Fed fırtınası Türkiye’yi nasıl etkileyecek? ABD Merkez Bankası’nın (Fed) şahinleşmesi, Türkiye’nin de ortalarında bulunduğu gelişmekte olan piyasaları sarsacak. En büyük kaygı sermaye kaçışı ve borçlanma maliyetlerinin artması. Fakat Türkiye öbür gelişen ülkelerin tersine sürece hazırlıksız.
ABD Merkez Bankası’nın (Fed) yüksek enflasyon kaygısı niçiniyle faiz artışı konusunda şahinleşmesi, Türkiye’nin de ortalarında bulunduğu gelişmekte olan piyasaları derinden etkileyebilir.
Fed’in faiz artışında hızlanmasıyla doların kıymetinin artması ve büyümenin yavaşlaması öngörülüyor. Fed kararları bu niçinle piyasalar tarafınca tasa ile takip ediliyor. Lakin bir hayli uzman, enflasyondaki süratli yükselişin Fed yetkililerini bu sonucu almaya zorladığını düşünüyor.
Fed’in para siyasetini belirleyen Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC), son toplantısında faiz artışlarına başlamış, yüzde 0,25 olan siyaset faizini 25 baz puan artırarak yüzde 0,50 düzeyine çıkarmıştı. FOMC, bir daha sonraki toplantısını mayıs ayında yapacak.
Lakin 25 baz puanlık faiz artışının enflasyon karşısında etkisiz kalması, para siyasetinde sıkılaşmanın hızlanmasına ait tartışmaları birlikteinde getirdi. ABD’de şu an tüketici enflasyonu yüzde 8,5 düzeyinde bulunuyor. Fed’in enflasyon amacı ise yüzde 2.
ŞAHİNLEŞME SİNYALİ
Fed Lideri Jerome Powell da bundan daha sonra para siyasetinin daha agresif adımlarla sıkılaştırılacağına işaret ederek merkez bankasının 4 Mayıs’taki görüşmede 50 baz puan faiz artırımını ele alacağını söylemiş oldu.
Fed’in ABD iktisadına ait değerlendirmelerinin yer aldığı Bej Kitap raporunun nisan sayısında da büyüme ve enflasyon uyarısı yapıldı.
Fed’de sıkılaşmanın hızlandırılmasına ait tartışmalar sürerken ABD’nin faiz artırmasının gelişmekte olan ülkeleri nasıl etkileyeceği de tartışılmaya başlandı.
GELİŞEN PİYASALAR NASIL ETKİLENİYOR?
Fed’in blogunda yayımlanan Haziran 2021 tarihindeki Jasper Hoek, Emre Yoldaş, and Steve Kamin tarafınca kaleme alınan bir makalede, ABD’de yükselen faiz oranlarının, tarihi olarak borç yükünü artırdığı ve sermaye çıkışlarını tetiklediği için gelişen piyasaları makus etkilediği anlatıldı.
birebir vakitte makalede daha yüksek makroekonomik kırılganlıklara sahip ekonomilerdeki finansal şartların ABD faiz oranlarındaki artışa karşı daha hassas olduğu açıklandı.
Yazıda “Daha yüksek ABD Hazine tahvili faizleri, gelişmekte olan ülkelerin finansal şartlarında değerli bir sıkılaşma ile sonuçlanabilir. Lakin bu cins tesirler, değerli ölçüde lokal şartlara bağlıdır” tabirleri kullanıldı.
BANKALAR DA ETKİLENEBİLİR
Kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s’in şubat ayında yaptığı açıklamada ise gelişmekte olan ülkelerin daha sıkı ABD para siyaseti karşısında savunmasız hale geldiği açıklandı.
Moody’s, Fed’in faiz oranlarını artırmasının, gelişmekte olan piyasalara sermaye akışını yavaşlatmasını, ülkelerin para ünitelerini ve ekonomik büyümeyi zayıflatmasını ve yüksek oranda dolarize edilmiş bankalarda kredi riskini tetiklemesini birlikteinde getireceğini söylemiş oldu.
SERMAYE ÇIKIŞI KORKUSU
Birebir biçimde IMF bloğunda ocak ayında kaleme alınan Stephan Danninger, Kenneth Kang ve Hélène Poirson imzalı yazıda, süratli Fed faiz artışlarının finansal piyasaları sarsabileceği ve global olarak finansal şartları sıkılaştırabileceği açıklandı.
Yazıda, “Bu gelişmeler, ABD’de talebin ve ticaretin yavaşlamasına niye olabilir ve gelişmekte olan piyasalarda sermaye çıkışlarına ve para ünitesinin bedel kaybetmesine yol açabilir” tabirlerine yer verildi.
TÜRKİYE’Yİ BEKLEYEN RİSKLER
Uzmanlara bakılırsa, Fed faiz artırdığında gelişmekte olan piyasaları bekleyen çeşitli riskler bulunuyor. Sermaye kaçışının hızlanması ve borçlanma maliyetlerinin artması bu riskler içinde.
Türkiye’de milletlerarası direkt yatırımcı girişleri 2015’e kadar kademeli olarak artarken Fed’in faiz artırmaya başladığı 2015 yılının akabinde bu sayı önemli oranda düşmeye başladı. TCMB bilgilerine göre, 2015’te 12,2 milyar dolar olarak gerçekleşen yabancı yatırımlar 2020 yılına gelindiğinde 6 milyar doların altına indi. 2021 yılında ise bu sayı 7,5 milyar doların üzerinde gerçekleşti.
tıpkı vakitte kimi uzmanlar Türkiye’de sermaye kaçışının geçmiş senelerda yüksek olması niçiniyle bu datanın son faiz artışlarından büyük bir biçimde etkilenmeyebileceği görüşünde. Lakin buna karşın kimi uzmanlar sermaye kaçışının sürebileceğini düşünüyor. Bunun yanında Fed’in siyaset faizinin artırmasının borç yükünü de artıracağı belirtiliyor.
BORÇ MALİYETLERİ ARTACAK
Ekonomist Mahfi Eğilmez de kendi bloğunda husus ile ilgili yaptığı değerlendirmede gelişmiş ülke merkez bankalarının gerçekleştireceği faiz artışlarının Türkiye’nin borçlanma maliyetlerini yeterlice üste çekeceğini vurgulamıştı. Eğilmez, 26 Mart tarihinde kaleme aldığı yazıda şu tabirlere yer vermişti:
“Gelişmiş ülke merkez bankalarının faizleri artırmaları ve akabinde nakdî sıkılaştırmaya başlamaları, esasen dışarıdan çok yüksek maliyetle fon bulabilen Türkiye’nin borçlanma maliyetlerini güzelce üste çekecek. Bu ay ortasında 2 milyar dolarlık tahvil ihracı yapan Hazine’nin ödeyeceği faiz yüzde 8,62 ile tarihi bir rekora ulaştı. Bu gelişme, cari açık verdiği için dış borçlanmaya gereksinimi olan Türkiye açısından çok can sıkıcı bir gelişme.”
HERKES FAİZ ARTIRIRKEN TCMB FAİZ İNDİRDİ
Tüm bu riskler niçiniyle dünya üstündeki gelişmiş ülkelerin merkez bankaları da faiz siyasetlerinde değişikliğe giderek Fed dalgasına hazırlık yaptı.
Lakin Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), faiz artıran öteki ülkelerin tersine geçen yılın sonunda siyaset faizini kademeli olarak 500 baz puan indirerek yüzde 14’e çekmişti. Bu bilgi aktüel enflasyona bakılırsa TL’nin eksi 47 puan negatif getirisi olduğu manasına geliyor.
Gevşeme döngüsü kur krizine sebep olarak dolaylı yoldan enflasyonun sert yükselmesine sebep olurken, şubat ayında Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin akabinde artan global güç maliyetleri ise fiyat artışlarını daha da körükledi.
TCMB ise enflasyondaki yükselişe karşın son toplantılarında politika faizini değiştirmedi. Banka ondan sonrasında faiz değişikliği yapabileceğine dair de sinyal vermedi.
birebir vakitte kur muhafazalı mevduat uygulamasıyla kuru baskılayan iktisat idaresi, döviz kurunu baskılama atağı niçiniyle hazinenin yükünü de artırmaya devam ediyor. ötürüsıyla Türkiye iktisadı tarihinin en kırılgan olduğu periyotlardan birinde Fed’in başlatacağı dalgayı karşılamaya hazırlanıyor.
ABD Merkez Bankası’nın (Fed) yüksek enflasyon kaygısı niçiniyle faiz artışı konusunda şahinleşmesi, Türkiye’nin de ortalarında bulunduğu gelişmekte olan piyasaları derinden etkileyebilir.
Fed’in faiz artışında hızlanmasıyla doların kıymetinin artması ve büyümenin yavaşlaması öngörülüyor. Fed kararları bu niçinle piyasalar tarafınca tasa ile takip ediliyor. Lakin bir hayli uzman, enflasyondaki süratli yükselişin Fed yetkililerini bu sonucu almaya zorladığını düşünüyor.
Fed’in para siyasetini belirleyen Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC), son toplantısında faiz artışlarına başlamış, yüzde 0,25 olan siyaset faizini 25 baz puan artırarak yüzde 0,50 düzeyine çıkarmıştı. FOMC, bir daha sonraki toplantısını mayıs ayında yapacak.
Lakin 25 baz puanlık faiz artışının enflasyon karşısında etkisiz kalması, para siyasetinde sıkılaşmanın hızlanmasına ait tartışmaları birlikteinde getirdi. ABD’de şu an tüketici enflasyonu yüzde 8,5 düzeyinde bulunuyor. Fed’in enflasyon amacı ise yüzde 2.
ŞAHİNLEŞME SİNYALİ
Fed Lideri Jerome Powell da bundan daha sonra para siyasetinin daha agresif adımlarla sıkılaştırılacağına işaret ederek merkez bankasının 4 Mayıs’taki görüşmede 50 baz puan faiz artırımını ele alacağını söylemiş oldu.
Fed’in ABD iktisadına ait değerlendirmelerinin yer aldığı Bej Kitap raporunun nisan sayısında da büyüme ve enflasyon uyarısı yapıldı.
Fed’de sıkılaşmanın hızlandırılmasına ait tartışmalar sürerken ABD’nin faiz artırmasının gelişmekte olan ülkeleri nasıl etkileyeceği de tartışılmaya başlandı.
GELİŞEN PİYASALAR NASIL ETKİLENİYOR?
Fed’in blogunda yayımlanan Haziran 2021 tarihindeki Jasper Hoek, Emre Yoldaş, and Steve Kamin tarafınca kaleme alınan bir makalede, ABD’de yükselen faiz oranlarının, tarihi olarak borç yükünü artırdığı ve sermaye çıkışlarını tetiklediği için gelişen piyasaları makus etkilediği anlatıldı.
birebir vakitte makalede daha yüksek makroekonomik kırılganlıklara sahip ekonomilerdeki finansal şartların ABD faiz oranlarındaki artışa karşı daha hassas olduğu açıklandı.
Yazıda “Daha yüksek ABD Hazine tahvili faizleri, gelişmekte olan ülkelerin finansal şartlarında değerli bir sıkılaşma ile sonuçlanabilir. Lakin bu cins tesirler, değerli ölçüde lokal şartlara bağlıdır” tabirleri kullanıldı.
BANKALAR DA ETKİLENEBİLİR
Kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s’in şubat ayında yaptığı açıklamada ise gelişmekte olan ülkelerin daha sıkı ABD para siyaseti karşısında savunmasız hale geldiği açıklandı.
Moody’s, Fed’in faiz oranlarını artırmasının, gelişmekte olan piyasalara sermaye akışını yavaşlatmasını, ülkelerin para ünitelerini ve ekonomik büyümeyi zayıflatmasını ve yüksek oranda dolarize edilmiş bankalarda kredi riskini tetiklemesini birlikteinde getireceğini söylemiş oldu.
SERMAYE ÇIKIŞI KORKUSU
Birebir biçimde IMF bloğunda ocak ayında kaleme alınan Stephan Danninger, Kenneth Kang ve Hélène Poirson imzalı yazıda, süratli Fed faiz artışlarının finansal piyasaları sarsabileceği ve global olarak finansal şartları sıkılaştırabileceği açıklandı.
Yazıda, “Bu gelişmeler, ABD’de talebin ve ticaretin yavaşlamasına niye olabilir ve gelişmekte olan piyasalarda sermaye çıkışlarına ve para ünitesinin bedel kaybetmesine yol açabilir” tabirlerine yer verildi.
TÜRKİYE’Yİ BEKLEYEN RİSKLER
Uzmanlara bakılırsa, Fed faiz artırdığında gelişmekte olan piyasaları bekleyen çeşitli riskler bulunuyor. Sermaye kaçışının hızlanması ve borçlanma maliyetlerinin artması bu riskler içinde.
Türkiye’de milletlerarası direkt yatırımcı girişleri 2015’e kadar kademeli olarak artarken Fed’in faiz artırmaya başladığı 2015 yılının akabinde bu sayı önemli oranda düşmeye başladı. TCMB bilgilerine göre, 2015’te 12,2 milyar dolar olarak gerçekleşen yabancı yatırımlar 2020 yılına gelindiğinde 6 milyar doların altına indi. 2021 yılında ise bu sayı 7,5 milyar doların üzerinde gerçekleşti.
tıpkı vakitte kimi uzmanlar Türkiye’de sermaye kaçışının geçmiş senelerda yüksek olması niçiniyle bu datanın son faiz artışlarından büyük bir biçimde etkilenmeyebileceği görüşünde. Lakin buna karşın kimi uzmanlar sermaye kaçışının sürebileceğini düşünüyor. Bunun yanında Fed’in siyaset faizinin artırmasının borç yükünü de artıracağı belirtiliyor.
BORÇ MALİYETLERİ ARTACAK
Ekonomist Mahfi Eğilmez de kendi bloğunda husus ile ilgili yaptığı değerlendirmede gelişmiş ülke merkez bankalarının gerçekleştireceği faiz artışlarının Türkiye’nin borçlanma maliyetlerini yeterlice üste çekeceğini vurgulamıştı. Eğilmez, 26 Mart tarihinde kaleme aldığı yazıda şu tabirlere yer vermişti:
“Gelişmiş ülke merkez bankalarının faizleri artırmaları ve akabinde nakdî sıkılaştırmaya başlamaları, esasen dışarıdan çok yüksek maliyetle fon bulabilen Türkiye’nin borçlanma maliyetlerini güzelce üste çekecek. Bu ay ortasında 2 milyar dolarlık tahvil ihracı yapan Hazine’nin ödeyeceği faiz yüzde 8,62 ile tarihi bir rekora ulaştı. Bu gelişme, cari açık verdiği için dış borçlanmaya gereksinimi olan Türkiye açısından çok can sıkıcı bir gelişme.”
HERKES FAİZ ARTIRIRKEN TCMB FAİZ İNDİRDİ
Tüm bu riskler niçiniyle dünya üstündeki gelişmiş ülkelerin merkez bankaları da faiz siyasetlerinde değişikliğe giderek Fed dalgasına hazırlık yaptı.
Lakin Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), faiz artıran öteki ülkelerin tersine geçen yılın sonunda siyaset faizini kademeli olarak 500 baz puan indirerek yüzde 14’e çekmişti. Bu bilgi aktüel enflasyona bakılırsa TL’nin eksi 47 puan negatif getirisi olduğu manasına geliyor.
Gevşeme döngüsü kur krizine sebep olarak dolaylı yoldan enflasyonun sert yükselmesine sebep olurken, şubat ayında Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin akabinde artan global güç maliyetleri ise fiyat artışlarını daha da körükledi.
TCMB ise enflasyondaki yükselişe karşın son toplantılarında politika faizini değiştirmedi. Banka ondan sonrasında faiz değişikliği yapabileceğine dair de sinyal vermedi.
birebir vakitte kur muhafazalı mevduat uygulamasıyla kuru baskılayan iktisat idaresi, döviz kurunu baskılama atağı niçiniyle hazinenin yükünü de artırmaya devam ediyor. ötürüsıyla Türkiye iktisadı tarihinin en kırılgan olduğu periyotlardan birinde Fed’in başlatacağı dalgayı karşılamaya hazırlanıyor.