Konuşma Tasarımcılığı ve İrtibatın Kaçınılmaz Kusurları Üzerine

[KesikÇayır]

Konuşma Tasarımcılığı ve İrtibatın Kaçınılmaz Kusurları Üzerine Tabiatı gereği toplumsal olan birfazlaca canlı bulunmasına karşın hiç biri kendini sesli olarak söz etmekte insan kadar ısrarcı ve başarılı değildir.

Tıbbımızın konuşma aktifliğine verdiği değer, bu alanda uzman olanların toplumsal ve sektörel olarak öne geçmesini sağladı. Ne var ki bilhassa dijital çağın ferdileşmesi, iki insanın birbirini anlamadığı ve hatta dinlemediği bir gerçekliğe evrildi. Toplumsal hayatında kelamlı aktivitelerden eksik kalan şahıslar, sahip oldukları yetkinliği sivriltemedikleri için işlerini kaybetmeye varan meseleler yaşamaya başladı.

Bu yazımda, konuşma yetkinliğinin kıymetinden kelam edeceğim. Siz okurlara “konuşma tasarımı” üzere yeni bir kavramı sunup bu alanda en değerli öge olan konuşma korkusunu kendi lehinize nasıl döndürebileceğinizi öğrenmenizi sağlayacağım.

Daha Düzgün Bir Kelamlı İrtibat İçin: Konuşma Tasarımı

Shakespeare, Beğendiğiniz Üzere isimli oyununu şu sözlerle açar: “Bütün dünya bir sahnedir. Ve bütün erkekler ve bayanlar yalnızca birer oyuncu; girerler, çıkarlar. Bir kişi biroldukça rolü birden oynar.”. Yani hayatın her evresi ve aslında tamamı, sizin dramanızdaki rollerden ibarettir. ömrünüz, sahnedeki kısa bir imajdan öbür bir şey değildir. Her an sahnedesiniz! Bu sebeple kürsüye çıktığınızda yaptığınız tutkulu konuşmalar yahut yanılgılar aslında anlamsızlığa varır. Zira, epeyce kısa bir mühlet daha sonra ortadan kaybolursunuz.

Pekala biz niye konuşmayı önemseriz? Zira, kalbe ve zihne birinci kere işitildiğinde girebilirse manalıdır. Sizi dinleyenin ve seyredenin ilgi duymaması durumunda ehemmiyetini yitiren bir harekettir. Bir metni geriye dönüp okuyabilirsiniz, bir görüntüyü başa sarabilirsiniz lakin konuşmayı geri alamazsınız.

Konuşma, size ayrılan kısıtlı müddette tamamlanmalı; söylenecekler net, anlaşılır, duyulabilir ve his dolu aktarılmalıdır. Hem zihne hem kulağa birebir vakitte ruha hitap etmelidir. Tam da bu beklenti ile planlanabilirlik yardımıyla “konuşabilme ve anlatabilme sanatı” bir yetenek değil yetkinlik ister. Bu da yenidenlanan ön hazırlık yardımıyla konuşma heyecanından sıyrılıp Shakespeare bir anlayışa varmanın mümkün olduğunu gösterir.

İster iş yerinde, ister ikili münasebetlerde, iş görüşmesi yahut sunum esnasında… Bunların hepsini bir sahne olarak düşünürsek kimin ya da kimlerin karşısında olursak olalım şayet konuşma tasarlanıp art planı da hazırlanmışsa karşımızdakini hareketin içine çekip etkilemek her zamankinden daha kolay olur.

Konuşma tasarımı hem bilime tıpkı vakitte sanata dayanır. Evet, bir matematiği var ve bu matematiği geniş kitlelere tanıtmak da bende bir muhtaçlık oluşturdu. Kurucusu olduğum Burcu Saral İrtibat ve Sanat Akademisi’nde tesirli irtibat eğitimlerimin çıkış noktası, konuşma dizaynından geliyor. Sunum, toplantı, eğitim ve bunlar üzere sahnelerde insanlara hitap etmek isteyen tüm bireylerin ve kurumların, konuşma ve bağlantı repertuvarlarını tespit edip bu doğrultuda danışanlarıma ve kurumlara has yeni bir “konuşma ve iletişim” repertuvarı tasarlıyorum. Zira herkesin kendine ilişkin bir konuşma ve davranış repertuvarı olduğunu düşünüyorum ve doğal ki de yüzlerce beşere bu bahiste danışmanlık yapmış biri olarak gözlemliyorum. Herkese tesirli konuşmayı ya da bağlantı hünerini 5 unsurda anlatamazsınız. Şunu yaparsan kusursuz bir konuşmacı, irtibatı güçlü bir birey olursun diyemezsiniz. her insanın kendine has davranış ve konuşma modelleri vardır.

Öyleyse, konuşma dizaynının sunum yapan kişi ile dinleyiciler içinde ortaklaşa oynanan bir oyun olduğunu düşünürsek bireye özel tasarlanan konuşmayı da gerektiği gibi bu oyunun içine alabiliriz. Sunumun nerede yapılacağı, dinleyici ve de izleyicilerin kimler olacağı; yani yerin olası havası evvelinde tespit edilirse hedeflenen konuşmanın art planını hazırlamak daha da kolaylaşır. bu biçimdece konuşmayı monologdan çok diyaloğa dönüştürme imkanı da yaratmış oluruz.

Konuşmanın Art Planının Hazırlanması

Konuşmanın art planının hazırlanmasının birinci tesirini, konuşmacının hazır bulunuşluğunda görürüz. Bahse hakim olmak elbetki hayli kıymetlidir ama “prova etmek” sıkıntısı, konuşmanın art planı ile birleştirildiğinde kişinin beklentisini aşan, başarılı bir sonuç ile tamamlanır.

Tesirli konuşma yetkinliğinin kazanılması için konuşma tasarlarken ulaşılması gereken basamaklardan biri diyalog kurmaktır. Bu sebeple, art planı hazırlarken anlatımı yapıp sahniçin inmek ile sonlu kalınmaz. Zira verimli bir sunum, dinleyicilerde merak ve sorular oluşturmalıdır. Bu soruların dinleyicilerde oluşması, sizin başarılı bağlantı kurma etaplarından birinci birkaçını geride bırakmış olduğunuzu gösterir.

Birtakım konuşmalarda, üzerinde durulan bahis yahut ortasında bulunulan konsept gereği, soru gelmemesi ve dahi alınmaması doğaldır. O tip hazırlıklarda ise bir daha hitap edilen kitlenin zihnine girebilmek, bir anıyı yahut merakı canlandırmak hedeflenir. bu biçimde ortamlarda bağlantının başarılı ilerliyor oluşunu, kitlenin mimiklerinden anlayabiliriz. İşte yer, konsept ve kitleye bakılırsa oluşturulan art planın temeli budur.

Uygun bir ön hazırlık ile her şeyin olması gerektiği üzere ilerlemesini sağlayabilirsiniz. Şayet bu hazırlık konusunda acemiyseniz, konuşma heyecanınız var ise ve en değerlisi tek başınıza bunun altından kalkamıyorsanız elbette profesyonel dayanak alıp uygun bir hazırlıkla tesirli bir konuşma sergileyebilirsiniz.

Yeterli Bir Sunumda Olması Gerekenler

Konuşma bir müzik üzeredir; ortasında biroldukca enstrümanı barındıran müzikal şölenlere emsal… Arsen Gürzap hocamın da tabiriyle, “Konuşma, sözler ortası beste yapmaktır.”. Tekdüze, hayli süratli ya da yavaş bir konuşma vasatlığa mahkumdur. Bu sebeple, konuşmanın ve konuşmacının uyması gereken belirli başlı kurallar olduğunu bilmek değerlidir. Ülkü bir konuşmada:

*Normal seviyede heyecana,

*Enerjiye (Ses ve Nefese),

*Vücudu ısıtmak üzere ağız organlarını da çalıştırmak için konuşma yapmadan evvel biraz geyik yapmaya ,

*Asalak sözlerden uzak durmaya (hı hı – motamot – yani – her neyse-gibi-atıyorum vb. ),

*Yerinde kullanılmış kelamlara,

*Sözün mana kazanması için duyguya (ses tonu ve vurgu),

*Duygunun mana kazanması için söz gücüne yani akıcılığa,

*Karşımızdaki kişi ya da bireyleri öncesinden gözlemlemeye,

*gorev edinilmiş bir konuşma havası yaratmaktan uzak durmaya,

*Aynı şeyi ikiden çok yenidenlamamaya,

* Söylemlerimizle davranışlarımızın birebir anda yürümesine muhtaçlık duyulur.

Sıralanan hususlara bahis hakimiyeti, kâfi araştırma ve müşahede üzere etapların katılmaması dikkat cazip olsa da yeterli bir konuşmanın tutum ve duruş problemi olduğu konusunda meslektaşlarımla hemfikiriz. Vücut lisanı, ses tonu ve seçilen sözler; bilgi birikimden çok daha kıymetlidir. herkesin duruşu ve tutumu birbirinden farklı olduğu için ben eğitimlerde genel manada kişinin kendi kelam ve davranış repertuvarına göre konuşma tasarlamaya itina gösteriyorum.

Konuşma Heyecanı

Kusursuz irtibat, ezber performanstan daha fazlasına hakim olmayı gerektirir. Her gün birebir kitleye hitap eden bir vaiz olsanız dahi hesaba katılmayan bir soru geldiğinde onu cevaplayamamak sizi yetersiz yapmaz. Konuşma heyecanını yenmek, bu gerçeği kabullenmekle başlar. Aksi biçimde ne kadar haklı, donanımlı yahut güçlü olsanız da bunların hiç birinin zevkini çıkaramazsınız.

Dijital çağın en yaygın fobilerinin başında gelen konuşma heyecanı, her ne kadar bu türlü isimlendirilse da asıl korkulan ve heyecan duyulan, konuşmak değildir. Kişi; gülünç duruma düşmekten, bir açığının yakalanacağından, konuşacaklarını unutmaktan, heyecanının karşı tarafa geçmesinden, bayılmaktan, sorulara karşılık verememekten korkar!

Konuşma heyecanı, kaygan bir tabanda daima yürümeye çalışmak gibidir… Buna karşın hiç bir vakit ümitsizliğe düşmemek lazım. Bir vakit içinder konuşma heyecanından dolayı meslek tarafını değiştirmek zorunda kalıp daha sonrasında çabayı kazanan bir örnek olarak ben Burcu Saral, tiyatro mesleğimin önüne geçen konuşma ve sahne heyecanımı yenmekle kalmayıp birebir fobi ötürüsıyla başarıyı ıskalamak istemeyenlere dayanak vermek için bu yolda danışanlarıma yol arkadaşlığı ediyorum. Gerekli takviyesi almaya açık hale geldiğinizde siz de sıkıntınızla baş edip etrafınıza örnek olabilirsiniz. Bu o kadar mümkün ki yalnızca yetkinlik, prova ve natürel tutku gerektirir. Bunun eğitimini alıp yola düşmek, yolda beklemekten çok daha kolaydır.

Heyecanı Lehte Kullanma

Heyecana karşın yürümek… O sizden yana; sorgulamadan, yargılamadan sahip çıkarak bu hisle bir arada ilerlemeyi kabul etmelisiniz. Zira insanın kimyasını bozup uykularını kaçıran konuşma heyecanı, şayet gerçek yönetilirse korkulacak değil bilakis ilham verecek bir histir. Buna bir de bu biçimde bakmak gerekir.

Heyecanı elden bırakmamak, bize eşlik etmesine müsaade vermek gerekir. Zira epeyce fazla rahat olmak da yanılgı yapmaya sebep olur. Bu üzere durumlarda heyecan sizi uyanık fiyat. Şayet kendi heyecanınız haricinde farklı şeylere odaklanırsanız durumu lehinize bile çevirebilirsiniz.

hayatınız boyunca bunların kaçını kendinize sorduğunuzu hatırlıyor musunuz?

● Niçin heyecanlıyım?

● Niçin korkuyorum?

● Eyvah bir daha sıra bende!

● Artık ne konuşacağım?

● Nasıl konuşacağım?

Kendi içinizde bu kadar çatışırsanız heyecanın yerini endişeye, dehşetin yerini korkuya bırakırsınız. İşte bundan daha sonrası da fizikî ve ruhsal olarak denetiminiz haricinde biroldukça reaksiyona niye olur. Aslında bu niyetlerle geçirdiğiniz vakti ve enerjiyi; “Daha hayli neler yapabilirim”, “Şunu da anlatsam mı”, “Bunu da konuşmama eklesem mi” üzere hünerlerinize ağırlaştırırsanız vakit kazanmış olursunuz.

En son ihtimal olmakla bir arada, sunum esnasında bayılsanız dahi ne yapacağınızı yaşadıktan daha sonra düşünebilirsiniz. Nihayetinde, karşınızdaki beşerler diğer bir dünyadan gelmedi ve onlar da kusurları olan gerçek bireyler.

Heyecan ile Baş Etmek Nasıl Öğretilir?

Heyecan sorunundan kurtulmak isteyen okurlar için eğitim sürecimden yola çıkarak sizlere panzehir olması ismine bir şeyler yazmak isterim.

4 ila 6 hafta içinde değişen kişisel ve kurumsal eğitimlerimde, danışanlarıma evvela şunu söylüyorum:

“Şimdi önümüzde bir tünel ve bu tünelin sonunda da ışık var. Şayet o ışığı görmek istiyorsan her şeydilk evvel, tünele girmen gerekir. Yani o bir adımı, yalnızca bir adımı atmakla başlıyor her şey! Kusursuz olmayacaksınız, şimdiden söyleyeyim, dünyanın en düzgün konuşmacısı da olmayacaksınız fakat denemiş ve deneyimlemiş olacaksınız. Siz; olduğunuz halinizle, olduğunuz üzere ve becerebildiğiniz kadar yapacaksınız! Her şey bittiğinde geriye bir daha siz kalacaksınız. Lakin o an oynayacağınız rol bunu gerektiriyorsa kürsüye çıkıp orayı hak ettiğinizi ve sıranın sizde olduğunu düşünerek başlayacaksınız…”

İnanın bu bilince sahip olmak; daha bilgili, daha kuvvetli, daha eksiksiz, daha havalı görünme eforundan epeyce daha güzel… Danışanlarıma bu fikri aşıladıktan daha sonra provalarımız da eğitimlerimiz de epeyce eğlenceli geçiyor. Zira gayemiz ortak ve çekinecek bir şey yok: Ne benden ne diğerinden.

Unutmayın ki yalnız değilsiniz. Kendinizdeki bu hali tespit etmiş olmanız, kusursuz bir farkındalık. Muvaffakiyetinizin önüne geçmeyecek kadar heyecana sahip olmak ismine profesyonel takviye almaktan çekinmeyin. Yeni başlangıçlar için harika olmaya çalışmayın zira her işin ve her insanın ufak da olsa kusurları olmalıdır. hiç bir konuşmanız ya da bağlantınız kusursuz olmayacak! Kusur yapacaksınız, hepimiz yapacağız. Yanılgı yapmak bizi insan kılar… Gerçek olmak kıymetlidir, kusursuz olmak değil… ömrünüz bir sahne, oradan kaçmayın!