Barcali
Active member
- Katılım
- 14 Şub 2021
- Mesajlar
- 1,145
- Puanları
- 38
Bilim insanları yan biçimde dönen kara delik keşfetti Finlandiya’daki Turku Üniversitesinde çalışan araştırmacılar, ikili bir yıldız sisteminde yer alan bir kara deliğin dönme ekseninin, yıldızın yörünge eksenine göre 40 dereceden çok eğik durduğunu keşfetti. Bulgular, kara delik oluşumuna dönük mevcut kuramsal modellere meydan okuyor.
Finlandiya’daki Tuorla Gözlemevi’nde çalışan araştırmacıların yeni müşahedesi, bir kara deliğin dönme ekseni ile ikili bir yıldız sisteminin yörünge ekseni içinde büyük bir farklılık olduğunu gösteren birinci sağlam ölçüm niteliğinde. Araştırmacıların MAXI J1820+070 isimli ikili bir yıldız sistemindeki eksenler içinde ölçtüğü bu farklılık, 40 dereceden çok.
Genel olarak merkezdeki dev bir cismin etrafında dönen daha küçük cisimlerin yer aldığı uzay sistemlerinde, merkez cismin dönüş ekseni, uydularının dönüş eksenleriyle yüksek bir dereceye kadar ahenk gösteriyor. Bu durum, kendi güneş sistemimizde de geçerli: Gezegenler Güneş’in etrafında, Güneş’in ekvatoral düzlemiyle şimdi denk düşen bir düzlemde dönüyor. Güneş’in dönme eksenindeki bu eğri, Dünya’nın yörünge eksenine göre yalnızca yedi derece.
DEV BİR YILDIZIN ÇÖKÜŞÜ İLE OLUŞMUŞ
Turku Üniversitesi’nde gökbilim profesörü ve yeni çalışmanın baş muharriri olan Heyet Poutanen şu biçimde aktardı: “Hiza beklentisi, kara delik X-ışını ikilileri üzere tuhaf cisimlerde sıklıkla geçerli olmuyor. Bu sistemlerdeki kara delikler, kozmik bir afetin kararında; dev bir yıldızın çöküşüyle oluşmuş. Kara deliğin yakınından; yani etrafında dönen ve daha yavaşça olan yıldızdan unsur çektiğini bakılırsabiliyoruz. Kara deliğe düşen maddeyi son defa parlak optik ve X-ışını ışınımu formunda görüyoruz. Sistemden atılan bakılırsali jetlerin çıkardığı radyo dalgalarını gorebiliyoruz.”
Bu jetleri takip eden araştırmacılar, kara deliğin dönme ekseninin istikametini epey kesin biçimde belirlemeyi başardı. Refakat eden yıldızdan kara deliğe düşen gaz ölçüsü daha sonradan azalmaya başladıkça, yıldızın ışığı sönükleşmiş ve sistemdeki ışığın büyük bir kısmı refakatçi yıldızdan gelmeye başladı. Bilim insanları bu sayede tayf ölçüm biçimleri kullanarak yörünge eğimini ölçmeyi başardı. Ayrıyeten bu ölçümün, fırlatılan jetlerin eğimiyle neredeyse örtüştüğü söz edildi.
Kaynak: Popular Science Türkiye
Finlandiya’daki Tuorla Gözlemevi’nde çalışan araştırmacıların yeni müşahedesi, bir kara deliğin dönme ekseni ile ikili bir yıldız sisteminin yörünge ekseni içinde büyük bir farklılık olduğunu gösteren birinci sağlam ölçüm niteliğinde. Araştırmacıların MAXI J1820+070 isimli ikili bir yıldız sistemindeki eksenler içinde ölçtüğü bu farklılık, 40 dereceden çok.
Genel olarak merkezdeki dev bir cismin etrafında dönen daha küçük cisimlerin yer aldığı uzay sistemlerinde, merkez cismin dönüş ekseni, uydularının dönüş eksenleriyle yüksek bir dereceye kadar ahenk gösteriyor. Bu durum, kendi güneş sistemimizde de geçerli: Gezegenler Güneş’in etrafında, Güneş’in ekvatoral düzlemiyle şimdi denk düşen bir düzlemde dönüyor. Güneş’in dönme eksenindeki bu eğri, Dünya’nın yörünge eksenine göre yalnızca yedi derece.
DEV BİR YILDIZIN ÇÖKÜŞÜ İLE OLUŞMUŞ
Turku Üniversitesi’nde gökbilim profesörü ve yeni çalışmanın baş muharriri olan Heyet Poutanen şu biçimde aktardı: “Hiza beklentisi, kara delik X-ışını ikilileri üzere tuhaf cisimlerde sıklıkla geçerli olmuyor. Bu sistemlerdeki kara delikler, kozmik bir afetin kararında; dev bir yıldızın çöküşüyle oluşmuş. Kara deliğin yakınından; yani etrafında dönen ve daha yavaşça olan yıldızdan unsur çektiğini bakılırsabiliyoruz. Kara deliğe düşen maddeyi son defa parlak optik ve X-ışını ışınımu formunda görüyoruz. Sistemden atılan bakılırsali jetlerin çıkardığı radyo dalgalarını gorebiliyoruz.”
Bu jetleri takip eden araştırmacılar, kara deliğin dönme ekseninin istikametini epey kesin biçimde belirlemeyi başardı. Refakat eden yıldızdan kara deliğe düşen gaz ölçüsü daha sonradan azalmaya başladıkça, yıldızın ışığı sönükleşmiş ve sistemdeki ışığın büyük bir kısmı refakatçi yıldızdan gelmeye başladı. Bilim insanları bu sayede tayf ölçüm biçimleri kullanarak yörünge eğimini ölçmeyi başardı. Ayrıyeten bu ölçümün, fırlatılan jetlerin eğimiyle neredeyse örtüştüğü söz edildi.
Kaynak: Popular Science Türkiye