Merkez Bankası’ndan mevduatta dövizden TL’ye geçişi teşvik sonucu Vatandaşlar ve şirketler mevduatlarının yarısından birçoklarını TL yerine döviz ve altında tutmayı tercih etmeye devam ederken, Merkez Bankası’ndan (TCMB) bu duruma müdahale gayesini taşıyan bir atak geldi.
Bankadan yapılan açıklamada “TCMB, fiyat istikrarı temel maksadı doğrultusunda, nakdî transfer sisteminin aktifliğinin artırılması için mecburî karşılık düzenlemesinde değişikliğe gitmiştir.” denildi.
Düzenlemeye göre; Türk lirası mecburî karşılıkların döviz cinsinden tesis edilmesi imkânı azami oranı yüzde 20’den yüzde 10’a düşürüldü. Kelam konusu imkânın 1 Ekim 2021 tesis tarihinde sonlandırılacağı açıklandı.
Döviz cinsinden mevduat/katılım fonuna uygulanan mecburî karşılık oranları tüm vade dilimlerinde 200 baz puan artırıldı.
Alınan bu kararla, birinci evrede Türk lirası cinsinden mecburî karşılık tesislerinin 13,2 milyar TL, döviz cinsinden mecburî karşılık tesislerinin yaklaşık 2,7 milyar dolar fiyatında artması bekleniyor.
Ayrıyeten, 25 Haziran 2021 tarihinde yabancı para mevduat/katılım fonu hesaplarında bulunan ve bu tarihten daha sonra Türk lirası mevduat/katılım fonuna dönüşen fiyatların mecburî karşılık yükümlülüğünden muaf tutulmasına, Türk lirası cinsinden tesis edilen mecburî karşılıklara, bankacılık sistemindeki toplam mevduat/katılım fonu ortasında Türk lirasının hissesini artırıcı tarafta ek faiz/nema uygulanmasına karar verildi.
Kelam konusu değişiklikler, tesisi 6 Ağustos 2021 tarihinde başlayacak olan 19 Temmuz 2021 yükümlülük devrinden itibaren geçerli olacak.
UYGULAMAYA AİT DETAYLAR
TCMB, uygulamaya ait detayları 6 hususta sıraladı:
1. Türk lirası mecburî karşılıkların döviz cinsinden tesis edilmesi imkânı azami oranı, tesisi 6 Ağustos 2021 tarihinde başlayacak olan 19 Temmuz 2021 yükümlülük periyodundan itibaren geçerli olmak üzere yüzde 20’den yüzde 10’a düşürülmüştür. Kelam konusu imkân, tesisi 1 Ekim 2021 tarihinde başlayacak olan 17 Eylül 2021 yükümlülük periyodundan itibaren yüzde 0’a indirilerek sonlandırılacaktır.
2. Döviz cinsinden mevduat/katılım fonuna uygulanan zarurî karşılık oranları, tesisi 6 Ağustos 2021 tarihinde başlayacak olan 19 Temmuz 2021 yükümlülük periyodundan geçerli olacak biçimde tüm vade dilimlerinde 200 baz puan artırılmıştır.
3. 25 Haziran 2021 tarihinde mevcut olan mecburî karşılığa tabi mevduat/katılım fonu dikkate alınarak;
a. Yabancı para mevduat/katılım fonundan 1 ay ve daha uzun vadeli Türk lirası mevduat/katılım fonuna dönüşen fiyat vadeli Türk lirası hesabında kaldığı sürece mecburî karşılık yükümlülüğünden muaf tutulacaktır.
b. Türk lirası cinsinden tesis edilen mecburî karşılıkların, husus (3.a)’daki fiyatın Türk lirası mevduat/katılım fonuna uygulanan en yüksek zarurî karşılık oranı ile çarpılmasıyla bulunan fiyat kadar olan kısmına yüzde 19 oranında faiz/nema ödenecektir.
4. Unsur (3.b)’de belirtilen meblağ haricinde kalan Türk lirası cinsinden tesis edilen mecburî karşılıklara aşağıdaki tabloda gösterildiği biçimde her iki şartın birebir anda sağlanması kuralıyla kademeli olarak ek faiz/nema uygulanacaktır.
Gösterge 1: Yükümlülük hesaplama tarihinde yabancı para mevduat/katılım fonunun toplam mevduat/katılım fonuna oranı
Gösterge 2: 25 Haziran 2021 tarihinden yükümlülük hesaplama tarihine kadar yabancı para mevduat/katılım fonundan 1 ay ve daha uzun vadeli Türk lirası mevduat/katılım fonuna dönüşen ve vadeli Türk lirası hesabında kalmaya devam eden fiyatın, 25 Haziran 2021 tarihli yabancı para mevduat/katılım fonu fiyatına oranı
5. Türev süreçler vasıtasıyla yabancı para mevduat/katılım fonu azalışı ile yurt dışına çıkarılan yahut yurt haricinden gelen yabancı para mevduat/katılım fonu azalışı/artışı hesaplamalarda dikkate alınmayacaktır.
6. Uygulama kapsamında muhtaçlık duyulan bilgiler 19 Temmuz 2021 tarihindeki mecburî karşılık yükümlülük devrinden itibaren raporlanacaktır. Uygulamaya ait yordam ve temeller konusunda Mecburî Karşılıklar Uygulama emirinde ayrıntılı bilgilendirme yapılacaktır.
BANKALARIN DÖVİZ MEVDUAT MALİYETİ ARTACAK
Merkez Bankası, geçtiğimiz senelerda da vatandaşın ve şirketlerin mevduatta dövize yönelmesinin önüne geçmek ve TL mevduatı teşvik etmek için çeşitli adımlar attı. Bu adımlar içinde mecburî karşılık düzenlemeleri de yer aldı. Lakin tesirli bir sonuç alınamadı.
Döviz mevduatının zarurî karşılıklarını artırmak bankaların döviz mevduat maliyetini artırıyor. Bankalar bu maliyet tesirinden kurtulmak için döviz kredi faizlerini artırma ya da döviz mevduat faizlerini düşürme yoluna gidiyor lakin yurt içi yerleşikler döviz mevduatı faiz getirisinden çok kur artışı niçiniyle tercih ediyor.
Son düzenleme, TL mevduatta hudutlu da olsa faiz artışına niye olabilir.
Bankadan yapılan açıklamada “TCMB, fiyat istikrarı temel maksadı doğrultusunda, nakdî transfer sisteminin aktifliğinin artırılması için mecburî karşılık düzenlemesinde değişikliğe gitmiştir.” denildi.
Düzenlemeye göre; Türk lirası mecburî karşılıkların döviz cinsinden tesis edilmesi imkânı azami oranı yüzde 20’den yüzde 10’a düşürüldü. Kelam konusu imkânın 1 Ekim 2021 tesis tarihinde sonlandırılacağı açıklandı.
Döviz cinsinden mevduat/katılım fonuna uygulanan mecburî karşılık oranları tüm vade dilimlerinde 200 baz puan artırıldı.
Alınan bu kararla, birinci evrede Türk lirası cinsinden mecburî karşılık tesislerinin 13,2 milyar TL, döviz cinsinden mecburî karşılık tesislerinin yaklaşık 2,7 milyar dolar fiyatında artması bekleniyor.
Ayrıyeten, 25 Haziran 2021 tarihinde yabancı para mevduat/katılım fonu hesaplarında bulunan ve bu tarihten daha sonra Türk lirası mevduat/katılım fonuna dönüşen fiyatların mecburî karşılık yükümlülüğünden muaf tutulmasına, Türk lirası cinsinden tesis edilen mecburî karşılıklara, bankacılık sistemindeki toplam mevduat/katılım fonu ortasında Türk lirasının hissesini artırıcı tarafta ek faiz/nema uygulanmasına karar verildi.
Kelam konusu değişiklikler, tesisi 6 Ağustos 2021 tarihinde başlayacak olan 19 Temmuz 2021 yükümlülük devrinden itibaren geçerli olacak.
UYGULAMAYA AİT DETAYLAR
TCMB, uygulamaya ait detayları 6 hususta sıraladı:
1. Türk lirası mecburî karşılıkların döviz cinsinden tesis edilmesi imkânı azami oranı, tesisi 6 Ağustos 2021 tarihinde başlayacak olan 19 Temmuz 2021 yükümlülük periyodundan itibaren geçerli olmak üzere yüzde 20’den yüzde 10’a düşürülmüştür. Kelam konusu imkân, tesisi 1 Ekim 2021 tarihinde başlayacak olan 17 Eylül 2021 yükümlülük periyodundan itibaren yüzde 0’a indirilerek sonlandırılacaktır.
2. Döviz cinsinden mevduat/katılım fonuna uygulanan zarurî karşılık oranları, tesisi 6 Ağustos 2021 tarihinde başlayacak olan 19 Temmuz 2021 yükümlülük periyodundan geçerli olacak biçimde tüm vade dilimlerinde 200 baz puan artırılmıştır.
3. 25 Haziran 2021 tarihinde mevcut olan mecburî karşılığa tabi mevduat/katılım fonu dikkate alınarak;
a. Yabancı para mevduat/katılım fonundan 1 ay ve daha uzun vadeli Türk lirası mevduat/katılım fonuna dönüşen fiyat vadeli Türk lirası hesabında kaldığı sürece mecburî karşılık yükümlülüğünden muaf tutulacaktır.
b. Türk lirası cinsinden tesis edilen mecburî karşılıkların, husus (3.a)’daki fiyatın Türk lirası mevduat/katılım fonuna uygulanan en yüksek zarurî karşılık oranı ile çarpılmasıyla bulunan fiyat kadar olan kısmına yüzde 19 oranında faiz/nema ödenecektir.
4. Unsur (3.b)’de belirtilen meblağ haricinde kalan Türk lirası cinsinden tesis edilen mecburî karşılıklara aşağıdaki tabloda gösterildiği biçimde her iki şartın birebir anda sağlanması kuralıyla kademeli olarak ek faiz/nema uygulanacaktır.
Gösterge 1: Yükümlülük hesaplama tarihinde yabancı para mevduat/katılım fonunun toplam mevduat/katılım fonuna oranı
Gösterge 2: 25 Haziran 2021 tarihinden yükümlülük hesaplama tarihine kadar yabancı para mevduat/katılım fonundan 1 ay ve daha uzun vadeli Türk lirası mevduat/katılım fonuna dönüşen ve vadeli Türk lirası hesabında kalmaya devam eden fiyatın, 25 Haziran 2021 tarihli yabancı para mevduat/katılım fonu fiyatına oranı
5. Türev süreçler vasıtasıyla yabancı para mevduat/katılım fonu azalışı ile yurt dışına çıkarılan yahut yurt haricinden gelen yabancı para mevduat/katılım fonu azalışı/artışı hesaplamalarda dikkate alınmayacaktır.
6. Uygulama kapsamında muhtaçlık duyulan bilgiler 19 Temmuz 2021 tarihindeki mecburî karşılık yükümlülük devrinden itibaren raporlanacaktır. Uygulamaya ait yordam ve temeller konusunda Mecburî Karşılıklar Uygulama emirinde ayrıntılı bilgilendirme yapılacaktır.
BANKALARIN DÖVİZ MEVDUAT MALİYETİ ARTACAK
Merkez Bankası, geçtiğimiz senelerda da vatandaşın ve şirketlerin mevduatta dövize yönelmesinin önüne geçmek ve TL mevduatı teşvik etmek için çeşitli adımlar attı. Bu adımlar içinde mecburî karşılık düzenlemeleri de yer aldı. Lakin tesirli bir sonuç alınamadı.
Döviz mevduatının zarurî karşılıklarını artırmak bankaların döviz mevduat maliyetini artırıyor. Bankalar bu maliyet tesirinden kurtulmak için döviz kredi faizlerini artırma ya da döviz mevduat faizlerini düşürme yoluna gidiyor lakin yurt içi yerleşikler döviz mevduatı faiz getirisinden çok kur artışı niçiniyle tercih ediyor.
Son düzenleme, TL mevduatta hudutlu da olsa faiz artışına niye olabilir.