- Katılım
- 15 Nis 2021
- Mesajlar
- 2,706
- Puanları
- 0
Çocuklarda Uzunluk Kısalığı Hakkında En Çok Merak Edilen 7 Soru! ‘Eyvah çocuğum akranlarından daha kısa’, ‘Acaba basketbol mu oynasa uzunluğunun uzaması için?’, ‘Mucizevi besinler var mıdır, çocuğumun uzunluğunu uzatacak olan?’… Çocuğunun sağlıklı büyüme seyrinde olmadığı telaşına kapılan ebeveynlerden en sık duyulan cümleler bunlar! Sahi, uzunluk kısalığı bir mukadderat mi, yoksa günümüzde tedaviyle büyüme geriliği meselesine tahlil sağlanabiliyor mu?
Uzunluk kısalığı; kişinin uzunluk uzunluğunun belirlenmiş standartlara göre son yüzde 3’lük dilimde yer alması olarak tanımlanıyor. Bir diğer deyişle, tıpkı yaş ve cinsiyetteki sağlıklı 100 kişilik bir kümede uzunluk sıralamasındaki son 3 kişi, kısa uzunluklu olarak kabul ediliyor. Ülkemizde her 100 bireyden 5-10’unda uzunluk kısalığı görülüyor, bunun niçinleri içinde yetersiz beslenme başta olmak üzere gereğince uyumamak ve çok gerilime maruz kalmak üzere ömür şartları yer alıyor. Çocuğun uzunluğunun kısa olup olmadığına karar vermek için de öncellikle uzunluğunun yanlışsız ölçülmesi, ölçülen boyun Türkiye standartları ile karşılaştırılarak hangi persentil eğrisinde, yani büyüme standartlarında olduğuna bakılması gerekiyor. Acıbadem Üniversitesi Atakent Hastanesi Çocuk Endokrinolojisi Uzmanı Dr. Öğretim Üyesi Saygın Abalı, uzunluk kısalığına erken teşhis konulmasının çocuğun uzunluğunun ülkü uzunluğa ulaşmasında hayli değer taşıdığını belirterek, “Erken teşhis için çocuklarda uzunluk ölçümünün doktor tarafınca 6 ay aralıklarla yapılması; tabibin ve ebeveynin bu ölçümleri kaydetmeleri fazlaca kıymetli. Zira büyümede yavaşlama fark edildiğinde kesinlikle ek inceleme yapılması gerekiyor. Doğum tartısı düşük olan ve erken doğan çocuklar ise kesinlikle daha yakın izlenmeli. Ayrıyeten anne uzunluğu 155 cm yahut baba uzunluğu 168 cm altında olan çocukların da büyüme izlemi titizlikle yapılmalı” diyor. Çocuk Endokrinolojisi Uzmanı Dr. Öğretim Üyesi Saygın Abalı, çocuklarda uzunluk kısalığı hakkında en epeyce merak edilen 7 soruyu yanıtladı; değerli teklifler ve ikazlarda bulundu.
SORU: Çocuğumun kısa uzunluklu kalmasını önleyebilir miyim?
YANIT: Öncellikle sebebi belirlemek fazlaca değerli. Günümüzde biroldukca hastalıkta uygulanan tedavilerle çocuklarda uzunluk kısalığını önlemek mümkün. Lakin tedaviden aktif sonuç alınmasında ‘erken tanı’ büyük rol oynuyor. Birtakım hastalıklarda ise maalesef büyümeyi arttırıcı tedaviler yararlı değil, hatta kimilerinde sakıncalı olabiliyor. Tüm bu etaplarda çocuk endokrinolojisi uzmanının değerlendirmesi hayli değerli.
SORU: Çocuklarda uzunluk kısalığına hangi faktörler yol açıyor?
YANIT: Beslenme sorunu olmayan çocuklarda sık görülen uzunluk kısalığı niçinleri, büyümede gecikme olması ve ailevi uzunluk kısalığıdır. Ailevi uzunluk kısalığı ender görülen genetik bir niçinden kaynaklanabileceği için çocuğun dikkatle izlenmesi gerekiyor. “Boy kısalığının tedavi edilebilir niçinleri içinde büyüme hormonu eksikliği pek değerlidir.” ikazında bulunan Dr. Öğretim Üyesi Saygın Abalı,özellikle büyüme suratında yavaşlamanın bu hastalık için kıymetli bir bulgu olduğuna işaret ediyor. Bunların yanı sıra; Turner sendromu, tiroid hormon eksikliği, kronik böbrek hastalığı, doğumsal metabolizma hastalığı, sindirim sistemi hastalığı (mesela çölyak hastalığı), kan hastalığı, baş ortasında yer kaplayan kitle, Cushing sendromu, kortizon içeren ilaçların yahut kremlerin fazla kullanması da uzunluk kısalığına yol açan öbür faktörleri oluşturuyor.
SORU: Uzunluk uzamasında tesirli olan besinler var mıdır?
YANIT:Dr. Öğretim Üyesi Saygın Abalı, uzunluk uzamasına direkt olumlu tesiri olan bir besinin olmadığını belirterek, şu biçimde devam ediyor: “Besin çeşitliğinin sağlanması, hayvansal ve bitkisel proteinlerin, sağlıklı karbonhidratların (tahıllar ve baklagiller), süt mamüllerinin, meyve ve sebzelerin; çeşitli, kâfi ve istikrarlı tüketilmeleri kıymet taşıyor. Hazır içecekler ve yiyeceklerden ise mümkün olduğunca uzak durulmalı.”
SORU: Spor uzunluk uzamasında faydalı oluyor mu? Örneğin, basketbol çocuğumun daha uzun uzunluklu olmasını sağlar mı?
KARŞILIK: Uzunluk uzamasının en değerli belirleyicisi, yüzde 70-80 oranında genetik etmen oluyor. Yani, çocuğun yetişkinlikteki uzunluğunu belirleyen en kıymetli etkenler anne ve babanın uzunluğu. Sağlıklı ömür, kâfi ve istikrarlı beslenme, nizamlı antrenman ile sistemli uyku ve ekran başında geçirilen mühlet de ehemmiyet taşıyor. Basketbol üzere makul bir spor çeşidinin boya daha olumlu tesiri olduğuna dair bilimsel bir delil mevcut değil. Değerli nokta; çocuğun vücut sıhhatine, ruhsal ve toplumsal gelişmenine en uygun olan, ayrıyeten sevdiği ve daima yapabileceği bir sporun seçilmesi.
SORU: Çocuğumun uzunluğunun gereğince uzamadığını nasıl anlarım? Ne vakit bir tabibe başvurmalıyım?
YANIT: Birçok ebeveyn çocuklarının kısa uzunluklu kalacağı derdini yaşıyor. Pekala, çocuğun kısa uzunluklu olabileceğine işaret eden sinyaller neler? Ebeveynler ne vakit alarma geçmeliler? Dr. Öğretim Üyesi Saygın Abalı, bu soruya “Çocuk 1-2 yaş içinde yılda 10 cm’den, 2-4 yaş içinde 7 cm’den, 4 yaşından ergenliği başlayana kadar da 5 cm’den az büyüyorsa, bu tablo çocukta kısa uzunluk problemine işaret ediyor. Bu durumda vakit kaybetmeden bir tabibe danışmak gerekiyor.”
Dr. Öğretim Üyesi Saygın Abalı, ayrıyeten olağan büyüme kıymetinde olsa bile, anne ve babasına bakılırsa kısa uzunluklu ise çocuğun sıhhatinin değerlendirmesi gerektiğini belirterek, şu noktalara dikkat çekiyor: “Çocuğun uzunluğu olağan olsa da, büyüme suratı düşükse bir daha kesinlikle ileri inceleme gerekiyor. Bu istisnalardan da anlaşılacağı üzere, her çocuğun uzunluğunun belirli aralıklarla yanlışsız bir biçimde ölçülmesi ve büyüme suratının hesaplanması epey kıymetli. Anne ve babanın da uzunluğunun ölçülerek sıhhat izlem kartlarına yazılması, bilhassa 2 yaş daha sonrasındaki büyümenin değerlendirilmesinde kilit rol üstleniyor.”
SORU: Anne baba kısa uzunluklu ise çocuk da kesinlikle kısa uzunluklu mu olur?
KARŞILIK: Toplumdaki yaygın inanışın bilakis, anne ve/veya babanın kısa uzunluklu olması, çocuğun da kesinlikle kısa uzunluklu kalacağı manasına gelmiyor. Uzunluk kısalığı niçinleri içinde genetik etkenler kıymetli yer tutuyor. Fakat genetik etmenlerin bir kısmı da hastalıklardan kaynaklanıyor. Bu hastalıklar kalıtsal oluyor, yani öbür aile bireylerinde de uzunluk kısalığı görülüyor. Bu niçinle ailede kısa bireylerin olması durumunda, bu probleme yol açan genetik etkenin saptanması ve kimilerinde tedaviye başlanması gerekiyor.
SORU: Uzunluk kısalığı tedavisinde nasıl bir yol izleniyor?
YANIT: Uzunluk kısalığında tedavinin başarısı; hastalığın tipine, tedavinin başlama yaşına, çocuğun ve ailesinin tedaviye ahengine bağlı olarak değişiyor. Çocuk Endokrinolojisi Uzmanı Dr. Öğretim Üyesi Saygın Abalı, bilhassa erken teşhis almış çocukların tedavisinde çok başarılı sonuçlar elde edildiğine işaret ederek, “Boy kısalığına yol açan kronik hastalıklardan birinin saptanması durumunda, bu hastalığa yönelik tedavi temeldir. Örneğin çölyak hastalığında, hastalığa mahsus beslenme tedavisi uygulanıyor. Beslenme yetersizliği olan çocuklarda beslenme dayanağı sağlanıyor, kronik böbrek hastalığında da bu hastalığa yönelik tedaviler uygulanıyor.” diye anlatıyor. Büyüme hormonu eksikliğinde, Turner sendromu ile kimi genetik hastalıklarda, düşük doğum tartısı olup gereğince büyüyememiş çocuklarda, beyin tümörü tedavisine bağlı uzunluk kısalığında, bir daha çocuk endokrinolojisi uzmanı tarafınca büyüme hormonu tedavisi verilebiliyor.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
Uzunluk kısalığı; kişinin uzunluk uzunluğunun belirlenmiş standartlara göre son yüzde 3’lük dilimde yer alması olarak tanımlanıyor. Bir diğer deyişle, tıpkı yaş ve cinsiyetteki sağlıklı 100 kişilik bir kümede uzunluk sıralamasındaki son 3 kişi, kısa uzunluklu olarak kabul ediliyor. Ülkemizde her 100 bireyden 5-10’unda uzunluk kısalığı görülüyor, bunun niçinleri içinde yetersiz beslenme başta olmak üzere gereğince uyumamak ve çok gerilime maruz kalmak üzere ömür şartları yer alıyor. Çocuğun uzunluğunun kısa olup olmadığına karar vermek için de öncellikle uzunluğunun yanlışsız ölçülmesi, ölçülen boyun Türkiye standartları ile karşılaştırılarak hangi persentil eğrisinde, yani büyüme standartlarında olduğuna bakılması gerekiyor. Acıbadem Üniversitesi Atakent Hastanesi Çocuk Endokrinolojisi Uzmanı Dr. Öğretim Üyesi Saygın Abalı, uzunluk kısalığına erken teşhis konulmasının çocuğun uzunluğunun ülkü uzunluğa ulaşmasında hayli değer taşıdığını belirterek, “Erken teşhis için çocuklarda uzunluk ölçümünün doktor tarafınca 6 ay aralıklarla yapılması; tabibin ve ebeveynin bu ölçümleri kaydetmeleri fazlaca kıymetli. Zira büyümede yavaşlama fark edildiğinde kesinlikle ek inceleme yapılması gerekiyor. Doğum tartısı düşük olan ve erken doğan çocuklar ise kesinlikle daha yakın izlenmeli. Ayrıyeten anne uzunluğu 155 cm yahut baba uzunluğu 168 cm altında olan çocukların da büyüme izlemi titizlikle yapılmalı” diyor. Çocuk Endokrinolojisi Uzmanı Dr. Öğretim Üyesi Saygın Abalı, çocuklarda uzunluk kısalığı hakkında en epeyce merak edilen 7 soruyu yanıtladı; değerli teklifler ve ikazlarda bulundu.
SORU: Çocuğumun kısa uzunluklu kalmasını önleyebilir miyim?
YANIT: Öncellikle sebebi belirlemek fazlaca değerli. Günümüzde biroldukca hastalıkta uygulanan tedavilerle çocuklarda uzunluk kısalığını önlemek mümkün. Lakin tedaviden aktif sonuç alınmasında ‘erken tanı’ büyük rol oynuyor. Birtakım hastalıklarda ise maalesef büyümeyi arttırıcı tedaviler yararlı değil, hatta kimilerinde sakıncalı olabiliyor. Tüm bu etaplarda çocuk endokrinolojisi uzmanının değerlendirmesi hayli değerli.
SORU: Çocuklarda uzunluk kısalığına hangi faktörler yol açıyor?
YANIT: Beslenme sorunu olmayan çocuklarda sık görülen uzunluk kısalığı niçinleri, büyümede gecikme olması ve ailevi uzunluk kısalığıdır. Ailevi uzunluk kısalığı ender görülen genetik bir niçinden kaynaklanabileceği için çocuğun dikkatle izlenmesi gerekiyor. “Boy kısalığının tedavi edilebilir niçinleri içinde büyüme hormonu eksikliği pek değerlidir.” ikazında bulunan Dr. Öğretim Üyesi Saygın Abalı,özellikle büyüme suratında yavaşlamanın bu hastalık için kıymetli bir bulgu olduğuna işaret ediyor. Bunların yanı sıra; Turner sendromu, tiroid hormon eksikliği, kronik böbrek hastalığı, doğumsal metabolizma hastalığı, sindirim sistemi hastalığı (mesela çölyak hastalığı), kan hastalığı, baş ortasında yer kaplayan kitle, Cushing sendromu, kortizon içeren ilaçların yahut kremlerin fazla kullanması da uzunluk kısalığına yol açan öbür faktörleri oluşturuyor.
SORU: Uzunluk uzamasında tesirli olan besinler var mıdır?
YANIT:Dr. Öğretim Üyesi Saygın Abalı, uzunluk uzamasına direkt olumlu tesiri olan bir besinin olmadığını belirterek, şu biçimde devam ediyor: “Besin çeşitliğinin sağlanması, hayvansal ve bitkisel proteinlerin, sağlıklı karbonhidratların (tahıllar ve baklagiller), süt mamüllerinin, meyve ve sebzelerin; çeşitli, kâfi ve istikrarlı tüketilmeleri kıymet taşıyor. Hazır içecekler ve yiyeceklerden ise mümkün olduğunca uzak durulmalı.”
SORU: Spor uzunluk uzamasında faydalı oluyor mu? Örneğin, basketbol çocuğumun daha uzun uzunluklu olmasını sağlar mı?
KARŞILIK: Uzunluk uzamasının en değerli belirleyicisi, yüzde 70-80 oranında genetik etmen oluyor. Yani, çocuğun yetişkinlikteki uzunluğunu belirleyen en kıymetli etkenler anne ve babanın uzunluğu. Sağlıklı ömür, kâfi ve istikrarlı beslenme, nizamlı antrenman ile sistemli uyku ve ekran başında geçirilen mühlet de ehemmiyet taşıyor. Basketbol üzere makul bir spor çeşidinin boya daha olumlu tesiri olduğuna dair bilimsel bir delil mevcut değil. Değerli nokta; çocuğun vücut sıhhatine, ruhsal ve toplumsal gelişmenine en uygun olan, ayrıyeten sevdiği ve daima yapabileceği bir sporun seçilmesi.
SORU: Çocuğumun uzunluğunun gereğince uzamadığını nasıl anlarım? Ne vakit bir tabibe başvurmalıyım?
YANIT: Birçok ebeveyn çocuklarının kısa uzunluklu kalacağı derdini yaşıyor. Pekala, çocuğun kısa uzunluklu olabileceğine işaret eden sinyaller neler? Ebeveynler ne vakit alarma geçmeliler? Dr. Öğretim Üyesi Saygın Abalı, bu soruya “Çocuk 1-2 yaş içinde yılda 10 cm’den, 2-4 yaş içinde 7 cm’den, 4 yaşından ergenliği başlayana kadar da 5 cm’den az büyüyorsa, bu tablo çocukta kısa uzunluk problemine işaret ediyor. Bu durumda vakit kaybetmeden bir tabibe danışmak gerekiyor.”
Dr. Öğretim Üyesi Saygın Abalı, ayrıyeten olağan büyüme kıymetinde olsa bile, anne ve babasına bakılırsa kısa uzunluklu ise çocuğun sıhhatinin değerlendirmesi gerektiğini belirterek, şu noktalara dikkat çekiyor: “Çocuğun uzunluğu olağan olsa da, büyüme suratı düşükse bir daha kesinlikle ileri inceleme gerekiyor. Bu istisnalardan da anlaşılacağı üzere, her çocuğun uzunluğunun belirli aralıklarla yanlışsız bir biçimde ölçülmesi ve büyüme suratının hesaplanması epey kıymetli. Anne ve babanın da uzunluğunun ölçülerek sıhhat izlem kartlarına yazılması, bilhassa 2 yaş daha sonrasındaki büyümenin değerlendirilmesinde kilit rol üstleniyor.”
SORU: Anne baba kısa uzunluklu ise çocuk da kesinlikle kısa uzunluklu mu olur?
KARŞILIK: Toplumdaki yaygın inanışın bilakis, anne ve/veya babanın kısa uzunluklu olması, çocuğun da kesinlikle kısa uzunluklu kalacağı manasına gelmiyor. Uzunluk kısalığı niçinleri içinde genetik etkenler kıymetli yer tutuyor. Fakat genetik etmenlerin bir kısmı da hastalıklardan kaynaklanıyor. Bu hastalıklar kalıtsal oluyor, yani öbür aile bireylerinde de uzunluk kısalığı görülüyor. Bu niçinle ailede kısa bireylerin olması durumunda, bu probleme yol açan genetik etkenin saptanması ve kimilerinde tedaviye başlanması gerekiyor.
SORU: Uzunluk kısalığı tedavisinde nasıl bir yol izleniyor?
YANIT: Uzunluk kısalığında tedavinin başarısı; hastalığın tipine, tedavinin başlama yaşına, çocuğun ve ailesinin tedaviye ahengine bağlı olarak değişiyor. Çocuk Endokrinolojisi Uzmanı Dr. Öğretim Üyesi Saygın Abalı, bilhassa erken teşhis almış çocukların tedavisinde çok başarılı sonuçlar elde edildiğine işaret ederek, “Boy kısalığına yol açan kronik hastalıklardan birinin saptanması durumunda, bu hastalığa yönelik tedavi temeldir. Örneğin çölyak hastalığında, hastalığa mahsus beslenme tedavisi uygulanıyor. Beslenme yetersizliği olan çocuklarda beslenme dayanağı sağlanıyor, kronik böbrek hastalığında da bu hastalığa yönelik tedaviler uygulanıyor.” diye anlatıyor. Büyüme hormonu eksikliğinde, Turner sendromu ile kimi genetik hastalıklarda, düşük doğum tartısı olup gereğince büyüyememiş çocuklarda, beyin tümörü tedavisine bağlı uzunluk kısalığında, bir daha çocuk endokrinolojisi uzmanı tarafınca büyüme hormonu tedavisi verilebiliyor.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı