Kız çocuklarınıza ‘yapamazsın’ demeyin! ABD’deki Stanford Üniversitesi’nde ismine kurulan laboratuvarda, kanser ve antibiyotik direnciyle ilgili tıp ve biyolojide çığır açan buluşlara imza atan Türk bilim insanı Doç. Dr. Beğenilen Durmuş “Bana, ‘genetik okuma işsiz kalırsın’ dediler. Kız çocuklarına asla ‘yapamazsın’ demeyin” dedi.
Tıp ve biyolojide 1 damla kan ve 1 dolara teşhis konulmasını sağlayan buluşuyla 35 yaşında, ‘Dünyada Başkan Bilim İnsanı” seçilen Stanford Üniversitesi’ ndeki gururumuz Doç. Dr. Beğenilen Durmuş, “Uluslararası Bilimde Bayan ve Kız Günü” niçiniyle Üsküdar SEV Ortaokulu öğrencileriyle bir ortaya geldi. İzmir Buca Anadolu Lisesi’nde okurken, genetik kodu değiştirilen koyun Dolly’nin dünyaya geldiğini anlatan Durmuş, “Genetik ilgimi çekti. ODTÜ’de moleküler biyoloji ve genetik okumak istediğimde, ‘Genetik okursan işsiz kalırsın’ dediler, okudum” dedi.
ONA DA KİMSE İNANMAMIŞ!
“Projeme birinci başladığımda Stanford’da şu an birlikte çalıştığım hiç bir hekim çalışacağına inanmadı. Pes edeceğim vakit içinder olsa da 5 yılda tamamladım. Bilimde statükoyu değiştirmek istemeyen, ‘Bu da çalışır mı?’ diyen epeyce insan karşınıza çıkacak. Asla pes etmeyin. Ben öğrencilerime hiç bir vakit ‘yapamazsın, bu çalışmaz’ demem. ‘Dene, şayet olmazsa yinedan tartışırız” diyorum.”
KANSER HÜCRESİNİ UÇURDU
“Buzdolabına taktığımız mıknatıslar kadar küçük mıknatısları lego yapıp, manyetik alanı hücreler üzerinde kullanabileceğimizi keşfettik. Bu aygıtla hücreleri havaya uçurup, manyetik alanda yer çekimine karşı nasıl düştüğüne bağlı olarak biyolojik özelliğinin değiştiğini gözlemledik. Göğüs, gırtlak, akciğer, kolon kanseri hücreleri, sağlıklı beyaz ve kırmızı kan hücrelerine nazaran fazlaca daha yükseğe uçabiliyor. Bir kan meselai alıp manyetik bir alanda uçurup bakarsak, hastanın kanında olmaması gereken kanser hücreleri var ise bunları tespit edebiliriz.
“AMELİYATA GEREK KALMAYACAK”
“Buradan yola çıkıp, hastanın kanından çektiğimiz hücrelerin hangi ilaçla tedavi edilip edilemeyeceğini anlayabileceğimizi bulduk. İstediğiniz yerde, hücre ile kanla ya da rastgele bir örnekle çalışılabilir teknoloji haline getirdik. Ameliyata gerek kalmadan kanınızdan hastalık tespit etmeye dair teknolojiler, kanser araştırmalarını 10-20 yılda bir daha sonraki düzeye taşıyacak. Kanser alanında çalışmaya devam edeceğim.”
Tıp ve biyolojide 1 damla kan ve 1 dolara teşhis konulmasını sağlayan buluşuyla 35 yaşında, ‘Dünyada Başkan Bilim İnsanı” seçilen Stanford Üniversitesi’ ndeki gururumuz Doç. Dr. Beğenilen Durmuş, “Uluslararası Bilimde Bayan ve Kız Günü” niçiniyle Üsküdar SEV Ortaokulu öğrencileriyle bir ortaya geldi. İzmir Buca Anadolu Lisesi’nde okurken, genetik kodu değiştirilen koyun Dolly’nin dünyaya geldiğini anlatan Durmuş, “Genetik ilgimi çekti. ODTÜ’de moleküler biyoloji ve genetik okumak istediğimde, ‘Genetik okursan işsiz kalırsın’ dediler, okudum” dedi.
ONA DA KİMSE İNANMAMIŞ!
“Projeme birinci başladığımda Stanford’da şu an birlikte çalıştığım hiç bir hekim çalışacağına inanmadı. Pes edeceğim vakit içinder olsa da 5 yılda tamamladım. Bilimde statükoyu değiştirmek istemeyen, ‘Bu da çalışır mı?’ diyen epeyce insan karşınıza çıkacak. Asla pes etmeyin. Ben öğrencilerime hiç bir vakit ‘yapamazsın, bu çalışmaz’ demem. ‘Dene, şayet olmazsa yinedan tartışırız” diyorum.”
KANSER HÜCRESİNİ UÇURDU
“Buzdolabına taktığımız mıknatıslar kadar küçük mıknatısları lego yapıp, manyetik alanı hücreler üzerinde kullanabileceğimizi keşfettik. Bu aygıtla hücreleri havaya uçurup, manyetik alanda yer çekimine karşı nasıl düştüğüne bağlı olarak biyolojik özelliğinin değiştiğini gözlemledik. Göğüs, gırtlak, akciğer, kolon kanseri hücreleri, sağlıklı beyaz ve kırmızı kan hücrelerine nazaran fazlaca daha yükseğe uçabiliyor. Bir kan meselai alıp manyetik bir alanda uçurup bakarsak, hastanın kanında olmaması gereken kanser hücreleri var ise bunları tespit edebiliriz.
“AMELİYATA GEREK KALMAYACAK”
“Buradan yola çıkıp, hastanın kanından çektiğimiz hücrelerin hangi ilaçla tedavi edilip edilemeyeceğini anlayabileceğimizi bulduk. İstediğiniz yerde, hücre ile kanla ya da rastgele bir örnekle çalışılabilir teknoloji haline getirdik. Ameliyata gerek kalmadan kanınızdan hastalık tespit etmeye dair teknolojiler, kanser araştırmalarını 10-20 yılda bir daha sonraki düzeye taşıyacak. Kanser alanında çalışmaya devam edeceğim.”