Yediğiniz besinler inflamasyona niye olmasın! İnflamasyon bağışıklık sisteminin bedeni çeşitli hastalık ve faydalanmalara karşı korumak maksadıyla oluşan reaksiyondur. Bedenimize her hangi bir cisim battığında, bileğimiz burkulduğunda, ayağımızı vurduğumuzda, elimiz yandığında yahut bir yerimiz kesildiğinde oluşan kızarıklık, şişlik, yanma hissi bedenimizin akut olarak oluşturduğu birer cevaptır ve biz bu karşılığa akut inflamasyon diyoruz. İnflamasyon uyaranlarının daima hale gelmesi durumu ise kronik inflamasyon olarak isimlendirilmektedir.
Yeni Yüzyıl Üniversitesi Gaziosmanpaşa Hastanesi Beslenme ve Diyet kısmından Dyt Şeyma Türköner ‘Kronik inflamasyon durumu ve beslenme düzenleri’ hakkında merak edilenleri cevapladı.
- Yanık durumu;
Yanma olayı inflamasyon oluşmasının niçinidir. Kızarıklığın oluşması, su toplaması akut inflamasyon karşılığıdır. Tedavi süreci ise derecelerine nazaran düzenlenmektedir. Klinikte yanık derecesine ve yanık yüzdesine nazaran güç ve protein gereksinimini belirler ve beslenme tedavisini düzenleriz. Lakin yanık tedavisinde temel olarak önerebileceğimiz birkaç konu var. Bunların başında bedende oluşan yara tamiri için bedenin hücresel baz da tamiratın yapı taşı olan proteinlerdir. Bilhassa esansiyel aminoasit olarak isimlendirdiğimiz lösin, valin, lizin aminoasitleri tarafından güçlü beslenmemiz gerek. Lösin kaynakları olarak balık, tavuk, sığır eti, süt ve yumurta, valin kaynakları olarak fasulye, yapraklı sebzeler, kümes hayvanları ve süt, lizin kaynağı olarak kuru baklagillere beslenmemizde sıkça yer vermemiz gerekmektedir. Ayrıyeten C vitamini, kolejen yapısında pek değerlidir ve yara uygunlaşmasını destekleyicidir. Bu niçinle beslenmemize turunçgiller, biber, domates üzere besinleri çokça tüketmemiz gerekir. Yanık sırasında D vitamini metabolizması hasara uğrar ve kemik üretiminde azalma görülür. Hastalarda kemik kırılmalarının önlenebilmesi için, vitamin D ve kalsiyum dayanaklarının kıymeti büyüktür.
- Alerji;
Alerjiler de birer inflamasyon durumudur. Burada beslenme tedavisi için bir şey söylemek ne yazık ki pek mümkün değildir. Alerjik tepkiler kimi vakit toz, nem, hayvan tüyleri üzere niçinlerden ötürü de görülebilirken çoğunlukla besin alerjileriyle de karşılaşmaktayız. Bu durumda temel olan eliminasyon diyeti dediğimiz beslenme yolunu izlemektir. Eliminasyon diyetinin temeli alerjinizi tetikleyen besinleri tespit edip öğünlerinizden çıkartmanız aslına dayanmaktadır. Beslenmenizde alerji yapmasından şüphelendiğiniz besinleri beslenmenizden çıkartıp durumunuzu takip etmeniz ve size yan tesir yapmayan besinlerle öğünlerinizi düzenlemeniz gerekmektedir.
- Diyare (ishal);
Diyare deyip geçmemekte yarar var. Zira bakteriyel yahut viral bir inflamasyon karşılığı olabilir. Ayrıyeten diyare durumunun uzun müddet devam etmesi klinik tablolara niçiniyet verebilmektedir. Diyare durumunda en epeyce dikkat edilmesi gereken konu sıvı ve elektrolit kaybıdır. Bu niçinle diyare durumunda bol ölçüde su tüketilmelidir. Beslenmemizde bağırsak hareketliliğini arttıran lif kaynaklarını kısıtlamamız, yağı sonlandırmamız, acı ve rahatsızlık verici baharatları çıkartmamız, gaz yapan yiyecekleri tüketmememiz gerekmektedir. Pastörize olmayan çiğ süt ve süt eserleri, asitli ve alkollü içeceklerin içilmemesi gerekmektedir. Diyare durumunun uzun sürmesi halinde katiyen hekiminize başvurmanız gerekmektedir.
- Tip 2 diyabet;
daha sonradan gelişen ve ömür üslubunuzla yakından alakalı olan tip 2 diyabetin en büyük sorumlularından biri de kronik inflamasyondur. Zira inflamasyon sırasında salınan ve kronik inflamasyonda çok yüksek olan birtakım unsurlar (sitokin ve proinflamatuar vb.) hücrelerin insülin kullanım sistemini bozabilir. Sonuç evvel insülin direnci oluşumu, daha sonra ise tip 2 diyabet teşhisidir. İnsülin direnciniz var ise beslenmenize ihtimam gösterirseniz diyabet tanısı almanızın önüne geçmiş olursunuz. Burada dikkat etmeniz gereken sıradan şeker kaynaklarından uzak durmanız gerektiğidir. sıradan karbonhidrat kaynakları olarak çay şekeri, beyaz unlu besinler, şerbetli tatlılar, şekerli içecekleri sayabiliriz. Bunların yerine sağlıklı karbonhidrat kaynakları (tam tahıllı unlar, bulgur, baklagiller vs.) tercih etmeniz gerekmektedir.
- Çölyak (glüten intoleransı);
Glüten bir çeşit proteindir ve arpa, buğday, çavdar üzere tahıllarda bulunur. Birtakım bireylerde glütene karşı hassasiyet vardır. Yani bedenleri glüteni adeta bir bakteri üzere ziyanlı bir bileşik olarak algılayarak savaş açar ve şişkinlik, ishal, deride yaralar üzere tesirlere yol açabiliyor. Çölyak tanısı aldıysanız beslenmenizden glüten içeren besinleri çıkartmanız gerekmektedir. Glüten içeren besinlerin başında buğday, yulaf, çavdar, un bulunmaktadır. Bu besinlerin yerine pirinç, mısır, kurubaklagiller, peynir, kırmızı et, tavuk, balık tüketebiliriniz.
- Laktoz intoleransı;
Laktoz intoleransı, süt içerisinde bulunan laktoz ismi verilen şekerli kısmın beden tarafınca sindirilememesi sorunudur. Sindirilemeyen laktoz bedende yabancı unsur algılanarak inflamasyon cevabı olarak kramplar, şişkinlik ve diyareye sebep olabilir. Laktoz intolerasında laktozsuz diyet, laktaz enzim eği yahut laktozsuz süt eserleri kullanılabilir. Süt ve süt mamüllerinin kalsiyum ve fosfor üzere bedelli mineral ve süt proteinlerini içerdiği unutulmamak gerekir. Diyetisyen denetiminde tolere edilebilen fermente sert peynir, yoğurt, kefir üzere süt eserleri önerilebilir.
- Anti inflamatuar beslenme nasıl olmalı?
Birinci ve en kıymetli adımı Paleo (taş devri) stili beslenmedir yani; paketli, işlenmiş eserlerden uzak durmak, karbonhidrat kaynaklarını azaltmak ve eski çağlardaki üzere sağlıklı yağlarla ve protein yüklü beslenmektir. İkinci adım ise inflamasyonu azaltacak besinlere günlük beslenmenizde yer vermek olmalı. Antioksidanlardan ve omega3’den güçlü besinler bu bahiste fazlaca tesirli ve kıymetli. Antioksidandan güçlü sarımsak, yeşil çay, zerdeçal ve zirai ilaçlardan uzakta yetiştirilmiş sebzelere, omega3’den varlıklı balık, avokado, ceviz ve bademe beslenmenizde yer vermeniz fazlaca değerlidir. Tüm bunlara ek olarak idmandan bahsetmemek olmaz. Zira antrenman bedeninizin doğal antioksidan kapasitesini geliştirir ve bu durum inflamasyon ile savaşmak için size nizamlı olarak takviye olur.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
