Hiç kimse, başkasına öteki diye bakmadı Cümbüş dünyasının canlı şahidi Sacit Aslan, yeni kitabını SÖZCÜ’ye anlattı… Sacit Aslan evvelden birarada ahenk ortasında yaşama külçeşidinin fazlaca hoş olduğunu anlattı. “Kimseye sen Rum musun, Ermeni misin diye muhakkak sorulmazdı” dedi!
Sacit Aslan, 1953 yılında Zülfiye Necla Girayer ve Fahrettin Aslan’ın oğlu olarak geldi dünyaya. Babasının sahibi olduğu Maksim Gazinosu’nda çıraklık, kalfalık, ustalık periyotlarını yaşadı; garsonluk, katiplik, müdürlük, işverenlik yaparken çarpıcı olaylara tanıklık etti. Farklı karakterlere sahip olduğu, “Gazinocular Kralı” olarak nam salan babası Fahrettin Aslan ile çatışmalı bir ömür sürdü.
Haksızlıklara tahammül edemediğini belirten Sacit Aslan “Ben de pirüpak bir insan değilim. Sizi erdemim ile temin ederim, yanılgıyı bir kez yaptım, tekrar yinelamadım” diyor. En besbelli niteliklerinden biri açık yürekli oluşu. “Bir Masalda İki Kral Olmaz” isimli kitabı bir çok ilgi çeken Sacit Aslan ile yalnızca çarpıcı açıklamalarda bulunduğu ve hiç bir tekziple karşılaşmadığı kitabında anlattıklarını değil, daha fazlasını konuştuk.
– Bu kitabı yazmanızda sizi tetikleyen his ve niyet nedir?
Sohbetlerde “Eskiden yoktu bu biçimde şeyler” denir, halbuki kapalı kapılar gerisinde cereyan eden berbatlıklar bu biçimde da vardı. Hem bunları gün yüzüne çıkarmak, birebir vakitte Türkiye’nin nereden nereye geldiğini kendi müşahedelerim ve yaşadıklarım ışığında gözler önüne sermek istedim.
– Şaşırtıcı ve sarsıcı bilgiler veriyorsunuz. Örneğin gazino işvereni ile medya işvereninin etik dışı davranışları üzere.
Bilhassa savlı pozisyonlarda bulunanların dostlukları suistimale ve çıkarcılığa dönüştüğünde öngörülmeyen felaketlere niçiniyet verebilir. Bunun en bariz örneği Fahrettin Aslan ile Erol Simavi içindeki alakadır. Yalnızca kendileri ve sahip oldukları kurumlar değil, sanat ve basın kamuoyu, ötürüsıyla toplum da ziyan görmüştür. O denli ki, Simavi gazinodaki programa müdahale edebiliyor, sanatçıyı sahniçin indirip, başına nazaran bir diğerini çıkarabiliyordu. Bunun karşılığında Fahrettin Aslan da beğenmediği bir haberi gazeteden çıkarttırma cüreti gösterebiliyor, geceyarısı matbaa baskısını durdurabiliyordu. Gazino öylesine tanınan bir yerdi ki, Fahrettin Aslan burada sağladığı dostlukları her alanda olduğu üzere siyasette de kullanıyordu. Periyodun İçişleri Bakanı İsmet Sezgin’in yardımı ile şartları kumarhane ruhsatına uygun olmayan Maksim için 24 saatliğine özel yasa bile çıkarılmıştı.
70’LERİN BEYOĞLU’SU NASILDI?
– Sacit Aslan kitabında daha bir epeyce değişik kişi ve enteresan olguları anlatıyor. Gazinonun müdavimi tarikat pirleri, rüşvetçi emniyet müdürü, kabadayılar, istihbaratçılar, bakanlar, kumarhane belası, sanatkarların yozlaşması, skandallar… Lakin kitaba sığmayanlar da var. Onlardan biri, direktörlüğünü Seren Ulu ve Zeynep Günay Tan’ın, senaristliğini Aysin Akbulut, Rana Denizer, Necati Şahin’in yaptığı “Kulüp” isimli dizi sinemada geçen olaylar. Buradan yola çıkarak, Sacit Aslan’a 1950’lerin, 60’ların, 70’lerin Beyoğlu yapısının nasıl olduğunu sordum.
“Evimiz Beyoğlu Çağlayan Sokak’taydı. Madam Eleni vardı, her sabah yardıma gelir, hizmetçi üzere değil konutun bireyi üzere muamele görürdü. Öz annem kadar hürmet ettiğim bir hanımefendiydi. Ağabeyi Aleko berberimdi. Allah rahmet eylesin, hasretle anıyorum onları. Yanında çıraklık yaptığım Maksim’in katibi Prodromos vardı, bugün bilgisayarların yaptığı hesapları başında çözümleyen bir ustaydı. Gazinonun elektrik işlerine bakan Kosta vardı. Hayko ve Hazaros kalfa vardı, bütün teknik işlere bakan değerli insanlardı. Saz üstadı Paraşko vardı, kemençe çalardı, sayın bir adamdı.
Gece hayatında gayrimüslim yurttaşlarımızın sanattaki yerini hiç kimse dolduramadı. İşlettikleri ya da çalıştıkları yerlerde hiç münakaşa ve hadise çıkmazdı, adeta psikolog ve sosyolog üzereydiler. Kuruma gelenleri hoşnut ederler, âlâ hissettirirlerdi. İsmi üstünde, cümbüş yerine eğlenilirdi.
Dizide izlediğimiz cümbüş yeri Maksim Gazinosu değil, (Salih Bademci’nin canlandırdığı) Selim Songür de Zeki Müren değil. Fakat birtakım karakterler gerçek şahıslardan ilham alınarak canlandırılmış. Sürücü Fındık İsmet’i tanıyorum, Maksim’de çalıştı, Pakize isimli taksisi ile bizi tatile götürmüştü. (Gökçe Bahadır’ın canlandırdığı) Matilda Maksim’de çalıştı. Kızı (Asude Kalebek’in canlandırdığı) Aysel’i de anımsıyorum. Aysel’in başka isminin Rachel olduğunu yıllar daha sonra bu dizide öğrendim. hiç birine “Sen Rum musun, Ermeni misin, Yahudi misin, Hristiyan mısın” diye sorulmazdı. Gazinoda 120 işçi çalışırdı, hiç kimse başkasına öteki olarak bakmadı. Birarada ahenk ortasında yaşama kültürü hayli hoştu.
Geçen hafta, yıllardır gitmediğim Beyoğlu’na gittim. Arkadaşım ile Taksim’den Tünel’e kadar yürüdük. Gördüklerime inanamadım. Muammer Karaca Tiyatrosu’nu bulamadım. Emek Sineması yok. Nitelikli dükkanlar kalmamış. Bir vakit içinderın renk ve ahengi kaybolmuş. O şık hanımefendiler ve beyefendiler tarih olmuş. Artık Arap egemenliğinde bir hengame oluşmuş. Beyoğlu’nun renkleri solmuş.”
Sacit Aslan, 1953 yılında Zülfiye Necla Girayer ve Fahrettin Aslan’ın oğlu olarak geldi dünyaya. Babasının sahibi olduğu Maksim Gazinosu’nda çıraklık, kalfalık, ustalık periyotlarını yaşadı; garsonluk, katiplik, müdürlük, işverenlik yaparken çarpıcı olaylara tanıklık etti. Farklı karakterlere sahip olduğu, “Gazinocular Kralı” olarak nam salan babası Fahrettin Aslan ile çatışmalı bir ömür sürdü.
Haksızlıklara tahammül edemediğini belirten Sacit Aslan “Ben de pirüpak bir insan değilim. Sizi erdemim ile temin ederim, yanılgıyı bir kez yaptım, tekrar yinelamadım” diyor. En besbelli niteliklerinden biri açık yürekli oluşu. “Bir Masalda İki Kral Olmaz” isimli kitabı bir çok ilgi çeken Sacit Aslan ile yalnızca çarpıcı açıklamalarda bulunduğu ve hiç bir tekziple karşılaşmadığı kitabında anlattıklarını değil, daha fazlasını konuştuk.
– Bu kitabı yazmanızda sizi tetikleyen his ve niyet nedir?
Sohbetlerde “Eskiden yoktu bu biçimde şeyler” denir, halbuki kapalı kapılar gerisinde cereyan eden berbatlıklar bu biçimde da vardı. Hem bunları gün yüzüne çıkarmak, birebir vakitte Türkiye’nin nereden nereye geldiğini kendi müşahedelerim ve yaşadıklarım ışığında gözler önüne sermek istedim.
– Şaşırtıcı ve sarsıcı bilgiler veriyorsunuz. Örneğin gazino işvereni ile medya işvereninin etik dışı davranışları üzere.
Bilhassa savlı pozisyonlarda bulunanların dostlukları suistimale ve çıkarcılığa dönüştüğünde öngörülmeyen felaketlere niçiniyet verebilir. Bunun en bariz örneği Fahrettin Aslan ile Erol Simavi içindeki alakadır. Yalnızca kendileri ve sahip oldukları kurumlar değil, sanat ve basın kamuoyu, ötürüsıyla toplum da ziyan görmüştür. O denli ki, Simavi gazinodaki programa müdahale edebiliyor, sanatçıyı sahniçin indirip, başına nazaran bir diğerini çıkarabiliyordu. Bunun karşılığında Fahrettin Aslan da beğenmediği bir haberi gazeteden çıkarttırma cüreti gösterebiliyor, geceyarısı matbaa baskısını durdurabiliyordu. Gazino öylesine tanınan bir yerdi ki, Fahrettin Aslan burada sağladığı dostlukları her alanda olduğu üzere siyasette de kullanıyordu. Periyodun İçişleri Bakanı İsmet Sezgin’in yardımı ile şartları kumarhane ruhsatına uygun olmayan Maksim için 24 saatliğine özel yasa bile çıkarılmıştı.
70’LERİN BEYOĞLU’SU NASILDI?
– Sacit Aslan kitabında daha bir epeyce değişik kişi ve enteresan olguları anlatıyor. Gazinonun müdavimi tarikat pirleri, rüşvetçi emniyet müdürü, kabadayılar, istihbaratçılar, bakanlar, kumarhane belası, sanatkarların yozlaşması, skandallar… Lakin kitaba sığmayanlar da var. Onlardan biri, direktörlüğünü Seren Ulu ve Zeynep Günay Tan’ın, senaristliğini Aysin Akbulut, Rana Denizer, Necati Şahin’in yaptığı “Kulüp” isimli dizi sinemada geçen olaylar. Buradan yola çıkarak, Sacit Aslan’a 1950’lerin, 60’ların, 70’lerin Beyoğlu yapısının nasıl olduğunu sordum.
“Evimiz Beyoğlu Çağlayan Sokak’taydı. Madam Eleni vardı, her sabah yardıma gelir, hizmetçi üzere değil konutun bireyi üzere muamele görürdü. Öz annem kadar hürmet ettiğim bir hanımefendiydi. Ağabeyi Aleko berberimdi. Allah rahmet eylesin, hasretle anıyorum onları. Yanında çıraklık yaptığım Maksim’in katibi Prodromos vardı, bugün bilgisayarların yaptığı hesapları başında çözümleyen bir ustaydı. Gazinonun elektrik işlerine bakan Kosta vardı. Hayko ve Hazaros kalfa vardı, bütün teknik işlere bakan değerli insanlardı. Saz üstadı Paraşko vardı, kemençe çalardı, sayın bir adamdı.
Gece hayatında gayrimüslim yurttaşlarımızın sanattaki yerini hiç kimse dolduramadı. İşlettikleri ya da çalıştıkları yerlerde hiç münakaşa ve hadise çıkmazdı, adeta psikolog ve sosyolog üzereydiler. Kuruma gelenleri hoşnut ederler, âlâ hissettirirlerdi. İsmi üstünde, cümbüş yerine eğlenilirdi.
Dizide izlediğimiz cümbüş yeri Maksim Gazinosu değil, (Salih Bademci’nin canlandırdığı) Selim Songür de Zeki Müren değil. Fakat birtakım karakterler gerçek şahıslardan ilham alınarak canlandırılmış. Sürücü Fındık İsmet’i tanıyorum, Maksim’de çalıştı, Pakize isimli taksisi ile bizi tatile götürmüştü. (Gökçe Bahadır’ın canlandırdığı) Matilda Maksim’de çalıştı. Kızı (Asude Kalebek’in canlandırdığı) Aysel’i de anımsıyorum. Aysel’in başka isminin Rachel olduğunu yıllar daha sonra bu dizide öğrendim. hiç birine “Sen Rum musun, Ermeni misin, Yahudi misin, Hristiyan mısın” diye sorulmazdı. Gazinoda 120 işçi çalışırdı, hiç kimse başkasına öteki olarak bakmadı. Birarada ahenk ortasında yaşama kültürü hayli hoştu.
Geçen hafta, yıllardır gitmediğim Beyoğlu’na gittim. Arkadaşım ile Taksim’den Tünel’e kadar yürüdük. Gördüklerime inanamadım. Muammer Karaca Tiyatrosu’nu bulamadım. Emek Sineması yok. Nitelikli dükkanlar kalmamış. Bir vakit içinderın renk ve ahengi kaybolmuş. O şık hanımefendiler ve beyefendiler tarih olmuş. Artık Arap egemenliğinde bir hengame oluşmuş. Beyoğlu’nun renkleri solmuş.”