Barcali
Active member
- Katılım
- 14 Şub 2021
- Mesajlar
- 1,145
- Puanları
- 38
“Hatay Sarısı”nın kuşağının devamı bilimsel çalışmalarla sağlanacak Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi (MKÜ), Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ), Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi ve İzmir İktisat Üniversitesinden alanında uzman akademisyenler, Hatay’da geçmişte yaygın olarak yetiştirilen ama sürdürülmediği için kuşağı tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan “Hatay Sarısı”nı bir daha canlandırmak için kolları sıvadı.
Geçen yıl Hatay’da üç jenerasyondur ipek böceği yetiştiriciliği yapan Emel Duman ile ortak çalışma yapan akademisyenler, bir yıl boyunca “Hatay Sarısı”nı yumurtadan kozaya, kozadan tırtıla ve dokumaya kadar hem biyolojik birebir vakitte morfolojik olarak mercek altına aldı.
Yapılan çalışmalar kararı larvalarda görülen hastalık etmenlerine karşı tedbirler alınarak daha süratli örülen sağlıklı koza elde eden ve bununla birlikte yılda iki defa koza örülebildiğini tespit eden akademisyenler, bu ayrıntıları üretici Duman ile paylaştı.
Meskeninin bodrum katında “Hatay Sarısı” yetiştiren Duman, akademik ayrıntıları deneyimiyle birleştirerek geçen yıl 30 metrekare alanda 75 kilogram aldığı Hatay Sarısı kozasından bu yıl üretim alanını 100 metrekareye çıkarıp yaklaşık 270 kilogram eser elde etti.
Hatay MKÜ Ziraat Fakültesi Bitki Müdafaa Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Feza Can, AA muhabirine, “Hatay Sarısı”nın aslında kültürel bir miras olduğunu söylemiş oldu.
“Hatay Sarısı”nın Türkiye’deki “Bursa Beyazı Alaca” ve “Bursa Beyazı”ndan daha sonra 3. lokal ırk olduğunu belirten Can, şu biçimde devam etti:
“Hatay Sarısı 45 yıl öncesine kadar üretilen bir ırktı fakat ondan sonrasında yarım asırdır üretim yapılmıyor, yerli ırk olduğu için biraz hassas ve neredeyse yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalmış bir ırk. yıllar evvel bununla ilgili kimi çalışmalar yapılmış ve bu çalışmalar az bilgilerle hudutlu kalmış, yıllardır neredeyse hiç denilecek kadar üretimi ve bilimsel çalışması yapılmamış. Biz de burada mahallî üreticimiz Emel Duman ile bir arada Hatay Sarısı’nın tırtıllarının yetişme şartlarını güzelleştirerek bir daha Hatay’da üretime katılması ve bu kültürel mirasımıza sahip çıkılması için çalışmalar yürütüyoruz.”
YILDA İKİ DEFA KOZA ELDE EDİLDİĞİ TESPİT EDİLDİ
En değerli bulgularının ise “Hatay Sarısı”nın yılda iki defa koza ördüğü bilgisi olduğunu söz eden Can, kelamlarını şu biçimde sürdürdü:
“Bu kelebeklerin yılda bir döl verdiği biliniyordu. Araştırmalarımız kararında Hatay Sarısı’ndan yılda 2 kere koza örebildiğini gördük. Bu da şu demek; kelebek yumurta bırakıyor, yumurtadan tırtıllar çıkıyor ve bir defa koza örüyor lakin bizim geçen sene yaptığımız çalışmalarda larvaların şartları güzelleştirildiği takdirde, uygun kozadan kelebek çıktıktan daha sonra o kelebeğin bıraktığı yumurtalardan bir dönem daha larva ve koza elde etme talihini sağladık, bunu literatüre yeni bir bilgi olarak kazandırdık ve biz bu neticelerimızı da bilimsel bir makaleye dönüştürdük, yayımlandı onu da tüm araştırmacılar ve üreticilerle paylaştık. Hatay Sarısı’nın üretim şartlarının yileştirilmesi konusunda nitekim epeyce büyük adımlar atmış olduk. Bu yılki üretim de aslına bakarsan geçen yıla oranla kat kat daha fazla, epey hoş kozalarımız ve daha sağlıklı kelebeklerimiz var. Bundan daha sonraki üretimde de isteyen tüm üreticilerle bu ayrıntıları paylaşıp Hatay’da her insanın bu ırkı üretmesini ve kültürel mirasımıza sahip çıkmalarını istiyoruz.”
RANDIMANDAKİ ARTIŞ ÜRETİCİSİNİ KEYİFLİ ETTİ
Üretici Duman ise “Hatay Sarısı”nı geçen yıl yetiştirmeye başladığını ve sağlanan akademik takviyenin kendisini fazlaca motive ettiğini söylemiş oldu.
Konutunun bodrumunda üretim gerçekleştirdiğini anlatan Duman, “Hatay Sarısı, yabancı olduğum, yalnızca çocukken gördüğüm ancak hiç beslemediğim bir ırktı. Beni hem epey heyecanlandırdı birebir vakitte endişelendirdi. Hocalarımın dayanağı ile geçen yıl başladık ve birinci yıl bulunmasına karşın fazlaca düzgün gitti her şey, bu sene de hayli şükür hayli daha âlâ sonuçlara imza attık. Geçen sene 30 metrekare alanda yetiştirdik ve 75 kilogram üzere bir koza elde ettik bu sene ise 100 metrekare alanda daha profesyonel biçimde yetiştirdik elde ettiğimiz koza da 250-270 kilogram oldu yani bir yılda 3-4 katı koza elde ettik” dedi.
Bir kilo “Hatay Sarısı” kuru kozadan 5 ila 10 metre içinde bir kumaş elde edilebildiğini aktaran Duman, “Hatay Sarısı”ndan elde edilen kumaşların da ileride hem yurt ortasında birebir vakitte yurt haricinde önemli ilgi nazaranceğini kelamlarına ekledi.
Geçen yıl Hatay’da üç jenerasyondur ipek böceği yetiştiriciliği yapan Emel Duman ile ortak çalışma yapan akademisyenler, bir yıl boyunca “Hatay Sarısı”nı yumurtadan kozaya, kozadan tırtıla ve dokumaya kadar hem biyolojik birebir vakitte morfolojik olarak mercek altına aldı.
Yapılan çalışmalar kararı larvalarda görülen hastalık etmenlerine karşı tedbirler alınarak daha süratli örülen sağlıklı koza elde eden ve bununla birlikte yılda iki defa koza örülebildiğini tespit eden akademisyenler, bu ayrıntıları üretici Duman ile paylaştı.
Meskeninin bodrum katında “Hatay Sarısı” yetiştiren Duman, akademik ayrıntıları deneyimiyle birleştirerek geçen yıl 30 metrekare alanda 75 kilogram aldığı Hatay Sarısı kozasından bu yıl üretim alanını 100 metrekareye çıkarıp yaklaşık 270 kilogram eser elde etti.
Hatay MKÜ Ziraat Fakültesi Bitki Müdafaa Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Feza Can, AA muhabirine, “Hatay Sarısı”nın aslında kültürel bir miras olduğunu söylemiş oldu.
“Hatay Sarısı”nın Türkiye’deki “Bursa Beyazı Alaca” ve “Bursa Beyazı”ndan daha sonra 3. lokal ırk olduğunu belirten Can, şu biçimde devam etti:
“Hatay Sarısı 45 yıl öncesine kadar üretilen bir ırktı fakat ondan sonrasında yarım asırdır üretim yapılmıyor, yerli ırk olduğu için biraz hassas ve neredeyse yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalmış bir ırk. yıllar evvel bununla ilgili kimi çalışmalar yapılmış ve bu çalışmalar az bilgilerle hudutlu kalmış, yıllardır neredeyse hiç denilecek kadar üretimi ve bilimsel çalışması yapılmamış. Biz de burada mahallî üreticimiz Emel Duman ile bir arada Hatay Sarısı’nın tırtıllarının yetişme şartlarını güzelleştirerek bir daha Hatay’da üretime katılması ve bu kültürel mirasımıza sahip çıkılması için çalışmalar yürütüyoruz.”
YILDA İKİ DEFA KOZA ELDE EDİLDİĞİ TESPİT EDİLDİ
En değerli bulgularının ise “Hatay Sarısı”nın yılda iki defa koza ördüğü bilgisi olduğunu söz eden Can, kelamlarını şu biçimde sürdürdü:
“Bu kelebeklerin yılda bir döl verdiği biliniyordu. Araştırmalarımız kararında Hatay Sarısı’ndan yılda 2 kere koza örebildiğini gördük. Bu da şu demek; kelebek yumurta bırakıyor, yumurtadan tırtıllar çıkıyor ve bir defa koza örüyor lakin bizim geçen sene yaptığımız çalışmalarda larvaların şartları güzelleştirildiği takdirde, uygun kozadan kelebek çıktıktan daha sonra o kelebeğin bıraktığı yumurtalardan bir dönem daha larva ve koza elde etme talihini sağladık, bunu literatüre yeni bir bilgi olarak kazandırdık ve biz bu neticelerimızı da bilimsel bir makaleye dönüştürdük, yayımlandı onu da tüm araştırmacılar ve üreticilerle paylaştık. Hatay Sarısı’nın üretim şartlarının yileştirilmesi konusunda nitekim epeyce büyük adımlar atmış olduk. Bu yılki üretim de aslına bakarsan geçen yıla oranla kat kat daha fazla, epey hoş kozalarımız ve daha sağlıklı kelebeklerimiz var. Bundan daha sonraki üretimde de isteyen tüm üreticilerle bu ayrıntıları paylaşıp Hatay’da her insanın bu ırkı üretmesini ve kültürel mirasımıza sahip çıkmalarını istiyoruz.”
RANDIMANDAKİ ARTIŞ ÜRETİCİSİNİ KEYİFLİ ETTİ
Üretici Duman ise “Hatay Sarısı”nı geçen yıl yetiştirmeye başladığını ve sağlanan akademik takviyenin kendisini fazlaca motive ettiğini söylemiş oldu.
Konutunun bodrumunda üretim gerçekleştirdiğini anlatan Duman, “Hatay Sarısı, yabancı olduğum, yalnızca çocukken gördüğüm ancak hiç beslemediğim bir ırktı. Beni hem epey heyecanlandırdı birebir vakitte endişelendirdi. Hocalarımın dayanağı ile geçen yıl başladık ve birinci yıl bulunmasına karşın fazlaca düzgün gitti her şey, bu sene de hayli şükür hayli daha âlâ sonuçlara imza attık. Geçen sene 30 metrekare alanda yetiştirdik ve 75 kilogram üzere bir koza elde ettik bu sene ise 100 metrekare alanda daha profesyonel biçimde yetiştirdik elde ettiğimiz koza da 250-270 kilogram oldu yani bir yılda 3-4 katı koza elde ettik” dedi.
Bir kilo “Hatay Sarısı” kuru kozadan 5 ila 10 metre içinde bir kumaş elde edilebildiğini aktaran Duman, “Hatay Sarısı”ndan elde edilen kumaşların da ileride hem yurt ortasında birebir vakitte yurt haricinde önemli ilgi nazaranceğini kelamlarına ekledi.