- Katılım
- 9 Mar 2024
- Mesajlar
- 242
- Puanları
- 0
Öşür Ne Ola ki Osmanlı’da? Tarımın Vergisi, Aşkın Matematiği, Kadın-Erkek Muhasebesi!
Selam forum ahalisi!
Bugün sizlerle tarihin tozlu raflarından bir kavramı çıkarıyoruz: “Öşür”. Evet, kulağa biraz öksürük ilacı gibi geliyor ama değil! Bu, Osmanlı’da tarımın nabzını tutan, çiftçinin cebine “devlet sevgisiyle” dokunan bir sistem.
Fakat hadi gelin bunu sadece tarih dersi gibi değil, biraz da hayatın içinden, biraz da kadın-erkek bakış açısıyla, bol kahkahalı bir şekilde ele alalım. Çünkü eminim ki o dönemde de çiftçi Mehmet Ağa tarlada hesap yaparken, hanımı Fatma Hatun da içinden “Bu öşür bizi öşür edecek!” diyordu.
---
Önce Tanım: Öşür Nedir, Ne Değildir?
Öşür, kelime anlamı olarak “onda bir” demek. Osmanlı’da da bu, tarım ürünlerinden alınan dini bir vergiydi. Yani tarlada çıkan mahsulün onda biri devlete (veya vakfa) gidiyordu.
Bugünün dilinde özetlersek:
- Mehmet Ağa buğday ekti, 10 çuval çıktıysa 1 çuvalını öşür olarak verdi.
- Ama tabii, devlet “onu bana ver” derken Mehmet Ağa içinden “onu sana vereyim ama hanım beni bir daha tarlaya göndermez” diye geçiriyordu.
Erkek mantığıyla bakarsak: “Tamam kardeşim, stratejik davranalım. Onu veririz, ama kalan dokuzu iyi değerlendirirsek seneye öşürü bile kâr sayarız!”
Kadın mantığıyla bakarsak: “Tamam da Mehmet, sen geçen sene de öyle dedin. O dokuzun dördünü harman yerine bırakıp, üçüyle düğün masrafı yaptın, kalan ikisiyle de yeni saban aldın. Ne kaldı bize?”
---
Erkeklerin Öşürle İmtihanı: Strateji, Plan, Excel Tablosu!
Erkekler için öşür, tam bir “stratejik planlama vakası”ydı.
Bir Osmanlı köyünde sabah erkenden başlayan muhabbet şöyle olurdu:
> “Ağalar, bu sene öşürü erken mi versek, geç mi versek? Hava şartları uygun mu? Buğdayın fiyatı artar mı?”
Yani adamlar tarlada toprakla değil, ekonomiyle uğraşıyordu.
Biri çıkıp, “Ağa, öşürü erken verirsek devlet memuru gelir, geç verirsek camide dedikodu çıkar” dese, öbürü hemen müdahale ederdi:
> “Stratejik davranın beyler, önce arpa satsın, sonra buğdayın öşrünü öderiz. Devletle pazarlık olur mu? Olmaz ama olur gibi yaparız.”
Bir de hesap defteri var tabi. Erkeklerin içindeki “finans müdürü” o zamanlarda bile faaldi:
> “10 çuval buğday – 1 öşür = 9.
> 9 – (Fatma’nın çeyiz kumaşı) – (çocukların kundura masrafı) = zarardayız.”
Kısacası, öşür dönemi, Osmanlı erkekleri için adeta bir mali yıl sonu raporu gibiydi.
---
Kadınların Öşürle Dansı: Empati, İlişki ve Dram!
Kadın cephesi ise bu konuyu tamamen ilişkisel açıdan ele alırdı.
Fatma Hatun sabah tarlaya giden eşine bakar, içinden şöyle geçirirdi:
> “Allah’ım, şu öşür bitsin de Mehmet yine keyfine dönsün.”
Çünkü öşür haftası geldi mi, evde gerginlik tavan yapardı. Erkek kafası “hesap kitap”, kadın kafası “bizim bu sene ne yiyeceğiz” derdinde.
Ve işin güzel yanı: kadınlar öşürü sadece vergi olarak değil, paylaşım kültürü olarak görürdü.
“Komşunun tarlası verimsiz çıktıysa, bizden alsın” derlerdi.
Empati yüksek, kalp büyük, mantık azıcık tatilde!
Ama erkek ne derdi?
> “Fatma, biz kendi öşürü zor veriyoruz, sen komşuya da buğday dağıtıyorsun!”
> Fatma’nın cevabı nettir:
> “Ama Mehmet, öşür sadece vergi değil, berekettir. Paylaş ki çoğalsın!”
Ve işte o anda, erkekler kadının duygusal zekasına karşı sessizce teslim olurlar.
---
Forum Sorusu: Bugün Öşür Olsa Ne Olurdu?
Hadi şimdi biraz hayal kuralım.
2025 yılında bir sabah uyandık, haberlerde şu geçiyor:
> “Devlet yeni sistemle dijital öşür vergisini getiriyor.”
Ne olurdu biliyor musunuz?
Erkekler hemen Google Sheets açardı, “Öşür Hesaplayıcı 1.0” tablosunu hazırlardı.
Kadınlar ise Instagram’da “#BereketPaylaşıncaArtar” etiketiyle story atardı.
Evde şu diyaloglar yaşanırdı:
> – Hanım, bu ay öşürü kime ödeyeceğiz?
> – Online mı, kapıda mı alıyorlar?
> – QR kodla mı bereket oluyor şimdi?
Bir yandan devlet SMS gönderirdi:
> “Sayın vatandaş, buğdayınızın %10’u hayırlı olsun!”
Gerçekten, Osmanlı’daki öşür sistemi bugüne taşınsa, eminim bir “Öşürmatik” uygulaması çıkar, erkekler strateji grupları kurar, kadınlar bereket hikâyeleri paylaşırdı.
---
Tarihin Mizahi Dersi: Öşür Sadece Vergi Değil, Hayat Felsefesi
Sonuçta öşür, sadece bir ekonomik sistem değildi; paylaşmanın, bereketin, dayanışmanın sembolüydü.
Bugün bile, bir tabak yemeği komşuya götürdüğümüzde, o kültürün izlerini taşıyoruz.
Osmanlı çiftçisi, mahsulünü bölüşürken aslında “benim karnım doyarsa seninki de doysun” diyordu.
Ve belki de bu yüzden toprak bereketli, insanlar huzurluydu.
---
Forumdaşlara Soru!
Sizce arkadaşlar, bugün bir “modern öşür” sistemi olsa;
- Erkekler yine Excel açar mı?
- Kadınlar “bereket challenge” başlatır mı?
- Yoksa hep birlikte “devlete %10, gönülden %90” mı deriz?
Hadi bakalım, yorumlarınızı bekliyorum!
Kim bilir, belki içimizdeki Fatma Hatun’la Mehmet Ağa hâlâ yaşıyordur...
Belki de hepimiz kendi öşürümüzü hâlâ bir şekilde veriyoruz; kimi zaman zamandan, kimi zaman sevgiden.
---
Forumun en bereketli konusu başlasın!
Yorumlara “#BenimÖşürüm” yazarak katılın, bakalım kimin tarlası daha verimli!
Selam forum ahalisi!
Bugün sizlerle tarihin tozlu raflarından bir kavramı çıkarıyoruz: “Öşür”. Evet, kulağa biraz öksürük ilacı gibi geliyor ama değil! Bu, Osmanlı’da tarımın nabzını tutan, çiftçinin cebine “devlet sevgisiyle” dokunan bir sistem.
Fakat hadi gelin bunu sadece tarih dersi gibi değil, biraz da hayatın içinden, biraz da kadın-erkek bakış açısıyla, bol kahkahalı bir şekilde ele alalım. Çünkü eminim ki o dönemde de çiftçi Mehmet Ağa tarlada hesap yaparken, hanımı Fatma Hatun da içinden “Bu öşür bizi öşür edecek!” diyordu.---
Önce Tanım: Öşür Nedir, Ne Değildir?
Öşür, kelime anlamı olarak “onda bir” demek. Osmanlı’da da bu, tarım ürünlerinden alınan dini bir vergiydi. Yani tarlada çıkan mahsulün onda biri devlete (veya vakfa) gidiyordu.
Bugünün dilinde özetlersek:
- Mehmet Ağa buğday ekti, 10 çuval çıktıysa 1 çuvalını öşür olarak verdi.
- Ama tabii, devlet “onu bana ver” derken Mehmet Ağa içinden “onu sana vereyim ama hanım beni bir daha tarlaya göndermez” diye geçiriyordu.
Erkek mantığıyla bakarsak: “Tamam kardeşim, stratejik davranalım. Onu veririz, ama kalan dokuzu iyi değerlendirirsek seneye öşürü bile kâr sayarız!”
Kadın mantığıyla bakarsak: “Tamam da Mehmet, sen geçen sene de öyle dedin. O dokuzun dördünü harman yerine bırakıp, üçüyle düğün masrafı yaptın, kalan ikisiyle de yeni saban aldın. Ne kaldı bize?”
---
Erkeklerin Öşürle İmtihanı: Strateji, Plan, Excel Tablosu!
Erkekler için öşür, tam bir “stratejik planlama vakası”ydı.
Bir Osmanlı köyünde sabah erkenden başlayan muhabbet şöyle olurdu:
> “Ağalar, bu sene öşürü erken mi versek, geç mi versek? Hava şartları uygun mu? Buğdayın fiyatı artar mı?”
Yani adamlar tarlada toprakla değil, ekonomiyle uğraşıyordu.
Biri çıkıp, “Ağa, öşürü erken verirsek devlet memuru gelir, geç verirsek camide dedikodu çıkar” dese, öbürü hemen müdahale ederdi:
> “Stratejik davranın beyler, önce arpa satsın, sonra buğdayın öşrünü öderiz. Devletle pazarlık olur mu? Olmaz ama olur gibi yaparız.”
Bir de hesap defteri var tabi. Erkeklerin içindeki “finans müdürü” o zamanlarda bile faaldi:
> “10 çuval buğday – 1 öşür = 9.
> 9 – (Fatma’nın çeyiz kumaşı) – (çocukların kundura masrafı) = zarardayız.”
Kısacası, öşür dönemi, Osmanlı erkekleri için adeta bir mali yıl sonu raporu gibiydi.
---
Kadınların Öşürle Dansı: Empati, İlişki ve Dram!
Kadın cephesi ise bu konuyu tamamen ilişkisel açıdan ele alırdı.
Fatma Hatun sabah tarlaya giden eşine bakar, içinden şöyle geçirirdi:
> “Allah’ım, şu öşür bitsin de Mehmet yine keyfine dönsün.”
Çünkü öşür haftası geldi mi, evde gerginlik tavan yapardı. Erkek kafası “hesap kitap”, kadın kafası “bizim bu sene ne yiyeceğiz” derdinde.
Ve işin güzel yanı: kadınlar öşürü sadece vergi olarak değil, paylaşım kültürü olarak görürdü.
“Komşunun tarlası verimsiz çıktıysa, bizden alsın” derlerdi.
Empati yüksek, kalp büyük, mantık azıcık tatilde!
Ama erkek ne derdi?
> “Fatma, biz kendi öşürü zor veriyoruz, sen komşuya da buğday dağıtıyorsun!”
> Fatma’nın cevabı nettir:
> “Ama Mehmet, öşür sadece vergi değil, berekettir. Paylaş ki çoğalsın!”
Ve işte o anda, erkekler kadının duygusal zekasına karşı sessizce teslim olurlar.
---
Forum Sorusu: Bugün Öşür Olsa Ne Olurdu?
Hadi şimdi biraz hayal kuralım.
2025 yılında bir sabah uyandık, haberlerde şu geçiyor:
> “Devlet yeni sistemle dijital öşür vergisini getiriyor.”
Ne olurdu biliyor musunuz?
Erkekler hemen Google Sheets açardı, “Öşür Hesaplayıcı 1.0” tablosunu hazırlardı.
Kadınlar ise Instagram’da “#BereketPaylaşıncaArtar” etiketiyle story atardı.
Evde şu diyaloglar yaşanırdı:
> – Hanım, bu ay öşürü kime ödeyeceğiz?
> – Online mı, kapıda mı alıyorlar?
> – QR kodla mı bereket oluyor şimdi?
Bir yandan devlet SMS gönderirdi:
> “Sayın vatandaş, buğdayınızın %10’u hayırlı olsun!”
Gerçekten, Osmanlı’daki öşür sistemi bugüne taşınsa, eminim bir “Öşürmatik” uygulaması çıkar, erkekler strateji grupları kurar, kadınlar bereket hikâyeleri paylaşırdı.
---
Tarihin Mizahi Dersi: Öşür Sadece Vergi Değil, Hayat Felsefesi
Sonuçta öşür, sadece bir ekonomik sistem değildi; paylaşmanın, bereketin, dayanışmanın sembolüydü.
Bugün bile, bir tabak yemeği komşuya götürdüğümüzde, o kültürün izlerini taşıyoruz.
Osmanlı çiftçisi, mahsulünü bölüşürken aslında “benim karnım doyarsa seninki de doysun” diyordu.
Ve belki de bu yüzden toprak bereketli, insanlar huzurluydu.
---
Forumdaşlara Soru!
Sizce arkadaşlar, bugün bir “modern öşür” sistemi olsa;
- Erkekler yine Excel açar mı?
- Kadınlar “bereket challenge” başlatır mı?
- Yoksa hep birlikte “devlete %10, gönülden %90” mı deriz?
Hadi bakalım, yorumlarınızı bekliyorum!
Kim bilir, belki içimizdeki Fatma Hatun’la Mehmet Ağa hâlâ yaşıyordur...
Belki de hepimiz kendi öşürümüzü hâlâ bir şekilde veriyoruz; kimi zaman zamandan, kimi zaman sevgiden.
---
Forumun en bereketli konusu başlasın!
Yorumlara “#BenimÖşürüm” yazarak katılın, bakalım kimin tarlası daha verimli!