistemimizi düzeltmek için kıymet taşımaktadır. Beslenme ve diyet uzmanı Prof. Dr. Muazzez Garipağaoğlu, “Güncel bir bahis olmakla birlikte sürdürülebilir beslenme aslında yeni bir kavram ya da bahis değildir” dedi.
“BÜYÜK RİSK OLUŞTURUYOR”
“Sürdürülebilirliği olmayan, sıhhati olumsuz etkileyen besin üretimleri, insan sıhhati ve dünya için büyük risk oluşturuyor” diyen Beslenme ve diyet uzmanı Prof. Dr. Muazzez Garipağaoğlu, global farkındalık yaratabilecek sürdürülebilir beslenme modeliyle ilgili temel olarak bilinmesi gerekenleri Cumhuriyet.com.tr’den Melis Gülercan’a anlattı.
1-Sürdürülebilir Beslenme nedir?
Şimdiki bir mevzu olmakla birlikte sürdürülebilir beslenme aslında yeni bir kavram ya da bahis değildir.
Dünya nüfusunun artışı, iklim değişikliği, ömür biçimi değişikliği, yeme alışkanlıklarının değişimi, kentleşme, sanayileşme ile bir daha gündeme gelmiş bir husustur.
Sürdürülebilir beslenme, sağlıklı hayatı destekleyen, etraf tesiri düşük olan, besin ve beslenme teminatı sunan, insan ve doğal kaynakları optimize eden, biyoçeşitliliği koruyan, kültürel olarak kabul görmüş, erişilebilir, ekonomik, beslenme açısından kâfi, inançlı, sağlıklı bir beslenme alışkanlığı olarak tanımlanmaktadır.
Sürdürülebilir beslenme, daha yaşanabilir bir dünya için besin israfını azaltmayı, etrafa en az ziyan verecek biçimde beslenmeyi ve beslenmeye bağlı bulaşıcı olmayan hastalık riskini en aza indirmeyi, hayatın tüm evrelerinde fizikî, zihinsel ve toplumsal istikametten güzellik halini desteklemeyi hedeflemektedir. Sürdürülebilir ömür gayelerinden birisi de dünya üzerinde besine ulaşımdaki adaletsizliği önlemektir. Bu niçinle sürdürülebilir tarım ve besin üretim sistemleri büyük değer taşımaktadır. Sürdürülebilirliği olmayan, sıhhati olumsuz etkileyen besin üretimleri, insan sıhhati ve dünya için büyük risk oluşturmaktadır.
Sürdürülebilir beslenme besleyici, inançlı, sağlıklı, ekosistemi hami, ulaşılabilir, adil, ekonomik olarak erişilebilir, doğal kaynaklı bir hayat biçimidir. Hayvansal kaynaklı proteinlerin (yumurta, et, süt) yerine bitkisel protein kaynaklarının tercih edildiği bir beslenme alışkanlığıdır.
2- Hem yetersiz tıpkı vakitte çok beslenme sıhhati olumsuz etkiliyor. Bu noktada ne yapılabilir?
Yetersiz, istikrarsız ve çok beslenmenin sıhhat üzerine olumsuz tesirlerini azaltabilmek için gerçek besin tercihleri ile beslenmenin güzelleştirilmesi milenyumun öncelikli maksatları içinde yer almış, beslenmeyi uygunlaştırma yaklaşımları ve stratejileri başta Dünya Sıhhat Örgütü olmak üzere, yöneticilerin, sıhhatle ilgili kurum ve kuruluşların, akademisyenlerin, araştırmacıların, derneklerin, ekonomistlerin, sivil toplum örgütlerinin ilgi odağı olmuştur.
Bu ortada günümüz tüketicileri de boş durmamış, sıhhatleri ile daha hayli ilgilenmeye, sıhhatlerini korumak için yollar aramaya ve ilaç kullanmaktansa, hakikat beslenerek sıhhatlerini muhafazayı hedeflemişlerdir. Gerçekten tıbbın babası olarak kabul edilen Hipokrat da 2500 yıl evvel “Besinler ilacınız, ilacınız besininiz olsun” kelamlarıyla bu amaca temel oluşturmuştur.
İşte bu noktada, doğal beslenme, organik beslenme, sağlıklı beslenme modelleri üzere bir hayli arayış ve uygulama gündeme gelmiştir. Bu kapsamda hayatın biroldukça alanında olduğu üzere beslenme alanında da “Sürdürülebilirlik Kavramı” gündeme gelmiştir.
3-Sürdürülebilir sağlıklı beslenme alışkanlığının içeriğini ya da prensiplerini özetleyebilir misiniz?
Sürdürülebilir sağlıklı beslenme alışkanlığı, hayatın birinci 6 ayında tek başına anne sütü ile beslenmeyi, uygun ve vaktinde başlanan tamamlayıcı besinlerle birlikte anne sütünün 2 yaş ve daha sonrasına kadar sürdürülmesini, işlenmiş besinlerin sınırlanması ya da az işlenmiş besinlerin tüketilmesini, tam tahıllar, kuru baklagiller, yağlı tohumlar, zerzevat ve meyvelerin bol, hayvansal besinlerin denetimli, kırmızı etin az tüketilmesini, inançlı ve pak içme suyunu içerir.
“BESLENME ALIŞKANLIĞI İÇİN YETERLİ ÖRNEK”
4-Sürdürülebilir beslenme için örnek bir beslenme alışkanlığı ya da modeli var mı?
Akdeniz Beslenme Modeli, sürdürülebilir beslenme alışkanlığı için güzel bir örnektir.
Amerikalı bilim insanı Ancel Keys tarafınca keşfedilen bu model, soğuk sızma zeytinyağı, sebzeler, meyveler, ekmek, tahıllar, kuru baklagiller ve kuru yemişlerin epeyce, balık, tavuk, yumurta, süt eserleri ve kırmızı şarabın orta, şeker ve tatlılar ile kırmızı etin az tüketildiği bir beslenme alışkanlığıdır.
Akdeniz Beslenme Modeli, 2010 yılında Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) tarafınca insanlığın kültür mirası olarak, 2012 yılında da Birleşmiş Milletler Besin ve Tarım Örgütü (FAO) tarafınca gezegenin en sürdürülebilir beslenme modeli olarak tanımlanmıştır.
5- Pekala, biz sürdürülebilir beslenme için neler yapabiliriz?
• Beslenmenizde çeşitliliğe yer verebilirsiniz.
• Hayvansal kaynaklı besinlerin/proteinlerin (et, tavuk, yumurta, süt, yoğurt, peynir vb) yerine, bitkisel besin kaynaklarını tercih edin.
• Bunun için kuru baklagillerin, tam tahılların, fındık, ceviz yahut badem üzere yağlı tohumların tüketimini artırın.
• Şeker, yağ, tuz içeren paketlenmiş besinlerin tüketim sıklığına ve ölçüsüne dikkat edin.
• Mevsiminde üretilen zerzevat ve meyveleri ile mevsiminde avlanan balıkları tercih edin.
• Lokal besinleri tüketmeye ve yerli üreticilerden alışveriş yapmaya ihtimam gösterin.
• Alışverişe çıkmadan gereksinim listesi yapın. Alışveriş listesi, gereksiniminiz olmayan yiyecek, içecek ve atıştırmalıkları almanızı mahzurlar.
• Satın aldığınız besinleri gerçek şartlarda saklayın. Sofranıza gelen tüm besinlerin nereden, nasıl geldiğini düşünün ve sorgulayın.
• Besinleri israf etmeyin. Besinlerin sularını yahut sap, yaprak üzere kısımlarını değerlendirin. Örneğin; meyvelerin kabuklarından sirke, salata sosu, dezenfektan yapabilir ayrıyeten konut paklığında de kullanabilirsiniz.
• Ambalaj, poşet, plastik kullanmasını azaltın, tekrar yeniden kullanılabilen etrafa ziyan vermeyen geri dönüştürülebilir eserler tercih edin.
• Mutfakta az vakit geçirin ve yemeğe az para harcayın
“BÜYÜK RİSK OLUŞTURUYOR”
“Sürdürülebilirliği olmayan, sıhhati olumsuz etkileyen besin üretimleri, insan sıhhati ve dünya için büyük risk oluşturuyor” diyen Beslenme ve diyet uzmanı Prof. Dr. Muazzez Garipağaoğlu, global farkındalık yaratabilecek sürdürülebilir beslenme modeliyle ilgili temel olarak bilinmesi gerekenleri Cumhuriyet.com.tr’den Melis Gülercan’a anlattı.
1-Sürdürülebilir Beslenme nedir?
Şimdiki bir mevzu olmakla birlikte sürdürülebilir beslenme aslında yeni bir kavram ya da bahis değildir.
Dünya nüfusunun artışı, iklim değişikliği, ömür biçimi değişikliği, yeme alışkanlıklarının değişimi, kentleşme, sanayileşme ile bir daha gündeme gelmiş bir husustur.
Sürdürülebilir beslenme, sağlıklı hayatı destekleyen, etraf tesiri düşük olan, besin ve beslenme teminatı sunan, insan ve doğal kaynakları optimize eden, biyoçeşitliliği koruyan, kültürel olarak kabul görmüş, erişilebilir, ekonomik, beslenme açısından kâfi, inançlı, sağlıklı bir beslenme alışkanlığı olarak tanımlanmaktadır.
Sürdürülebilir beslenme, daha yaşanabilir bir dünya için besin israfını azaltmayı, etrafa en az ziyan verecek biçimde beslenmeyi ve beslenmeye bağlı bulaşıcı olmayan hastalık riskini en aza indirmeyi, hayatın tüm evrelerinde fizikî, zihinsel ve toplumsal istikametten güzellik halini desteklemeyi hedeflemektedir. Sürdürülebilir ömür gayelerinden birisi de dünya üzerinde besine ulaşımdaki adaletsizliği önlemektir. Bu niçinle sürdürülebilir tarım ve besin üretim sistemleri büyük değer taşımaktadır. Sürdürülebilirliği olmayan, sıhhati olumsuz etkileyen besin üretimleri, insan sıhhati ve dünya için büyük risk oluşturmaktadır.
Sürdürülebilir beslenme besleyici, inançlı, sağlıklı, ekosistemi hami, ulaşılabilir, adil, ekonomik olarak erişilebilir, doğal kaynaklı bir hayat biçimidir. Hayvansal kaynaklı proteinlerin (yumurta, et, süt) yerine bitkisel protein kaynaklarının tercih edildiği bir beslenme alışkanlığıdır.
2- Hem yetersiz tıpkı vakitte çok beslenme sıhhati olumsuz etkiliyor. Bu noktada ne yapılabilir?
Yetersiz, istikrarsız ve çok beslenmenin sıhhat üzerine olumsuz tesirlerini azaltabilmek için gerçek besin tercihleri ile beslenmenin güzelleştirilmesi milenyumun öncelikli maksatları içinde yer almış, beslenmeyi uygunlaştırma yaklaşımları ve stratejileri başta Dünya Sıhhat Örgütü olmak üzere, yöneticilerin, sıhhatle ilgili kurum ve kuruluşların, akademisyenlerin, araştırmacıların, derneklerin, ekonomistlerin, sivil toplum örgütlerinin ilgi odağı olmuştur.
Bu ortada günümüz tüketicileri de boş durmamış, sıhhatleri ile daha hayli ilgilenmeye, sıhhatlerini korumak için yollar aramaya ve ilaç kullanmaktansa, hakikat beslenerek sıhhatlerini muhafazayı hedeflemişlerdir. Gerçekten tıbbın babası olarak kabul edilen Hipokrat da 2500 yıl evvel “Besinler ilacınız, ilacınız besininiz olsun” kelamlarıyla bu amaca temel oluşturmuştur.
İşte bu noktada, doğal beslenme, organik beslenme, sağlıklı beslenme modelleri üzere bir hayli arayış ve uygulama gündeme gelmiştir. Bu kapsamda hayatın biroldukça alanında olduğu üzere beslenme alanında da “Sürdürülebilirlik Kavramı” gündeme gelmiştir.
3-Sürdürülebilir sağlıklı beslenme alışkanlığının içeriğini ya da prensiplerini özetleyebilir misiniz?
Sürdürülebilir sağlıklı beslenme alışkanlığı, hayatın birinci 6 ayında tek başına anne sütü ile beslenmeyi, uygun ve vaktinde başlanan tamamlayıcı besinlerle birlikte anne sütünün 2 yaş ve daha sonrasına kadar sürdürülmesini, işlenmiş besinlerin sınırlanması ya da az işlenmiş besinlerin tüketilmesini, tam tahıllar, kuru baklagiller, yağlı tohumlar, zerzevat ve meyvelerin bol, hayvansal besinlerin denetimli, kırmızı etin az tüketilmesini, inançlı ve pak içme suyunu içerir.
“BESLENME ALIŞKANLIĞI İÇİN YETERLİ ÖRNEK”
4-Sürdürülebilir beslenme için örnek bir beslenme alışkanlığı ya da modeli var mı?
Akdeniz Beslenme Modeli, sürdürülebilir beslenme alışkanlığı için güzel bir örnektir.
Amerikalı bilim insanı Ancel Keys tarafınca keşfedilen bu model, soğuk sızma zeytinyağı, sebzeler, meyveler, ekmek, tahıllar, kuru baklagiller ve kuru yemişlerin epeyce, balık, tavuk, yumurta, süt eserleri ve kırmızı şarabın orta, şeker ve tatlılar ile kırmızı etin az tüketildiği bir beslenme alışkanlığıdır.
Akdeniz Beslenme Modeli, 2010 yılında Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) tarafınca insanlığın kültür mirası olarak, 2012 yılında da Birleşmiş Milletler Besin ve Tarım Örgütü (FAO) tarafınca gezegenin en sürdürülebilir beslenme modeli olarak tanımlanmıştır.
5- Pekala, biz sürdürülebilir beslenme için neler yapabiliriz?
• Beslenmenizde çeşitliliğe yer verebilirsiniz.
• Hayvansal kaynaklı besinlerin/proteinlerin (et, tavuk, yumurta, süt, yoğurt, peynir vb) yerine, bitkisel besin kaynaklarını tercih edin.
• Bunun için kuru baklagillerin, tam tahılların, fındık, ceviz yahut badem üzere yağlı tohumların tüketimini artırın.
• Şeker, yağ, tuz içeren paketlenmiş besinlerin tüketim sıklığına ve ölçüsüne dikkat edin.
• Mevsiminde üretilen zerzevat ve meyveleri ile mevsiminde avlanan balıkları tercih edin.
• Lokal besinleri tüketmeye ve yerli üreticilerden alışveriş yapmaya ihtimam gösterin.
• Alışverişe çıkmadan gereksinim listesi yapın. Alışveriş listesi, gereksiniminiz olmayan yiyecek, içecek ve atıştırmalıkları almanızı mahzurlar.
• Satın aldığınız besinleri gerçek şartlarda saklayın. Sofranıza gelen tüm besinlerin nereden, nasıl geldiğini düşünün ve sorgulayın.
• Besinleri israf etmeyin. Besinlerin sularını yahut sap, yaprak üzere kısımlarını değerlendirin. Örneğin; meyvelerin kabuklarından sirke, salata sosu, dezenfektan yapabilir ayrıyeten konut paklığında de kullanabilirsiniz.
• Ambalaj, poşet, plastik kullanmasını azaltın, tekrar yeniden kullanılabilen etrafa ziyan vermeyen geri dönüştürülebilir eserler tercih edin.
• Mutfakta az vakit geçirin ve yemeğe az para harcayın