Futbol sanayisinin dönüşümü daha sonrası ticari gelirler azaldı Yeni tip koronavirüs (Covid-19) salgını daha sonrası futbol kulüplerinin neredeyse tümünün gelirlerinde önemli azalmalar meydana geldi. Maç günü ve yayın gelirlerinin yanında bu durumdan en çok etkilenen emsalsiz kulüplerin ticari gelirleri oldu. Bu durum, ister istemez futbol kulüplerini yeni arayışlar içerisine soktu.
İşte avukat Anıl Dinçer’in incelemesi:
KULÜP SAHİPLİĞİ SİSTEMİ VE VİZYON DEĞİŞİKLİĞİ
Kulüp sahipliği sistemi dünyada çok yaygın bir sistem olmakla bir arada, bu sistemin en çok uygulandığı yerlerden biri İngiltere. Ada ülkesinde kulüplerin birçok büyük şirketler tarafınca sahipli ve profesyonel bir biçimde yönetiliyor. Bu durumun en hoş örneği Manchester City. City Kümesi’nin İngiltere haricinde Amerika, Avustralya, Japonya, Meksika, İspanya, Çin ve Hindistan’da kulüpleri var. Kümenin maksadı her kıtada değerli kentlerden birinde bir kulübe sahip olmak ve tüm kulüpleri tek bir çatı altında muvaffakiyete taşımak.
Günümüzde bu örneğe en epeyce benzeyecek kulüplerin başında esaslı bir tarihe de sahip olan Newcastle United gözüküyor. Geçtiğimiz yıllarde maddi olarak zorluklar yaşayan ve başarılı sonuçlar alamayan kulüp, eski efsane futbolcuları Alan Shearer dahil tüm taraftarların reaksiyonunu çekmişti. Bu niçinle, taraftarlar kulübün Suudi Arabistan Kraliyet Ailesi’ne satılmasını olumlu karşıladı. Kulübün satılmasıyla birlikte kulübe yeni bir vizyon geleceği, tüm sponsor ve partnerlerin dikkatini çekeceği ve ticari gelirlerin artacağı olası.
Katar sahipli Fransız kulüp Paris Saint Germain’in (PSG) 10 yıl evvelki yıllık gelirleri 100 milyon avrodan azdı. Lakin, kulüp satıldıktan daha sonra profesyonel ve vizyoner bir idare şekli benimsedi. Kısa bir süre daha sonra ise PSG’nin yıllık gelirleri 600 milyon avroyu aştı. Birebir biçimde, Manchester City’nin sahibi olan City Futbol Kümesi’nin küresel çaptaki bedeli 3 milyar avroyu aştı.
Newcastle United’ı sahiplenen Suudi idarenin de tıpkı yolu izlemesi ve yeni projelerle ticari gelirleri önemli manada arttırması bekleniyor. Newcastle United Kulübü’nün küresel çapta City Grubu’na misal bir yapı kuracağı ve ticari gelirlerini arttırmak ismine öteki ülke kulüpleri ile mutabakatlar yapacağı düşünülüyor. Şimdiden İtalya’dan Inter Milan ve Fransa’dan ise Marsilya kulüpleriyle irtibata geçildiği konuşuluyor.
Newcastle United Kulübü tarafınca planlanan bir öbür proje ise Newcastle kentinin ırmak kenarında olması sebebiyle kentin stratejik ehemmiyete sahip olması ve İngiltere-Suudi Arabistan içindeki deniz ticaretinin bu vasıtayla arttırılması. Kulüp kente ait tüm kaynakları ticari gelirlerini arttırmada araç olarak kullanma niyetinde.
Son olarak, kulübün önümüzdeki transfer periyotlarında başarılı ve marka kıymeti olan futbolcuları kadroya kazandırması ve bu yolla da ticari gelirlerinde artış sağlaması düşünülen projeler içinde.
Manchester City ve Paris Saint Germain kulüplerinden daha sonra Newcastle United da hakikat ve profesyonel bir idare anlayışıyla ticari gelirlerinde önemli artışlar sağlayabilir ve futbol piyasasındaki marka pahasını arttırabilir.
MARKA PAHASI OLAN FUTBOLCULARIN TRANSFERİ
Bilhassa Covid-19 salgını daha sonrası Avrupa kulüplerinin gelirleri önemli manada azaldı. Örneğin, son devirlerde sportif muvaffakiyet yaşayamamasına karşın dünya üzerinde marka kıymeti en kuvvetli kulüp olan Manchester United bile ticari gelirlerini arttırmakta zorlandı. Manchester United’ın ticari gelirleri başarısız sonuçlar daha sonrasında bilhassa 2017 yılından günümüze neredeyse durma noktasına geldi. Manchester United, 2017-2021 yılları içinde her sene 275 milyon avro ticari gelir elde etti. Bu sayı biroldukça kulübün üzerinde olsa da Manchester United üzere ticari gelirlerini her sene arttıran ve küresel seviyede yeni pazarlara açılan bir kulüp için başarısız bir sonuçtu.
Manchester United ve Paris Saint Germain kulüplerinin Cristiano Ronaldo ve Lionel Messi’yi transfer etmelerinin altında yatan en değerli niye, azalan yahut durma noktasına gelen ticari gelirlerini canlandırmak ve arttırmak.
Cristiano Ronaldo’nun transferi daha sonrasında Manchester United’ın toplumsal medya hesaplarında birinci 7 gün içerisinde yüzde 2.43’lük büyüme gerçekleşti. Borsada tıpkı gün içerisinde kulübün payları yüzde 8 artış gösterdi. Sponsorlardan yılda 40 milyon avro gelir elde eden Cristiano Ronaldo, kulübe ayrıyeten biroldukca partnerini de birlikteinde getirdi. 23 küresel partner, 13 finansal partner, 9 medya partneri ve 3 bölgesel partnere sahip olan Manchester United’ın bu transfer ile küresel sponsorlukları, bölgesel partnerleri ve küresel mutabakatları arttı. Manchester United, transferin resmi olarak gerçekleştiğini kamuoyuna duyurduktan daha sonraki birinci 24 saatte yaklaşık 60 milyon dolarlık forma satış geliri sağladı ve bu sayı Premier Lig rekoru olarak tarihe geçti.
Ronaldo’nun Juventus’a transferinde de ticari gelirlerde önemli artış sağlanmıştı. 2017 yılında 106 milyon avro olan ticari gelirler yüzde 60’lık bir artışla 2020 yılında 165 milyon avroya kadar çıkmıştı. Aslında Ronaldo’nun Manchester United’a transferinin altında yatan niye, dünyanın en büyük markasının bir daha eski günlerine döndürülmesi ve Covid-19 öncesi ile daha sonrası durağanlaşan ticari gelirlerinin arttırılmasıydı.
Cristiano Ronaldo ve Lionel Messi eşi bulunmaz futbolcular olsalar da kulüplerin ticari gelirlerini arttırması için marka kıymeti olan futbolcuları transfer etmesi ve bu biçim transferleri planlaması önümüzdeki periyotlarda de pek olası.
STADYUM VE TESİS İSİM SPONSORLUĞU
Ticari gelirlerin kıymetli noktasını oluşturan gelir kaynaklarından biri de sponsorluklar. Büyük şirket ve markalar kulüplerin isimlerine, stadyumlarına, formalarına sponsor oluyorlar. Bu evvelde beri izlenen bir yol, lakin Kovid-19 daha sonrası azalan ticari gelirlerle bir arada stadyum isim sponsorluklarındaki ölçüler arttı ve stadyumların yanında tesislere de kulüpler sponsor bulmaya başladı.
Stadyum isim sponsorluğu yapan kulüplere Beşiktaş ve Fenerbahçe’den daha sonra Galatasaray da eklendi. Galatasaray, önemli bir sponsorluk muahedesine imza attı ve ticari gelirlerini bu vasıtayla arttırdı.
Milletlerarası kontrol firması KPMG datalarına nazaran ülkemiz kulüpleri, stadyum isim sponsorluğu konusunda biroldukça Avrupa ülkesinin önünde. Şöyle ki Bundesliga ve Amerika Futbol Ligi’nden daha sonra en epeyce stadyum isim sponsorluğu bulunan kulüp sayısına sahip ülke Türkiye. Yıllık gelir manasında stadyum isim sponsorluğundan en epeyce ticari gelir kazanan kulüpler ise Manchester City ve Atletico Madrid kulüpleri. Fenerbahçe ve Beşiktaş, yıllık stadyum isim sponsorluğu hasılatlarıyla birinci 10 da yer alıyor.
En epey stadyum isim sponsoru olan şirketlerin bulunduğu kesimler ise sırasıyla bankacılık, otomotiv ve sanayi.
Covid-19 daha sonrası ticari gelirleri azalan, başarısız sonuçlar alan ve yeni bir stadyuma sahip olan Tottenham da stadyumu için isim sponsoru arayışında ve bu biçimdece ticari gelirlerini arttırmayı planlıyor. Hatta kulübün bu hususta isim sponsoru bulması için bir şirketle anlaştığı biliniyor. Real Madrid ve Barcelona da son isim sponsorluğu mutabakatlarında emsal yolu izledi.
Günümüzde ticari gelirlerini arttırmak için farklı arayışlar içerisinde olan kulüpler, stadyum haricinde tesisleri için de isim sponsoru bulmaya başladı. Buna en hoş örnek; altyapısından Lothar Matthaus, Stefan Effenberg, Ter Stegen ve Marco Reus üzere kıymetli isimleri yetiştiren Alman Borussia Mönchengladbach Kulübü. Altyapıya ve geleceğe değer veren ve bu mevzuda epeyce yeterli tesisleşen kulübün altyapı sponsoru araba firması Porsche oldu. Kulübün altyapı tesislerine firmanın ismi verildi ve firma isminin altında yetenek ve gelişim programları düzenlendi. Kulüp bu türlü hem altyapısı için maddi kaynak yarattı birebir vakitte ticari gelirlerini arttırma noktasında büyük bir küresel şirketle anlaşmış oldu.
Yeni sahipli kulüpler ile kulüplerin vizyonunun değiştirilmesi ve profesyonel idare anlayışına sahip olması, kulüplerin marka kıymeti yüksek futbolcuları transfer etmesi, kulüplerin stadyum ve tesis isimlerini sponsorların dikkatine sunması, ticari gelirleri arttırabilecek aksiyonlardan sadece birkaçı. Kulüplerin dijitalleşmesi, dijital para pazarına girmeleri ve taraftarlar ile futbolcuları bir ortaya getiren platformlar yaratmaları, ticari gelirleri arttıracak başka noktalar.
özetlemek gerekirsesı; vizyona, yenilikçiliğe ve âlâ planlamaya sahip olunduktan daha sonra Kovid-19 daha sonrası da dahil olmak üzere kulüplerin ticari gelirlerini arttırma noktasında her vakit yeni prosedürler keşfedilebilir.
İşte avukat Anıl Dinçer’in incelemesi:
KULÜP SAHİPLİĞİ SİSTEMİ VE VİZYON DEĞİŞİKLİĞİ
Kulüp sahipliği sistemi dünyada çok yaygın bir sistem olmakla bir arada, bu sistemin en çok uygulandığı yerlerden biri İngiltere. Ada ülkesinde kulüplerin birçok büyük şirketler tarafınca sahipli ve profesyonel bir biçimde yönetiliyor. Bu durumun en hoş örneği Manchester City. City Kümesi’nin İngiltere haricinde Amerika, Avustralya, Japonya, Meksika, İspanya, Çin ve Hindistan’da kulüpleri var. Kümenin maksadı her kıtada değerli kentlerden birinde bir kulübe sahip olmak ve tüm kulüpleri tek bir çatı altında muvaffakiyete taşımak.
Günümüzde bu örneğe en epeyce benzeyecek kulüplerin başında esaslı bir tarihe de sahip olan Newcastle United gözüküyor. Geçtiğimiz yıllarde maddi olarak zorluklar yaşayan ve başarılı sonuçlar alamayan kulüp, eski efsane futbolcuları Alan Shearer dahil tüm taraftarların reaksiyonunu çekmişti. Bu niçinle, taraftarlar kulübün Suudi Arabistan Kraliyet Ailesi’ne satılmasını olumlu karşıladı. Kulübün satılmasıyla birlikte kulübe yeni bir vizyon geleceği, tüm sponsor ve partnerlerin dikkatini çekeceği ve ticari gelirlerin artacağı olası.
Katar sahipli Fransız kulüp Paris Saint Germain’in (PSG) 10 yıl evvelki yıllık gelirleri 100 milyon avrodan azdı. Lakin, kulüp satıldıktan daha sonra profesyonel ve vizyoner bir idare şekli benimsedi. Kısa bir süre daha sonra ise PSG’nin yıllık gelirleri 600 milyon avroyu aştı. Birebir biçimde, Manchester City’nin sahibi olan City Futbol Kümesi’nin küresel çaptaki bedeli 3 milyar avroyu aştı.
Newcastle United’ı sahiplenen Suudi idarenin de tıpkı yolu izlemesi ve yeni projelerle ticari gelirleri önemli manada arttırması bekleniyor. Newcastle United Kulübü’nün küresel çapta City Grubu’na misal bir yapı kuracağı ve ticari gelirlerini arttırmak ismine öteki ülke kulüpleri ile mutabakatlar yapacağı düşünülüyor. Şimdiden İtalya’dan Inter Milan ve Fransa’dan ise Marsilya kulüpleriyle irtibata geçildiği konuşuluyor.
Newcastle United Kulübü tarafınca planlanan bir öbür proje ise Newcastle kentinin ırmak kenarında olması sebebiyle kentin stratejik ehemmiyete sahip olması ve İngiltere-Suudi Arabistan içindeki deniz ticaretinin bu vasıtayla arttırılması. Kulüp kente ait tüm kaynakları ticari gelirlerini arttırmada araç olarak kullanma niyetinde.
Son olarak, kulübün önümüzdeki transfer periyotlarında başarılı ve marka kıymeti olan futbolcuları kadroya kazandırması ve bu yolla da ticari gelirlerinde artış sağlaması düşünülen projeler içinde.
Manchester City ve Paris Saint Germain kulüplerinden daha sonra Newcastle United da hakikat ve profesyonel bir idare anlayışıyla ticari gelirlerinde önemli artışlar sağlayabilir ve futbol piyasasındaki marka pahasını arttırabilir.
MARKA PAHASI OLAN FUTBOLCULARIN TRANSFERİ
Bilhassa Covid-19 salgını daha sonrası Avrupa kulüplerinin gelirleri önemli manada azaldı. Örneğin, son devirlerde sportif muvaffakiyet yaşayamamasına karşın dünya üzerinde marka kıymeti en kuvvetli kulüp olan Manchester United bile ticari gelirlerini arttırmakta zorlandı. Manchester United’ın ticari gelirleri başarısız sonuçlar daha sonrasında bilhassa 2017 yılından günümüze neredeyse durma noktasına geldi. Manchester United, 2017-2021 yılları içinde her sene 275 milyon avro ticari gelir elde etti. Bu sayı biroldukça kulübün üzerinde olsa da Manchester United üzere ticari gelirlerini her sene arttıran ve küresel seviyede yeni pazarlara açılan bir kulüp için başarısız bir sonuçtu.
Manchester United ve Paris Saint Germain kulüplerinin Cristiano Ronaldo ve Lionel Messi’yi transfer etmelerinin altında yatan en değerli niye, azalan yahut durma noktasına gelen ticari gelirlerini canlandırmak ve arttırmak.
Cristiano Ronaldo’nun transferi daha sonrasında Manchester United’ın toplumsal medya hesaplarında birinci 7 gün içerisinde yüzde 2.43’lük büyüme gerçekleşti. Borsada tıpkı gün içerisinde kulübün payları yüzde 8 artış gösterdi. Sponsorlardan yılda 40 milyon avro gelir elde eden Cristiano Ronaldo, kulübe ayrıyeten biroldukca partnerini de birlikteinde getirdi. 23 küresel partner, 13 finansal partner, 9 medya partneri ve 3 bölgesel partnere sahip olan Manchester United’ın bu transfer ile küresel sponsorlukları, bölgesel partnerleri ve küresel mutabakatları arttı. Manchester United, transferin resmi olarak gerçekleştiğini kamuoyuna duyurduktan daha sonraki birinci 24 saatte yaklaşık 60 milyon dolarlık forma satış geliri sağladı ve bu sayı Premier Lig rekoru olarak tarihe geçti.
Ronaldo’nun Juventus’a transferinde de ticari gelirlerde önemli artış sağlanmıştı. 2017 yılında 106 milyon avro olan ticari gelirler yüzde 60’lık bir artışla 2020 yılında 165 milyon avroya kadar çıkmıştı. Aslında Ronaldo’nun Manchester United’a transferinin altında yatan niye, dünyanın en büyük markasının bir daha eski günlerine döndürülmesi ve Covid-19 öncesi ile daha sonrası durağanlaşan ticari gelirlerinin arttırılmasıydı.
Cristiano Ronaldo ve Lionel Messi eşi bulunmaz futbolcular olsalar da kulüplerin ticari gelirlerini arttırması için marka kıymeti olan futbolcuları transfer etmesi ve bu biçim transferleri planlaması önümüzdeki periyotlarda de pek olası.
STADYUM VE TESİS İSİM SPONSORLUĞU
Ticari gelirlerin kıymetli noktasını oluşturan gelir kaynaklarından biri de sponsorluklar. Büyük şirket ve markalar kulüplerin isimlerine, stadyumlarına, formalarına sponsor oluyorlar. Bu evvelde beri izlenen bir yol, lakin Kovid-19 daha sonrası azalan ticari gelirlerle bir arada stadyum isim sponsorluklarındaki ölçüler arttı ve stadyumların yanında tesislere de kulüpler sponsor bulmaya başladı.
Stadyum isim sponsorluğu yapan kulüplere Beşiktaş ve Fenerbahçe’den daha sonra Galatasaray da eklendi. Galatasaray, önemli bir sponsorluk muahedesine imza attı ve ticari gelirlerini bu vasıtayla arttırdı.
Milletlerarası kontrol firması KPMG datalarına nazaran ülkemiz kulüpleri, stadyum isim sponsorluğu konusunda biroldukça Avrupa ülkesinin önünde. Şöyle ki Bundesliga ve Amerika Futbol Ligi’nden daha sonra en epeyce stadyum isim sponsorluğu bulunan kulüp sayısına sahip ülke Türkiye. Yıllık gelir manasında stadyum isim sponsorluğundan en epeyce ticari gelir kazanan kulüpler ise Manchester City ve Atletico Madrid kulüpleri. Fenerbahçe ve Beşiktaş, yıllık stadyum isim sponsorluğu hasılatlarıyla birinci 10 da yer alıyor.
En epey stadyum isim sponsoru olan şirketlerin bulunduğu kesimler ise sırasıyla bankacılık, otomotiv ve sanayi.
Covid-19 daha sonrası ticari gelirleri azalan, başarısız sonuçlar alan ve yeni bir stadyuma sahip olan Tottenham da stadyumu için isim sponsoru arayışında ve bu biçimdece ticari gelirlerini arttırmayı planlıyor. Hatta kulübün bu hususta isim sponsoru bulması için bir şirketle anlaştığı biliniyor. Real Madrid ve Barcelona da son isim sponsorluğu mutabakatlarında emsal yolu izledi.
Günümüzde ticari gelirlerini arttırmak için farklı arayışlar içerisinde olan kulüpler, stadyum haricinde tesisleri için de isim sponsoru bulmaya başladı. Buna en hoş örnek; altyapısından Lothar Matthaus, Stefan Effenberg, Ter Stegen ve Marco Reus üzere kıymetli isimleri yetiştiren Alman Borussia Mönchengladbach Kulübü. Altyapıya ve geleceğe değer veren ve bu mevzuda epeyce yeterli tesisleşen kulübün altyapı sponsoru araba firması Porsche oldu. Kulübün altyapı tesislerine firmanın ismi verildi ve firma isminin altında yetenek ve gelişim programları düzenlendi. Kulüp bu türlü hem altyapısı için maddi kaynak yarattı birebir vakitte ticari gelirlerini arttırma noktasında büyük bir küresel şirketle anlaşmış oldu.
Yeni sahipli kulüpler ile kulüplerin vizyonunun değiştirilmesi ve profesyonel idare anlayışına sahip olması, kulüplerin marka kıymeti yüksek futbolcuları transfer etmesi, kulüplerin stadyum ve tesis isimlerini sponsorların dikkatine sunması, ticari gelirleri arttırabilecek aksiyonlardan sadece birkaçı. Kulüplerin dijitalleşmesi, dijital para pazarına girmeleri ve taraftarlar ile futbolcuları bir ortaya getiren platformlar yaratmaları, ticari gelirleri arttıracak başka noktalar.
özetlemek gerekirsesı; vizyona, yenilikçiliğe ve âlâ planlamaya sahip olunduktan daha sonra Kovid-19 daha sonrası da dahil olmak üzere kulüplerin ticari gelirlerini arttırma noktasında her vakit yeni prosedürler keşfedilebilir.