Diplomaside kriz bitmez Türkiye geçmişte Libya Büyükelçisi Muhammed Abdülmalik’i, İran Büyükelçileri Manouchehr Mottaki ve Muhammed İstek Bagheri’yi, ‘Persona Non Grata’ ilan etmişti.
Cezaevinde tutuklu bulunan iş insanı Osman Kavala hakkında açıklama yapan 10 büyükelçinin ‘İstenmeyen Adam’ ilan edilmesi ile gündeme gelen son ‘Diplomasi Krizi’ dış siyasetin ne birinci ne de son krizi oldu. Diplomaside hem Türkiye tıpkı vakitte dünya sık sık krizlerle karşılaşıyor, diplomatlar kimi bazı ‘Casusluk’ suçlaması, birtakım kimi da bulundukları ülkenin iç işlerine karıştıkları sebebi öne sürülerek istenmeyen kişi, ‘Persona Non Grata’ ilan ediliyor. Latince bir söz olan ‘Persona Grata’, ‘Buyur edilen kişi’ manasına geliyor. ‘Non’ eki ile bir arada ‘İstenmeyen kişi’ oluyor.
TÜRKİYE’YE SIÇRADI
Türkiye geçmişte de misal diplomatik krizler yaşadı. Bu husustaki birinci örnek, 1986 yılında meydana geldi. Almanya Berlin’de bir diskoteğe yapılan taarruzda 3 ABD’li öldü. ABD, hücumdan Libya idaresini sorumlu tuttu. Washington da taarruza Trablus ve Bingazi’yi bombalayıp karşılık verdi. Akdeniz’de büyüyen diplomatik kriz Türkiye’ye sıçradı. 18 Nisan 1986’da iki Libyalı Ankara’daki Amerikan Subayevi’ne akın teşebbüsünde bulunmak üzereyken yakalandı.
Saldırganlar harekette kullanacakları bombaları Libya Büyükelçiliği’nden aldıklarını söylemiş oldu. Türkiye de Libya’nın Ankara Büyükelçisi Muhammed Abdülmalik’i istenmeyen kişi ilan etti. Büyükelçi ülkesine dönmek zorunda kaldı. Suriye’nin Ankara Büyükelçiliği 2. Katibi Muhammed Derviş Belledi de yaşanan bir öbür krizin odak noktasındaydı. 24 Temmuz 1985’te Ankara’da akına uğrayan Ürdün Büyükelçiliği Başkatibi’nin ölümündeki ipuçları, 2. Katip Belledi’yi gösterdi ve o da istenmeyen kişi ilan edilmesine saatler kala ülkesine döndü.
MOTTAKİ KRİZİ
Bir öteki kriz de İran’la yaşandı. Büyükelçi Manouchehr Mottaki, 1987’de Refah Partisi’nin Konya’da düzenlediği Filistin mitingine katıldı. ABD bayrağının yakıldığı mitingde ‘Filistin’i Kurtarma’ andı içenler içinde Büyükelçi de vardı. Türkiye rahatsızlığını iletirken Mottaki bu sefer, Türkiye’deki başörtü yasağı ile ilgili açıklamalar yaptı. Sonunda ‘İçişlerimize karıştığı’ sebebi öne sürülerek istenmeyen kişi ilan edilen Mottaki de ülkesine geri döndü.
BAGHERİ DE GİTTİ
Diğer bir kriz de bir daha İran ile yaşandı. 28 Şubat devrinde Ankara’nın Sincan ilçesinde 1997’de düzenlenen Kudüs Gecesi’ne Büyükelçi Muhammed İstek Bagheri de katıldı. Şeriat yanlısı bir konuşma yapan Büyükelçi, büyük reaksiyon çekti. Devrin ANAP önderi Mesut Yılmaz’ın ‘Terörist’ olarak tanımlaması ise bardağı taşırdı ve Bagheri, istenmeyen kişi ilan edilince ülkesine geri döndü.
İKİLİ TABANCALI BÜYÜKELÇİ
Türkiye’deki yabancı diplomatlarla yaşanan olayların yanı sıra bir de yurt haricindeki Türk diplomatlar konusundaki krizler var. Kaya Toperi, diplomasi tarihinin en sıradışı isimlerinden bir tanesiydi. İsviçre’de Büyükelçi olarak bakılırsav yaparken 24 Haziran 1993’te, 120 kişilik PKK’lı bir küme ellerinde taş ve sopalarla büyükelçilik bahçesine girip kapıları zorlamaya başladı. Toperi de Beretta ve Smith Wesson marka 2 tabancasını kapıp balkona çıktı ve havaya ateş açtı. Saldırganlar dağılırken çıkan arbedede 7 kişi yaralandı. İsviçre hükümeti, ‘Persona Non Grata’ ilan etmeye hazırlanırken merkeze çekilen Toperi, “Namusumuzu koruduk” dedi. Toperi 2018 yılında hayatını kaybetmişti.
Silahlarımı vermedim
“120 kişi birden sefaretimize saldırdı. Baktım taş yağıyor odama çıkıp iki tabancamı da aldım. Bir avuç mermiyi de cebime koydum. Havaya ateş etmeye başladım. Bunun üzerine bizim müdafaalar da ateş etti. Yedi kişiyi ayağından vurdular, saldırganlar kaçtı. Bern Emniyet Müdürü silahımı istedi. ‘Silah bana süs olsun diye verilmedi’ diyerek reddettim. Dokunulmazlığımın kaldırılmasını istediler. Ankara’ya döndüm. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel ‘Sen en doğrusunu yaptın, kutluyorum ve destekliyorum’ dedi. daha sonra Seul’e atandım.”
Günün Trend Görüntüsü
Daha fazla göster
Cezaevinde tutuklu bulunan iş insanı Osman Kavala hakkında açıklama yapan 10 büyükelçinin ‘İstenmeyen Adam’ ilan edilmesi ile gündeme gelen son ‘Diplomasi Krizi’ dış siyasetin ne birinci ne de son krizi oldu. Diplomaside hem Türkiye tıpkı vakitte dünya sık sık krizlerle karşılaşıyor, diplomatlar kimi bazı ‘Casusluk’ suçlaması, birtakım kimi da bulundukları ülkenin iç işlerine karıştıkları sebebi öne sürülerek istenmeyen kişi, ‘Persona Non Grata’ ilan ediliyor. Latince bir söz olan ‘Persona Grata’, ‘Buyur edilen kişi’ manasına geliyor. ‘Non’ eki ile bir arada ‘İstenmeyen kişi’ oluyor.
TÜRKİYE’YE SIÇRADI
Türkiye geçmişte de misal diplomatik krizler yaşadı. Bu husustaki birinci örnek, 1986 yılında meydana geldi. Almanya Berlin’de bir diskoteğe yapılan taarruzda 3 ABD’li öldü. ABD, hücumdan Libya idaresini sorumlu tuttu. Washington da taarruza Trablus ve Bingazi’yi bombalayıp karşılık verdi. Akdeniz’de büyüyen diplomatik kriz Türkiye’ye sıçradı. 18 Nisan 1986’da iki Libyalı Ankara’daki Amerikan Subayevi’ne akın teşebbüsünde bulunmak üzereyken yakalandı.
Saldırganlar harekette kullanacakları bombaları Libya Büyükelçiliği’nden aldıklarını söylemiş oldu. Türkiye de Libya’nın Ankara Büyükelçisi Muhammed Abdülmalik’i istenmeyen kişi ilan etti. Büyükelçi ülkesine dönmek zorunda kaldı. Suriye’nin Ankara Büyükelçiliği 2. Katibi Muhammed Derviş Belledi de yaşanan bir öbür krizin odak noktasındaydı. 24 Temmuz 1985’te Ankara’da akına uğrayan Ürdün Büyükelçiliği Başkatibi’nin ölümündeki ipuçları, 2. Katip Belledi’yi gösterdi ve o da istenmeyen kişi ilan edilmesine saatler kala ülkesine döndü.
MOTTAKİ KRİZİ
Bir öteki kriz de İran’la yaşandı. Büyükelçi Manouchehr Mottaki, 1987’de Refah Partisi’nin Konya’da düzenlediği Filistin mitingine katıldı. ABD bayrağının yakıldığı mitingde ‘Filistin’i Kurtarma’ andı içenler içinde Büyükelçi de vardı. Türkiye rahatsızlığını iletirken Mottaki bu sefer, Türkiye’deki başörtü yasağı ile ilgili açıklamalar yaptı. Sonunda ‘İçişlerimize karıştığı’ sebebi öne sürülerek istenmeyen kişi ilan edilen Mottaki de ülkesine geri döndü.
BAGHERİ DE GİTTİ
Diğer bir kriz de bir daha İran ile yaşandı. 28 Şubat devrinde Ankara’nın Sincan ilçesinde 1997’de düzenlenen Kudüs Gecesi’ne Büyükelçi Muhammed İstek Bagheri de katıldı. Şeriat yanlısı bir konuşma yapan Büyükelçi, büyük reaksiyon çekti. Devrin ANAP önderi Mesut Yılmaz’ın ‘Terörist’ olarak tanımlaması ise bardağı taşırdı ve Bagheri, istenmeyen kişi ilan edilince ülkesine geri döndü.
İKİLİ TABANCALI BÜYÜKELÇİ
Türkiye’deki yabancı diplomatlarla yaşanan olayların yanı sıra bir de yurt haricindeki Türk diplomatlar konusundaki krizler var. Kaya Toperi, diplomasi tarihinin en sıradışı isimlerinden bir tanesiydi. İsviçre’de Büyükelçi olarak bakılırsav yaparken 24 Haziran 1993’te, 120 kişilik PKK’lı bir küme ellerinde taş ve sopalarla büyükelçilik bahçesine girip kapıları zorlamaya başladı. Toperi de Beretta ve Smith Wesson marka 2 tabancasını kapıp balkona çıktı ve havaya ateş açtı. Saldırganlar dağılırken çıkan arbedede 7 kişi yaralandı. İsviçre hükümeti, ‘Persona Non Grata’ ilan etmeye hazırlanırken merkeze çekilen Toperi, “Namusumuzu koruduk” dedi. Toperi 2018 yılında hayatını kaybetmişti.
Silahlarımı vermedim
“120 kişi birden sefaretimize saldırdı. Baktım taş yağıyor odama çıkıp iki tabancamı da aldım. Bir avuç mermiyi de cebime koydum. Havaya ateş etmeye başladım. Bunun üzerine bizim müdafaalar da ateş etti. Yedi kişiyi ayağından vurdular, saldırganlar kaçtı. Bern Emniyet Müdürü silahımı istedi. ‘Silah bana süs olsun diye verilmedi’ diyerek reddettim. Dokunulmazlığımın kaldırılmasını istediler. Ankara’ya döndüm. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel ‘Sen en doğrusunu yaptın, kutluyorum ve destekliyorum’ dedi. daha sonra Seul’e atandım.”
Günün Trend Görüntüsü
Daha fazla göster