Mor Çatı: ŞÖNİM’lerin kuruluş hedefi ortadan kalktı Mor Çatı Bayan Sığınağı Vakfı, Erkek Şiddetiyle Gayrette Uyuma Ait İzleme Raporu’nu yayımladı. 1 Ocak 2021-31 Ağustos 2021 periyodunu kapsayan rapor, Mor Çatı’ya başvuran 1072 bayanla görüşerek hazırlandı.
Raporun bulgularının paylaşıldığı basın toplantısında konuşan Mor Çatı gönüllüsü Selime Büyükgöze, niye bu biçimde bir çalışma yaptıklarını şu sözlerle anlattı: “Koordinasyon dediğimizde bayana yönelik şiddetle uğraşta sorumluluğu olan kurumların işbirliği ortasında çalışmasını ve bayanların haklarının alınan tüm önlemlerin merkezinde olmasını kastediyoruz. Bayanların haklarına dair bilgilendirilmesi ve gereksinimlerinin tespit edilerek tüm önlemlere ulaşabilmelerinin koordine edilmesi haklarını kullanabilmeleri için elzem.”
6284 sayılı Kanun’un yürürlüğe girmesinin akabinde erkek şiddetiyle uğraşta uyumun sağlanması için Şiddet Tedbire Merkezleri (ŞÖNİM) kurulmasına karar verilmişti. Birinci sefer 2012 yılında kurulan ve vakit içinde 81 ile yayılan ŞÖNİM’lerin sayıları ve mevcut kapasiteleri niçiniyle, şiddetle çabada gereken yaygın ve özellikli toplumsal hizmet muhtaçlığını karşılamaktan uzak olduğu belirtiliyor.
ŞÖNİM’lerin ortadan geçen 10 yılda kuruluş maksadını gerçekleştiremediğini tabir eden Büyükgöze, bu durumun Aile ve Toplumsal Siyasetler Bakanlığı tarafınca da kabul edildiğini söylemiş oldu. “Bu yalnızca bizim müşahedemiz de değil. ‘Aile ve Toplumsal Siyasetler Bakanlığı Bayana Yönelik Şiddet İzleme Komitesi 2021 Yılı Toplantısı’ yapıldı. Bu toplantıya Mor Çatı da davet edilmişti. Orada bizimle paylaştıkları ‘Kadına Yönelik Şiddetle Aktif Çaba Aşamalar’ şemasında ŞÖNİM’ler lakin üçüncü, dördüncü kademede karşımıza çıkıyor. Birinci müracaat mercii olarak kolluk ve savcılık tanımlanıyor. Bakanlığın kendi şemalarında bile ŞÖNİM’lerin kuruluş maksadının ortadan kalktığını görüyoruz.”
‘ŞÖNİM’LER BİLGİ SÜREÇ MERKEZİNE DÖNÜŞTÜ’
Rapora göre ŞÖNİM’lerin, bayanlar tarafınca bilinirliği epeyce düşük. Bayanlar şiddet gördüğünde en hayli kolluğa ve belediyelere başvuruyor. Araştırmada görüşlerine yer verilen bir toplumsal çalışmacı, ŞÖNİM’lerin fiiliyatta şiddet belgelerinin incelendiği ve yazışmaların yapıldığı bir bilgi süreç merkezine dönüştüğünü söylüyor. “Doğrudan hizmet vermesi esasen hiç gerçekçi olmadı. İstanbul üzere büyük bir ile tek bir ŞÖNİM açmak esasen o hizmeti veremeyeceğinin açık bir beyanı.”
EKSİK VE YANLIŞ BİLGİLENDİRME YAPILIYOR
ŞÖNİM’lere müracaatta bulunan bayanların en sık karşılaştıkları sorun, eksik ya da yanlış bilgilendirilme. Bu niçinle bayanlar, isimli yardım, fiyatsız avukat tahsisi, elektronik kelepçe, saklılık sonucunın uygulanması, sıhhat hizmetine erişim üzere haklardan yararlanamıyor. Raporda bu durumun sebebi bayanların paylaşımlarının eksik dinlenmesi ya da çalışanların mevzuya ait kâfi donanıma sahip olmaması olarak açıklanıyor.
‘SIĞINAKLAR CEZAEVİNE BENZETİLİYOR’
Araştırmaya nazaran, şiddet bakılırsan bayanlar sığınağa kabul sırasında çalışanların caydırıcı ya da yargılayıcı hallerine maruz kalabiliyor. Öte yandan bayanlar, sığınaklarda kaldıkları müddet boyunca meslek elemanlarıyla epey kısıtlı bir halde karşılaşabiliyor ve tertipli psiko-sosyal takviye alamıyor. Raporun muharrirlerinden Aslı Yükçü, bu durumu şöyleki özetliyor: “Sığınaklarda kalan bayanların bir birden fazla sığınakları, birer cezaevine benzetiyor. Bunu epey sık dinledik. Bayanların dışarı çıkmakla ilgili epeyce önemli bir kısıtlılıkla müsabakası, telefonlarına el konulması, bağlantı araçlarının kısıtlı kullandırılması, çalışmalarına müsaade verilmemesi, yeme içme saatleri üzere hayli temel gereksinimlerine dahi erişirken kimi sınırlamalarla karşılaşılması üzere durumlara tanıklık ettik. Örneğin bize başvuran hamile bir bayan, uyuyakaldığı için kahvaltı saatini kaçırdığında ondan sonrasında rastgele bir biçimde kahvaltıya erişemediğinden kelam etmişti.”
Bayanların hakları olan dayanaklara vaktinde ulaşması gerektiği söyleyen Aslı Yükçü, sorumlu kurumların uyumu ve nitelikli toplumsal hizmetin şiddetle gayrette temel bir yer tuttuğunu vurguladı.
Raporun bulgularının paylaşıldığı basın toplantısında konuşan Mor Çatı gönüllüsü Selime Büyükgöze, niye bu biçimde bir çalışma yaptıklarını şu sözlerle anlattı: “Koordinasyon dediğimizde bayana yönelik şiddetle uğraşta sorumluluğu olan kurumların işbirliği ortasında çalışmasını ve bayanların haklarının alınan tüm önlemlerin merkezinde olmasını kastediyoruz. Bayanların haklarına dair bilgilendirilmesi ve gereksinimlerinin tespit edilerek tüm önlemlere ulaşabilmelerinin koordine edilmesi haklarını kullanabilmeleri için elzem.”
6284 sayılı Kanun’un yürürlüğe girmesinin akabinde erkek şiddetiyle uğraşta uyumun sağlanması için Şiddet Tedbire Merkezleri (ŞÖNİM) kurulmasına karar verilmişti. Birinci sefer 2012 yılında kurulan ve vakit içinde 81 ile yayılan ŞÖNİM’lerin sayıları ve mevcut kapasiteleri niçiniyle, şiddetle çabada gereken yaygın ve özellikli toplumsal hizmet muhtaçlığını karşılamaktan uzak olduğu belirtiliyor.
ŞÖNİM’lerin ortadan geçen 10 yılda kuruluş maksadını gerçekleştiremediğini tabir eden Büyükgöze, bu durumun Aile ve Toplumsal Siyasetler Bakanlığı tarafınca da kabul edildiğini söylemiş oldu. “Bu yalnızca bizim müşahedemiz de değil. ‘Aile ve Toplumsal Siyasetler Bakanlığı Bayana Yönelik Şiddet İzleme Komitesi 2021 Yılı Toplantısı’ yapıldı. Bu toplantıya Mor Çatı da davet edilmişti. Orada bizimle paylaştıkları ‘Kadına Yönelik Şiddetle Aktif Çaba Aşamalar’ şemasında ŞÖNİM’ler lakin üçüncü, dördüncü kademede karşımıza çıkıyor. Birinci müracaat mercii olarak kolluk ve savcılık tanımlanıyor. Bakanlığın kendi şemalarında bile ŞÖNİM’lerin kuruluş maksadının ortadan kalktığını görüyoruz.”
‘ŞÖNİM’LER BİLGİ SÜREÇ MERKEZİNE DÖNÜŞTÜ’
Rapora göre ŞÖNİM’lerin, bayanlar tarafınca bilinirliği epeyce düşük. Bayanlar şiddet gördüğünde en hayli kolluğa ve belediyelere başvuruyor. Araştırmada görüşlerine yer verilen bir toplumsal çalışmacı, ŞÖNİM’lerin fiiliyatta şiddet belgelerinin incelendiği ve yazışmaların yapıldığı bir bilgi süreç merkezine dönüştüğünü söylüyor. “Doğrudan hizmet vermesi esasen hiç gerçekçi olmadı. İstanbul üzere büyük bir ile tek bir ŞÖNİM açmak esasen o hizmeti veremeyeceğinin açık bir beyanı.”
EKSİK VE YANLIŞ BİLGİLENDİRME YAPILIYOR
ŞÖNİM’lere müracaatta bulunan bayanların en sık karşılaştıkları sorun, eksik ya da yanlış bilgilendirilme. Bu niçinle bayanlar, isimli yardım, fiyatsız avukat tahsisi, elektronik kelepçe, saklılık sonucunın uygulanması, sıhhat hizmetine erişim üzere haklardan yararlanamıyor. Raporda bu durumun sebebi bayanların paylaşımlarının eksik dinlenmesi ya da çalışanların mevzuya ait kâfi donanıma sahip olmaması olarak açıklanıyor.
‘SIĞINAKLAR CEZAEVİNE BENZETİLİYOR’
Araştırmaya nazaran, şiddet bakılırsan bayanlar sığınağa kabul sırasında çalışanların caydırıcı ya da yargılayıcı hallerine maruz kalabiliyor. Öte yandan bayanlar, sığınaklarda kaldıkları müddet boyunca meslek elemanlarıyla epey kısıtlı bir halde karşılaşabiliyor ve tertipli psiko-sosyal takviye alamıyor. Raporun muharrirlerinden Aslı Yükçü, bu durumu şöyleki özetliyor: “Sığınaklarda kalan bayanların bir birden fazla sığınakları, birer cezaevine benzetiyor. Bunu epey sık dinledik. Bayanların dışarı çıkmakla ilgili epeyce önemli bir kısıtlılıkla müsabakası, telefonlarına el konulması, bağlantı araçlarının kısıtlı kullandırılması, çalışmalarına müsaade verilmemesi, yeme içme saatleri üzere hayli temel gereksinimlerine dahi erişirken kimi sınırlamalarla karşılaşılması üzere durumlara tanıklık ettik. Örneğin bize başvuran hamile bir bayan, uyuyakaldığı için kahvaltı saatini kaçırdığında ondan sonrasında rastgele bir biçimde kahvaltıya erişemediğinden kelam etmişti.”
Bayanların hakları olan dayanaklara vaktinde ulaşması gerektiği söyleyen Aslı Yükçü, sorumlu kurumların uyumu ve nitelikli toplumsal hizmetin şiddetle gayrette temel bir yer tuttuğunu vurguladı.