- Katılım
- 25 Eyl 2020
- Mesajlar
- 2,594
- Puanları
- 38
TÜSES’in ‘İstanbul’daki Suriyeli Sığınmacılara Yönelik Algı ve Tavırlar Araştırması’ sonuçları
Türkiye Toplumsal Ekonomik ve Siyasal Araştırmalar Vakfı’nın (TÜSES), Heinrich Böll Vakfı’nın desteğiyle gerçekleştirdiği ‘İstanbul’daki Suriyeli Sığınmacılara Yönelik Algı ve Tavırlar Araştırması’na göre, mültecilerin en çok yaşadığı kent olan İstanbul’da, Suriyelilere karşı gelişen dışlayıcı tavır Türkiye’nin kendi toplumsal bölünmelerinden etkileniyor…
İstanbul’da yaşayan Suriyelilere odaklanan en kapsamlı araştırmalardan biri olan “İstanbul’daki Suriyeli Sığınmacılara Yönelik Algı ve Tavırlar: Partizanlık, Yabancı Tersliği, Tehdit Algıları ve Toplumsal Temas Araştırması” yayınlandı. Türkiye Toplumsal Ekonomik ve Siyasal Araştırmalar Vakfı’nın (TÜSES), Heinrich Böll Vakfı’nın desteğiyle gerçekleştirdiği araştırmanın çarpıcı neticelerina bakılırsa; yüzsenelerdan beri farklı din, lisan, ırklara açtığı kapısıyla “Dünya Şehri”, “Kültürler Başkenti” olarak anılan İstanbul’un sakinleri, sayıları 1 milyona yaklaşan Suriyelileri kültürel açıdan ötekileştiriliyor ve toplumsal ilgi kurmaktan kaçınıyor. Göçün birinci dönemlerinde resmi devlet söyleminin temelini oluşturan ‘din kardeşliği’ vurgusu ise öncelikle ekonomik, daha sonrasında milliyetçi, yabancı karşıtı eğilimlerin artan tesiriyle giderek yok oluyor. Entegrasyon için siyaset tekliflerini de içeren araştırma kapsamında İstanbul’da 34 ilçeye bağlı 111 mahallede, 16 odak küme görüşmesi gerçekleştirildi, bu görüşmelerden seçilen 32 kişiyle derinlemesine mülakat yapıldı, bunun yanı sıra İstanbul’da yaşayan 18 yaş ve üzerinde Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı 2 bin 284 kişiyle bir anket çalışması yürütüldü. Cumartesi günü araştırmayı yürüten Dr. Burcu Keyifli, Dr. Osman Savaşkan ve Kerem Morgül’ün iştirakiyle düzenlenen çevrimiçi toplantıya fazlaca sayıda siyasi parti temsilcisi, STK yöneticisi ve gazeteci katıldı.
Demokrasi aykırısı hareketlerin beslendiği bahis: Göç
Toplantının açılış konuşmasını yapan TÜSES Lideri Celal Korkut Yıldırım, göç teriminin bugün dünyanın en büyük problemlerinden biri olduğu belirterek, araştırmanın siyasilere ve karar vericilere kritik datalar sunan bir rehber niteliğinde olduğunu söylemiş oldu. Yıldırım şu biçimde devam etti: “İnsanlık tarihi göç üzerine heyeti. En büyük meselelerden biri ise göçmenlerin entegrasyonu. İç ve dış göçlerle nasıl yaşayacağımıza yönelik siyasetler üretmemiz toplumun refahı için giderek daha değerli hale geliyor. TÜSES’in misyonu olan farklılıklarla bir ortada yaşamak için tahlil teklifleri de sunan araştırmamız, toplumun algı ve tavırlarını göstermesinin yanı sıra farklı siyasi kültürdeki toplumsal bölümlerin algılarını da araştıran ağır bir çalışma oldu.”
Heinrich Böll Vakfı Göç Mülteciler ve Dış Siyasetten Sorumlu Proje Koordinatörü Cem Bico da araştırmanın göç ve göçmen aykırılığı alanında yapılan çalışmalara değerli katkılar sunacağına inandıklarını belirterek, “Dünya çapında demokrasi aksisi hareketlerin en çok beslendiği konulardan biri göç ve göçmenler. Bu araştırmanın göç olgusu ile en ağır karşılaşan ülke olan Türkiye’nin bu mevzuda siyasetler geliştirmesine vesile olmasını umuyoruz” diye konuştu.
“Yabancı aykırılığı Türkiye’nin kendi toplumsal bölünmelerinden etkileniyor”
Araştırmayı yürüten Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Osman Savaşkan da Türkiye’nin hem siyasi ve ekonomik geleceği birebir vakitte toplumsal barışı açısından hayati değerde bir bahis olan göçle ilgili dataya dayalı güçlü rapor oluşturarak, bu alandaki çalışmalara bir katkı sunmak istediklerini kaydetti. Savaşkan şöyleki devam etti:
“Araştırmamız Suriyeli sığınmacılara yönelik olumsuz algı ve tavırların tek bir niçine bağlanamayacağını, bilakis siyasi, kültürel ve ekonomik boyutları olan çok katmanlı bir sıkıntı olarak görülmesi gerektiğini ortaya koyuyor. Ayrıyeten Suriyeliler hakkındaki dışlayıcı tavırlar kısmen daha genel bir yabancı karşıtlığını yansıtıyor ve Türkiye’nin kendi toplumsal bölünmelerinden besleniyor. Örneğin muhalif bölümlerde sığınmacıların iktidar lehine bir oy deposu olacabileceği ve bu biçimdece siyasi istikrarları karşı tarafın lehine bozabileceği telaşı var. Seküler kısımlarda de Suriyelileri Türkiye’nin yüzünü büsbütün Ortadoğu’ya dönmesi, çağdaş hayat üslubunun gerilemesi ve bayan haklarının aşınması ile ilişkilendirenler var.”
Toplum Suriyelilerle toplumsal münasebet kurmaya uzak duruyor
Parti kimliği temelinde ayrışmaların da incelendiği rapora nazaran, partiler içinde farklılıklar bulunmasına rağmen tüm partlerin seçmenlerinde Suriyelilere yönelik tehdit algılamaları baskın. Suriyelilerle toplumsal bağ kurmaya en açık kesim HDP’liler, en kapalı kesim ise CHP, ÂLÂ Parti ve MHP seçmenleri. Raporun temel telaşlara odaklanan bulgularına göre ise iktisat kritik bir değere sahip. Tehdit algılarında birinci sırayı Suriyelilerin yerli halkın iş imkânlarını azaltması (yüzde 70.81) alırken, bunu çok çocuk yaparak nüfus istikrarlarını bozmaları (66.13), çağdaş yaşam üslubuna tehdit oluşturmaları (59.86), kamusal alan ve hizmetlerden yaralanmayı zorlaştırmaları (59.43) cevapları izliyor.
Açık kapı siyasetine takviye yüzde 36’ya düştü
Rapora bakılırsa Ankara’nın Suriye’deki iç savaşın birinci senelerında Türkiye’ye sığınanlar için uyguladığı açık kapı siyasetinin gerçek olduğunu düşünenler yüzde 35.49’da kalıyor. Açık kapı siyasetini onaylayanlar AK Parti taraftarları içinde bile azınlıkta kalırken, getirilen tenkitlerde ekseriyetle sürecin düzgün yönetilemediğine vurgu yapılıyor. Suriyelerin yerleşimiyle ilgili en çok tercih edilen karşılıklar, yüzde 25.54 ile “Suriye’de oluşturulacak güvenli bölgelere yerleştirilsinler” ve yüzde 22.88 ile “Türkiye ortasında kurulacak mülteci kamplarına yerleştirilsinler” oldu. Hem Türk milliyetçiliğinin tıpkı vakitte etnik telaş düzeyinin kaideli vatandaşlığa takviyeyle güçlü bir biçimde alakalı olduğunu ortaya koyan rapora nazaran Suriyeli sığınmacılara yönelik olumsuz reaksiyonlar yalnızca onlarla ilgili değil, beraberinde genel bir yabancı düşmanlığı içeriyor. Din kardeşliği telaffuzuna katılanlar içinde bile çoğunluk Suriyelileri ekonomik bir yük olarak tanımlıyor ve sığınmacıların Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına kıyasla ayrıcalıklı muamele gördüklerini düşünüyorlar.
Rapordan Öne Çıkan Öteki Bulgular
Türkiye Toplumsal Ekonomik ve Siyasal Araştırmalar Vakfı’nın (TÜSES), Heinrich Böll Vakfı’nın desteğiyle gerçekleştirdiği ‘İstanbul’daki Suriyeli Sığınmacılara Yönelik Algı ve Tavırlar Araştırması’na göre, mültecilerin en çok yaşadığı kent olan İstanbul’da, Suriyelilere karşı gelişen dışlayıcı tavır Türkiye’nin kendi toplumsal bölünmelerinden etkileniyor…
İstanbul’da yaşayan Suriyelilere odaklanan en kapsamlı araştırmalardan biri olan “İstanbul’daki Suriyeli Sığınmacılara Yönelik Algı ve Tavırlar: Partizanlık, Yabancı Tersliği, Tehdit Algıları ve Toplumsal Temas Araştırması” yayınlandı. Türkiye Toplumsal Ekonomik ve Siyasal Araştırmalar Vakfı’nın (TÜSES), Heinrich Böll Vakfı’nın desteğiyle gerçekleştirdiği araştırmanın çarpıcı neticelerina bakılırsa; yüzsenelerdan beri farklı din, lisan, ırklara açtığı kapısıyla “Dünya Şehri”, “Kültürler Başkenti” olarak anılan İstanbul’un sakinleri, sayıları 1 milyona yaklaşan Suriyelileri kültürel açıdan ötekileştiriliyor ve toplumsal ilgi kurmaktan kaçınıyor. Göçün birinci dönemlerinde resmi devlet söyleminin temelini oluşturan ‘din kardeşliği’ vurgusu ise öncelikle ekonomik, daha sonrasında milliyetçi, yabancı karşıtı eğilimlerin artan tesiriyle giderek yok oluyor. Entegrasyon için siyaset tekliflerini de içeren araştırma kapsamında İstanbul’da 34 ilçeye bağlı 111 mahallede, 16 odak küme görüşmesi gerçekleştirildi, bu görüşmelerden seçilen 32 kişiyle derinlemesine mülakat yapıldı, bunun yanı sıra İstanbul’da yaşayan 18 yaş ve üzerinde Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı 2 bin 284 kişiyle bir anket çalışması yürütüldü. Cumartesi günü araştırmayı yürüten Dr. Burcu Keyifli, Dr. Osman Savaşkan ve Kerem Morgül’ün iştirakiyle düzenlenen çevrimiçi toplantıya fazlaca sayıda siyasi parti temsilcisi, STK yöneticisi ve gazeteci katıldı.
Demokrasi aykırısı hareketlerin beslendiği bahis: Göç
Toplantının açılış konuşmasını yapan TÜSES Lideri Celal Korkut Yıldırım, göç teriminin bugün dünyanın en büyük problemlerinden biri olduğu belirterek, araştırmanın siyasilere ve karar vericilere kritik datalar sunan bir rehber niteliğinde olduğunu söylemiş oldu. Yıldırım şu biçimde devam etti: “İnsanlık tarihi göç üzerine heyeti. En büyük meselelerden biri ise göçmenlerin entegrasyonu. İç ve dış göçlerle nasıl yaşayacağımıza yönelik siyasetler üretmemiz toplumun refahı için giderek daha değerli hale geliyor. TÜSES’in misyonu olan farklılıklarla bir ortada yaşamak için tahlil teklifleri de sunan araştırmamız, toplumun algı ve tavırlarını göstermesinin yanı sıra farklı siyasi kültürdeki toplumsal bölümlerin algılarını da araştıran ağır bir çalışma oldu.”
Heinrich Böll Vakfı Göç Mülteciler ve Dış Siyasetten Sorumlu Proje Koordinatörü Cem Bico da araştırmanın göç ve göçmen aykırılığı alanında yapılan çalışmalara değerli katkılar sunacağına inandıklarını belirterek, “Dünya çapında demokrasi aksisi hareketlerin en çok beslendiği konulardan biri göç ve göçmenler. Bu araştırmanın göç olgusu ile en ağır karşılaşan ülke olan Türkiye’nin bu mevzuda siyasetler geliştirmesine vesile olmasını umuyoruz” diye konuştu.
“Yabancı aykırılığı Türkiye’nin kendi toplumsal bölünmelerinden etkileniyor”
Araştırmayı yürüten Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Osman Savaşkan da Türkiye’nin hem siyasi ve ekonomik geleceği birebir vakitte toplumsal barışı açısından hayati değerde bir bahis olan göçle ilgili dataya dayalı güçlü rapor oluşturarak, bu alandaki çalışmalara bir katkı sunmak istediklerini kaydetti. Savaşkan şöyleki devam etti:
“Araştırmamız Suriyeli sığınmacılara yönelik olumsuz algı ve tavırların tek bir niçine bağlanamayacağını, bilakis siyasi, kültürel ve ekonomik boyutları olan çok katmanlı bir sıkıntı olarak görülmesi gerektiğini ortaya koyuyor. Ayrıyeten Suriyeliler hakkındaki dışlayıcı tavırlar kısmen daha genel bir yabancı karşıtlığını yansıtıyor ve Türkiye’nin kendi toplumsal bölünmelerinden besleniyor. Örneğin muhalif bölümlerde sığınmacıların iktidar lehine bir oy deposu olacabileceği ve bu biçimdece siyasi istikrarları karşı tarafın lehine bozabileceği telaşı var. Seküler kısımlarda de Suriyelileri Türkiye’nin yüzünü büsbütün Ortadoğu’ya dönmesi, çağdaş hayat üslubunun gerilemesi ve bayan haklarının aşınması ile ilişkilendirenler var.”
Toplum Suriyelilerle toplumsal münasebet kurmaya uzak duruyor
Parti kimliği temelinde ayrışmaların da incelendiği rapora nazaran, partiler içinde farklılıklar bulunmasına rağmen tüm partlerin seçmenlerinde Suriyelilere yönelik tehdit algılamaları baskın. Suriyelilerle toplumsal bağ kurmaya en açık kesim HDP’liler, en kapalı kesim ise CHP, ÂLÂ Parti ve MHP seçmenleri. Raporun temel telaşlara odaklanan bulgularına göre ise iktisat kritik bir değere sahip. Tehdit algılarında birinci sırayı Suriyelilerin yerli halkın iş imkânlarını azaltması (yüzde 70.81) alırken, bunu çok çocuk yaparak nüfus istikrarlarını bozmaları (66.13), çağdaş yaşam üslubuna tehdit oluşturmaları (59.86), kamusal alan ve hizmetlerden yaralanmayı zorlaştırmaları (59.43) cevapları izliyor.
Açık kapı siyasetine takviye yüzde 36’ya düştü
Rapora bakılırsa Ankara’nın Suriye’deki iç savaşın birinci senelerında Türkiye’ye sığınanlar için uyguladığı açık kapı siyasetinin gerçek olduğunu düşünenler yüzde 35.49’da kalıyor. Açık kapı siyasetini onaylayanlar AK Parti taraftarları içinde bile azınlıkta kalırken, getirilen tenkitlerde ekseriyetle sürecin düzgün yönetilemediğine vurgu yapılıyor. Suriyelerin yerleşimiyle ilgili en çok tercih edilen karşılıklar, yüzde 25.54 ile “Suriye’de oluşturulacak güvenli bölgelere yerleştirilsinler” ve yüzde 22.88 ile “Türkiye ortasında kurulacak mülteci kamplarına yerleştirilsinler” oldu. Hem Türk milliyetçiliğinin tıpkı vakitte etnik telaş düzeyinin kaideli vatandaşlığa takviyeyle güçlü bir biçimde alakalı olduğunu ortaya koyan rapora nazaran Suriyeli sığınmacılara yönelik olumsuz reaksiyonlar yalnızca onlarla ilgili değil, beraberinde genel bir yabancı düşmanlığı içeriyor. Din kardeşliği telaffuzuna katılanlar içinde bile çoğunluk Suriyelileri ekonomik bir yük olarak tanımlıyor ve sığınmacıların Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına kıyasla ayrıcalıklı muamele gördüklerini düşünüyorlar.
Rapordan Öne Çıkan Öteki Bulgular
- Memleketler arası Göç Örgütü’nün yakın vakitte yaptığı bir çalışmada İstanbul’daki Suriyelilerin sayısının 1 milyona yaklaştığı kestirim edildi. İstanbul’daki yabancı göçmen sayısının 1 milyon 600 bin’i, yani yerli nüfusun yüzde 10’unu aştığı öngörülüyor.
- İstanbullular genel olarak yabancı göçmenler- özel olarak ise Suriyeli sığınmacılar- hakkında son derece olumsuz hisler taşıyor. Mahallelerine Suriyeli ailelerin taşınmasından rahatsız olmayacağını belirtenlerin oranı yüzde 27.10.
- İstanbullular gündelik hayatlarında Suriyeli sığınmacılarla pek sık bir biçimde karşılaşıyor. Ama bu tür yüzeysel müsabakaların ötesinde Suriyeli bir sığınmacıyla yakın ve düzenli bağlantılar kuranların oranı yalnızca yüzde 6.34.
- Suriyeli bir sığınmacıyla yakın ve düzenli münasebetler kurmuş kimseler onlara fazlaca daha olumlu yaklaşıyor.
- İştirakçilerin yüzde 66’sı “Suriyeli sığınmacılar Türk vatandaşlarına kıyasla ayrıcalıklı muamele bakılırsan insanlardır” derken, yüzde 64 “Suriyeli sığınmacılar ekonomik olarak bize yük olan insanlardır” diyor.
- Ülkenin ekonomik gidişatı hakkındaki dertler arttıkça, Suriyelilere yönelik negatif hisler de artıyor.
- Mazlum ve din kardeşi tanımlamaları kelam konusu olduğunda değerli ayrışmalar ortaya çıkıyor. Suriyeli sığınmacılarla Türkiye vatandaşları içinde ortak bir kimlik kuran din kardeşliği telaffuzuna katılanların çoğunluğu (yüzde 58.53) bununla birlikte Suriyelileri ekonomik bir yük olarak tanımlıyor.
- Odak küme görüşmelerinde çoğunlukla lisana getirilen şikâyetlerden biri de Suriyelilerin mahallî halkın park, bahçe, oyun alanı ve kıyılar üzere kamuya açık alanlardan yaralanmasını zorlaştırdıkları.
- Aylık hane geliri 7,500 TL’nin üzerinde olanlar içinde koşullu vatandaşlığa dayanak oranının yüzde 41.64’ü bulması dikkat cazibeli bir başka bulgu. Bu oran, aylık hane geliri 2,500 TL’nin altında olanlar içinde yüzde 18.28’e kadar düşüyor.
- Sığınmacıların değerlendirilmesinde hudutlu olmakla bir arada tesirli olan bir öteki faktör de Türkçe bilgisi. Bu bulgular, Suriyeli sığınmacıların eğitim imkanlarından ve Türkçe lisan kurslarından azami ölçüde faydalanabilmesi için atılacak adımların toplumsal ahenge katkıda bulunacağına işaret ediyor.
- Gerek okullar gerekse de belediyeler mahallî halkın Suriyeli sığınmacılarla toplumsal temasını artıracak eğitim, spor, sanat ve cümbüş faaliyetleri düzenlemeli.
- Suriyeli gençlerin örgün eğitime dahil edilmeleri ve mümkün olduğunca yüksek düzeyde eğitim almaları hem onların ömür standartlarını güzelleştirmek tıpkı vakitte toplumsal ahengi kolaylaştırmak için elzem görünmekte.
- Mevcut Türkçe kurslarının kapasitesi artırılmalı ve yetişkin sığınmacıların bu kurslara erişimlerini kolaylaştıracak adımlar atılmalı.
- Kümeler içinde çıkar çatışması izlenimi yaratmamak için toplumsal yardım programları mümkün olduğunca hem Suriyeli birebir vakitte Türkiye vatandaşı muhtaçlık sahiplerini kapsayacak biçimde yürütülmeli.
- Suriyelilere çalışma müsaadesi verilmesine yönelik toplumsal takviye an prestijiyle hayli düşük olsa da bu biçimde bir düzenlemenin getireceği yararlar kamuoyuyla paylaşılarak bu oranın üste çekilmesi mümkün.