Barcali
Active member
- Katılım
- 14 Şub 2021
- Mesajlar
- 1,145
- Puanları
- 38
Prof. Dr. Nüket Sivri’den ‘mikroplastik’ açıklaması 2006’dan beri bilhassa Küçükçekmece Lagünü başta olmak üzere, İstanbul’un kıyısal alanlarında araştırmalar yapan Prof. Dr. Nüket Sivri
“MİKROPLASTİKLERİN BİYOBİRİKİM POTANSİYELİ, BOYUT KÜÇÜLDÜKÇE ARTAR”
Planktonik ve küçük omurgasız organizmaların bünyesinde mikroplastiklerin birikebildiğini, bunun niye ve nasıl olduğunu laboratuvar ortamında bilimsel araştırmalar dahilinde gözlemlediklerini vurgulayan Sivri, birtakım balık cinslerinin yumurtaları kadar büyüklüğe sahip olan mikroplastiklerin, filtrelere takılmadan denizlere yahut göllere ulaşana kadar hiç bir maniyle müsabakadan çarçabuk seyahat edebildiğini anlattı.
Sivri, mikroplastiklerin deniz ortamına taşınmasının bir başka yolunun da kanalizasyon ve yağmur sularıyla alıcı ortamlara (göl ve ırmak gibi) ulaşması biçiminde olduğuna işaret ederek şunları söylemiş oldu:
“Sucul alanlarda bulunan mikroplastiklerin canlılarla etkileşimi ve mikroplastiklerin tipler üstündeki tesirleri konusunda her geçen gün farklı bilgiler ediniyoruz. Mikroplastiklerin biyobirikim potansiyeli, boyut küçüldükçe artar. Bu birikim potansiyeli, ekolojik sistemin temeli olan besin ağındaki çeşitlerde toksik tesirler görülmesine yol açar. Omurgasız hayvanlarda mikroplastik yutulmasından daha sonra daha düşük somatik büyüme oranlarını ve üreme kapasitesini bildiren çalışmalardan bahsetmek mümkün. Son periyotta hem ulusal birebir vakitte milletlerarası yürütülen proje ve çalışmalarda, balık midesinde tespit edilen mikroplastiklerden fazla, balıkların beslenmesinde faal rol üstüne alan bu tip organizmalarda vefatla sonuçlanan mikroplastik tesirlerine biz de rastladık. Son vakit içinderda, deniz ortamındaki mikroplastiklerin mikroorganizmalar üstündeki tesirlerini inceleyen çalışmalar artsa da risk değerlendirmesi yapabilmek için etrafta tespit edilen mikroplastiklerin ve nanoplastiklerin ölçülerine ait literatürdeki bilgiler yetersiz. Organizmaların mikroplastiklere maruz kalma riskini ve potansiyel tesirini tanımlamak için çalışmaların sürdürülmesi elzem.”
Omurgalılarda mikroplastiklere maruz kalmanın; başka maruz kalan organizmaların yutulması yahut bulaşması, su sütunlarından yahut sedimentten plastik modüllerin direkt emilmesiyle meydana gelebildiğini bildiren Sivri, mikroplastiklerin hava akışlarındaki yüksek yayılma suratı niçiniyle tehlikeli derecede riskli bir maruz kalma yolunu açmış olduklarına da dikkati çekti.
Sivri, “Metabolizma ve kişisel duyarlılıktaki farklılıkların yanı sıra, mikroplastiklerin solunmasına verilen karşılık, ani bronşiyal tepkiler, yaygın interstisyel fibroz, bronşiyal ve peribronşiyal dokuda inflamatuar ve fibrotik değişiklikler ve interalveolar lezyonlar olarak özetlenebilir” diye konuştu. Sivri, Hollanda’daki Amsterdam Vrije Üniversitesince yürütülen ve insan kanında birinci kere mikroplastiğe rastlanan araştırmayı hatırlatarak kelamlarına şöyleki devam etti:
“Mikroplastiklerle ilgili son periyot çalışmalarında, kanda mikroplastik tespit edilmesi bile bilim insanlarını hayrete düşüren bir durum olmaktan çıktı. Zira mikroplastiklerin anne karnındaki fetüste dahi var olduğu biliniyordu. Dünyada artık her yerde mikroplastik yapılara rastlıyoruz. Hatta yalnızca araştırma maksadıyla giden insanların bulunduğu Antartika’da bile mikroplastik yapılar tespit ediliyor. Kanda tespit edilmesi hayli tesirli bir gelişme lakin bizim beklentilerimiz dahilindeydi. Düşünün ki insan kanına gelmiş olan bir yapının, soluma ile bedene alınan mikroplastiklerin insan üstündeki yapısı ve baskısı nasıl olur? Şöyle ki, bedenimiz bu mikroplastikleri bir biçimde dışarı atabiliyor olsa da, projelerimizde çalıştığımız Daphnia (su piresi) üzere birtakım organizmalar var ki mikroplastikler bu organizmalar üzerinde toksik tesirlere niye oluyor. Denemelerimiz, mikroplastik özelliğine bağlı olarak, organizmanın patlaması, büzüşmesi hatta yuttuğu mikroplastiği sindiremediği için vefatı ile sonuçlanabiliyor.”
“MİKROPLASTİK KİRLİLİĞİNİ ÖNLEMEK İÇİN TABİAT İNSANLARDAN YARDIM İSTİYOR”
Plastiklerin beşerler tarafınca giderek artan çoğunlukla üretilip kullanılmaya başlandığını, plastik materyallerin çevreyi en epeyce kirleten antropojenik enkaz haline geldiğini söz eden Sivri, “Tabiatın çözülmesi en güç denklemi olan mikroplastiklerin insan sıhhatine tesirleri, yanıtlanması en sıkıntı soru. Dağılım, izleme üzere farklı çevresel matrislerdeki varlığı hakkında da bilgi eksikliğimiz var. Çeşitli biyotik ve abiyotik çevresel matrislerde mikroplastiklerin izlenmesi, kirlilik durumunu, akışı ve organizmalar tarafınca maruz kalma riskini ve potansiyel tesirini tanımlamak için çalışmaların sürdürülmesi elzemdir. Fakat mikroplastikler izleme çalışmaları, muteber ve karşılaştırılabilir tekniklere gereksinim duyduğundan projelendirilmesi kuraldır” diye konuştu.
Prof. Dr. Nüket Sivri, bireylerde etraf hassasiyetinin oluşmasında biroldukca ögenin kıymetli olduğuna işaret ederek, şu tekliflerde bulundu:
“.”
Türkiye’de ve memleketler arası alanda mikroplastik konusunda bir hayli projeye dahil olduklarını aktaran Prof. Dr. Sivri kelamlarını şu biçimde tamamladı:
“Türkiye’de yalnızca Marmara Denizi özelinde değil, Karadeniz, Akdeniz, Ege kıyısal alanlarına ilişkin farklı istasyonlarda çalışma yapan başarılı araştırmacılarımız var. TÜBİTAK takviyeli projelerimizin yanı sıra 2015’den bu yana Arjantin, İngiltere ve Kore ile devam eden çalışmalarımız ve ortak bilimsel yayınlarımız var. Bunlar ülkemiz ismine gerçekleştirdiğimiz büyük başarılardır.”
“MİKROPLASTİKLERİN BİYOBİRİKİM POTANSİYELİ, BOYUT KÜÇÜLDÜKÇE ARTAR”
Planktonik ve küçük omurgasız organizmaların bünyesinde mikroplastiklerin birikebildiğini, bunun niye ve nasıl olduğunu laboratuvar ortamında bilimsel araştırmalar dahilinde gözlemlediklerini vurgulayan Sivri, birtakım balık cinslerinin yumurtaları kadar büyüklüğe sahip olan mikroplastiklerin, filtrelere takılmadan denizlere yahut göllere ulaşana kadar hiç bir maniyle müsabakadan çarçabuk seyahat edebildiğini anlattı.
Sivri, mikroplastiklerin deniz ortamına taşınmasının bir başka yolunun da kanalizasyon ve yağmur sularıyla alıcı ortamlara (göl ve ırmak gibi) ulaşması biçiminde olduğuna işaret ederek şunları söylemiş oldu:
“Sucul alanlarda bulunan mikroplastiklerin canlılarla etkileşimi ve mikroplastiklerin tipler üstündeki tesirleri konusunda her geçen gün farklı bilgiler ediniyoruz. Mikroplastiklerin biyobirikim potansiyeli, boyut küçüldükçe artar. Bu birikim potansiyeli, ekolojik sistemin temeli olan besin ağındaki çeşitlerde toksik tesirler görülmesine yol açar. Omurgasız hayvanlarda mikroplastik yutulmasından daha sonra daha düşük somatik büyüme oranlarını ve üreme kapasitesini bildiren çalışmalardan bahsetmek mümkün. Son periyotta hem ulusal birebir vakitte milletlerarası yürütülen proje ve çalışmalarda, balık midesinde tespit edilen mikroplastiklerden fazla, balıkların beslenmesinde faal rol üstüne alan bu tip organizmalarda vefatla sonuçlanan mikroplastik tesirlerine biz de rastladık. Son vakit içinderda, deniz ortamındaki mikroplastiklerin mikroorganizmalar üstündeki tesirlerini inceleyen çalışmalar artsa da risk değerlendirmesi yapabilmek için etrafta tespit edilen mikroplastiklerin ve nanoplastiklerin ölçülerine ait literatürdeki bilgiler yetersiz. Organizmaların mikroplastiklere maruz kalma riskini ve potansiyel tesirini tanımlamak için çalışmaların sürdürülmesi elzem.”
Omurgalılarda mikroplastiklere maruz kalmanın; başka maruz kalan organizmaların yutulması yahut bulaşması, su sütunlarından yahut sedimentten plastik modüllerin direkt emilmesiyle meydana gelebildiğini bildiren Sivri, mikroplastiklerin hava akışlarındaki yüksek yayılma suratı niçiniyle tehlikeli derecede riskli bir maruz kalma yolunu açmış olduklarına da dikkati çekti.
Sivri, “Metabolizma ve kişisel duyarlılıktaki farklılıkların yanı sıra, mikroplastiklerin solunmasına verilen karşılık, ani bronşiyal tepkiler, yaygın interstisyel fibroz, bronşiyal ve peribronşiyal dokuda inflamatuar ve fibrotik değişiklikler ve interalveolar lezyonlar olarak özetlenebilir” diye konuştu. Sivri, Hollanda’daki Amsterdam Vrije Üniversitesince yürütülen ve insan kanında birinci kere mikroplastiğe rastlanan araştırmayı hatırlatarak kelamlarına şöyleki devam etti:
“Mikroplastiklerle ilgili son periyot çalışmalarında, kanda mikroplastik tespit edilmesi bile bilim insanlarını hayrete düşüren bir durum olmaktan çıktı. Zira mikroplastiklerin anne karnındaki fetüste dahi var olduğu biliniyordu. Dünyada artık her yerde mikroplastik yapılara rastlıyoruz. Hatta yalnızca araştırma maksadıyla giden insanların bulunduğu Antartika’da bile mikroplastik yapılar tespit ediliyor. Kanda tespit edilmesi hayli tesirli bir gelişme lakin bizim beklentilerimiz dahilindeydi. Düşünün ki insan kanına gelmiş olan bir yapının, soluma ile bedene alınan mikroplastiklerin insan üstündeki yapısı ve baskısı nasıl olur? Şöyle ki, bedenimiz bu mikroplastikleri bir biçimde dışarı atabiliyor olsa da, projelerimizde çalıştığımız Daphnia (su piresi) üzere birtakım organizmalar var ki mikroplastikler bu organizmalar üzerinde toksik tesirlere niye oluyor. Denemelerimiz, mikroplastik özelliğine bağlı olarak, organizmanın patlaması, büzüşmesi hatta yuttuğu mikroplastiği sindiremediği için vefatı ile sonuçlanabiliyor.”
“MİKROPLASTİK KİRLİLİĞİNİ ÖNLEMEK İÇİN TABİAT İNSANLARDAN YARDIM İSTİYOR”
Plastiklerin beşerler tarafınca giderek artan çoğunlukla üretilip kullanılmaya başlandığını, plastik materyallerin çevreyi en epeyce kirleten antropojenik enkaz haline geldiğini söz eden Sivri, “Tabiatın çözülmesi en güç denklemi olan mikroplastiklerin insan sıhhatine tesirleri, yanıtlanması en sıkıntı soru. Dağılım, izleme üzere farklı çevresel matrislerdeki varlığı hakkında da bilgi eksikliğimiz var. Çeşitli biyotik ve abiyotik çevresel matrislerde mikroplastiklerin izlenmesi, kirlilik durumunu, akışı ve organizmalar tarafınca maruz kalma riskini ve potansiyel tesirini tanımlamak için çalışmaların sürdürülmesi elzemdir. Fakat mikroplastikler izleme çalışmaları, muteber ve karşılaştırılabilir tekniklere gereksinim duyduğundan projelendirilmesi kuraldır” diye konuştu.
Prof. Dr. Nüket Sivri, bireylerde etraf hassasiyetinin oluşmasında biroldukca ögenin kıymetli olduğuna işaret ederek, şu tekliflerde bulundu:
“.”
Türkiye’de ve memleketler arası alanda mikroplastik konusunda bir hayli projeye dahil olduklarını aktaran Prof. Dr. Sivri kelamlarını şu biçimde tamamladı:
“Türkiye’de yalnızca Marmara Denizi özelinde değil, Karadeniz, Akdeniz, Ege kıyısal alanlarına ilişkin farklı istasyonlarda çalışma yapan başarılı araştırmacılarımız var. TÜBİTAK takviyeli projelerimizin yanı sıra 2015’den bu yana Arjantin, İngiltere ve Kore ile devam eden çalışmalarımız ve ortak bilimsel yayınlarımız var. Bunlar ülkemiz ismine gerçekleştirdiğimiz büyük başarılardır.”