Avukat Süren: Bayanlar yalnızken değil yanlarında erkek varken düşüyor Çalıştığı iş yerinin camından atlayarak intihar ettiği argüman edildiğinde Aysun Yıldırım 26 yaşındaydı. Dokuz aydır Sefaköy’deki bir gümrük müşavirliği ofisinde çalışıyordu. 28 Şubat 2018’de akşam mesaiye kalacağını söylemek için annesini aradı. En son Aysun ablasını saat 19.30’da arayarak konuta gelmesinin 22.00’yi bulabileceğini söylemiş oldu. Annesinin sözüne bakılırsa, Aysun ve ablası telefonda şakalaşarak gülüyordu. Lakin saat 22.00 civarında Aysun’un işten konuta gelmesini bekleyen aile, aldığı telefonla kızlarının hastaneye kaldırıldığını öğrendi. Aysun’un vefatı, polisin olay yeri inceleme tutanağına kuşkulu mevt olarak geçse de savcı takipsizlik sonucu verdi.
Aysun’un vefatının intihar değil, cinayet olduğunu kanıtlamak için soruşturma ailenin ve Bayan Cinayetleri Platformu’nun ısrarı ile bir daha açıldı. Ortadan dört yıl geçmesine karşın soruşturma dava evresine çabucak hemen ulaşmadı.
‘YÜKSEKTEN DÜŞEN BAYANLARIN YANINDA DAİMA ERKEKLER VAR’
Aysun Yıldırım, bir yerden düşerek hayatını kaybeden tek bayan değil. Her yıl onlarca bayan Türkiye’nin farklı kentlerinde, farklı yerlerinde camdan ya da balkondan düşerek ömrünü kaybediyor. Bayan Cinayetlerini Durduracağız Platformu’nun raporlarına nazaran, 2021 yılında 280 bayan öldürüldü. 217 bayan mevti de kuşkulu bulundu. Mevti kuşkulu bulunan bayanların 14’ü yüksekten düşme kararı hayatını yitirdi. 2021 yılında yalnızca mayıs, temmuz ve ağustos aylarında düşerek ölen bayan olayı yaşanmadı. 2022 yılının ocak ayının birinci iki haftasında ise medyaya, dört bayanın yüksekten düşerek hayatını kaybettiği haberleri yansıdı. “niçin bu bayanlar düşüyor” sorusunu yönelttiğimiz Bayan Cinayetleri Platformu avukatlarından Rukiye Leyla Süren bunu, “Çok istisnai durumlar haricinde neredeyse yüksekten düşme hadiselerinin çabucak hepsinde bayanların yanında erkekler oluyor” diye cevaplıyor.
Bayan Cinayetlerini Durduracağız Platformu avukatlarından Rukiye Leyla Süren
‘HER KUŞKULU MEVT EVRAKI YENİ KUŞKULU VEFATLARI CESARETLENDİRİR’
Bayanların yüksekten düşme olaylarının genelde kuşkulu vefat olarak sayıldığını belirten Süren, her kuşkulu mevt belgesinin yeni kuşkulu vefatları cesaretlendirdiğini ve önünü açtığını vurguluyor. Yüksekten düşme olaylarında bayanların intihar ettiği var iseyımının kuvvetli olduğunu ve bu niçinle cürümlünün tutuklanmasının, davaların açılmasının zorlaştığını, evrakın daha savcılık kademesinde kapatılma riski doğurduğunu anlatıyor. Süren “Bu da son senelerda bayan cinayetlerinin daha da artmasına niye oluyor. Kuşkulu vefatlar de buna bağlı olarak artıyor. Bu niçinle biz hem ölen tıpkı vakitte yaşayan bayanlara, bu belgelerin kuşkulu kalmamasını borçluyuz. Bir an evvel çözerek yeni kuşkulu ölümlerin oluşmasını engellemek zorundayız” diyor. Buna örnek olarak Aysun Yıldırım evrakını gösteren Süren, Aysun’un çalıştığı iş yerinin üçüncü katından düşerek ölmesinin nasıl çabucak intihar olarak kabul edildiğini ve evrakın bu kapsamda kapatılmak istendiğini şu biçimde özetliyor: “Aysun 2018 yılının şubatında öldü. Üzerinden dört yıl geçti ve hala savcılık kademesinde. Evvel evrakı intihar diye kapatıldı, aile itiraz etti, itiraz reddedildi. Aile ondan sonrasında Bayan Cinayetlerini Durduracağız Platformu’na ulaştı ve dhalbuki bana geldi. Belgeyi incelediğimizde ne bir HTS kaydı, baz istasyon kaydı, gerçek sorgulama, isimli tıptan tırnak içi ya da deri üstü DNA karşılaştırması üzere kanıtlara rastladık. Düştüğü sav edilen pencerede parmak izi yoktu, tıpkı Şule Çet davasında olduğu gibi… özetlemek gerekirsesı evrak, taban inceleme bile yapılmadan ‘intihar’ denilerek kapatıldı.”
İNTİHAR EDEN ERKEK SAYISI BAYANLARIN YAKLAŞIK 3 KATI
Süren, bayanların yüksekten düşerek ölmelerinde araştırma yapılmadan intihar denmesinin niçinini, toplumsal cinsiyet bakışına bağlıyor. Toplumun bayanlarla ilgili ön kabullerinin kökeninde, toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin yattığının altını çizen Süren “Biz bayanların güçsüz, zayıf, iradesiz ve intihara meyilli olduğu ön kabulüyle yaklaşılıyor. Aslında bayanların yüksekten atlayarak intihar etme eğilimi de erkeklere göre düşük” diye konuşuyor.
Süren’in de bahsetmiş olduğu intihar sayılarına bakılırsa Türkiye’de intihar eden erkek sayısı, bayanların yaklaşık üç katı. TÜİK’in şimdiki datalarına bakılırsa, 2014-2019 yılları içinde Türkiye’de toplam intihar eden kişi sayısı, 19 bin 164 oldu. Bunun 14 bin 736’sı erkeklerden oluştu. İntihar edenlerden 2 bin 269 kişi yüksekten atlayarak intihar etti. Bunun 1291’ini erkekler oluşturdu. Kelam konusu beş yıl ortasında yüksekten atlayarak intihar eden bayan sayısı ise 978 oldu.
Süren bu bilgilere karşın, yüksekten düşerek ölme olaylarında hala birinci öne sürülenin intihar olmasını eleştiriyor: “Aysun Yıldırım’ın mevtinde polisin olay yeri inceleme tutanağında kuşkulu mevt olduğu yazıyordu. Kuşkulu vefatta bile taban incelemeler yerine getirilmiyor bu ön kabuller yüzünden. bu biçimde şu soruları sormak gerekiyor: niye bayanlar, daima erkeklerle tıpkı dairede ya da yerdeyken düşüyor? niye yalnızken değil?” Süren, fazlaca istisnai durumlar haricinde neredeyse yüksekten düşme olaylarının çabucak hepsinde bayanların yanında erkekler olduğunu belirtiyor. “Sonuçta savcılıkta ya da mahkemelerde çalışanlar da bu toplumdan çıkıyorlar” diyen Süren, adalet sistemi ortasında yer alanların da toplumun ön yargılarıyla büyüdüklerini tabir ediyor.
Hüsniye Yıldırım kızı Aysun Yıldırım’ın iş yerinden atlayarak intihar etmediğini kanıtlamaya çalışıyor.
FAİLLERİN EN SIK KULLANDIĞI ARGÜMAN: UYKUDAYDIM, DUYMADIM
Yüksekten düşerek ölen bayan belgelerinin dava basamağına taşınmasının sıkıntı olduğunu lisana getiriyor Süren. Bu çeşit belgelerin vakte yayılmasının, şüphelilerin sıklıkla tutuklanmamasına, gerekli biçimde soruşturmanın yürütülmemesine ve en kıymetlisi kanıtların kaybedilmesine yol açtığını söyleyen Süren, kuşkulu bayan ölümlerinin erkek faillerin işine geldiğini anlatıyor. Yüksekten düşerek ölen bayan belgelerinin hem soruşturma tıpkı vakitte dava basamağında fazlaca fazla paydaşlık içerdiğine dikkat çeken Süren, erkek faillerin sözlerinde çoğunlukla kullandığı argümanları sıralıyor: “İçki almıştık, uyuşturucu kullanmıştık, o sırada ben uyuyordum, müzik açıktı duymadım, onun psikolojisi son günlerde yeterli değildi, içki içmiştik o niçinle kendinde değildi, intihara meyilliydi, ruhsal tedavi görüyordu…” Süren, bu kalıp cümleler ortasından bilhassa ‘uykudaydım duymadım ya da içkiliydim duymadım’ argümanın hayli kullanıldığını vurguluyor.
‘SUÇ YERİNE BAYANI KONUŞTURUYORLAR’
Soruşturmanın bir biçimde davaya dönüşmesi halinde ise bir daha benzerlikler yaşandığını ve bunlar ortasında en sık başvurulanın hanımın hayatının deşifre edilmesi olduğundan bahsediyor: “Yargılamalarda çabucak öldürülen bayanların cinsel hayatlarına, tercihlerine, hayat metotlarına müdahale ve onu ortalığa dökme hali oluyor. Neredeyse ölmesine mazeret yaratma üzere bir hareket var. Olayın ve failin konuşulması gerekirken, ölen bayan ve ailesi konuşuluyor. hanımın ömür biçimini, üzerindeki kıyafetini, dışarı çıkış saatini tartışmaya açıp mahkemenin, kamuoyunun dikkatini failin kendisinden uzaklaştırmaya çalışıyorlar. Hata yerine hanımı konuşturuyorlar, ortak tutum bu. Hayat formunu tartışmak bir cinayet davasında olacak şey değil.”
‘DAHA KEŞİF BASAMAĞINDA BAYANIN ÖZEL HAYATI ORTAYA ATILIYOR’
Çok az mahkemenin bayanın özel hayatının ortaya saçılmasının önüne geçtiğini esasen sıklıkla bu durumu avukatların sağladığını söyleyen Süren bununla ilgili Şule Çet davasını örnek gösteriyor. Aysun Yıldırım belgesinden da örnekle daha soruşturma etabında hanımın özel hayatının nasıl sorgulanmaya çalışıldığını anlatıyor: “Bizim baskımızla yaklaşık üç yıl daha sonra yapılan keşfin daha birinci saatinde Aysun’un öldüğü iş yerinin avukatı, orada hanımın özelini ortaya attı. Daha keşifte bu yapılıyor. Düşünün mahkemede neler olacak?” Bu süreçte ailelerin önemli bir uğraş içine girdiklerini belirten Süren, “Aileleri bunlara hazırlamaya çalışıyoruz. Aileler hem evlatlarını kaybediyor tıpkı vakitte onlara yönelik olmadık sözlerle, iftiralarla uğraş etmek zorunda kalıyorlar. Evvel bir kuşkulu mevt olmadığını, evlatlarının intihar etmediğini kanıtlamaya çalışıyorlar. Uzun yıllar daha sonra bunu kanıtlamayı başarırlarsa, mahkeme sürecinde bayanlar tekrar öldürülüyor. Cürüm ve hatalı değil de onlar yargılanıyormuş, mevte mazeret bulunuyormuş üzere sürüyor mahkemeler. Bu mevtten öte ölümdür” diye konuşuyor.
‘ERKEKLER MAHKEMELERİN DAHA EVVEL VERDİĞİ KARARLARA GÜVENİYOR’
Süren’in de örnek olarak verdiği davalardan olan Şulet Çet davasında sanıkların tabirleri dikkat çekmişti. 23 yaşındaki Şule Çet, 9 Mayıs 2018’de Ankara’daki bir plazanın 20’nci katından düşerek ömrünü kaybetti. Olay sırasında Şule’nin yanında Çağatay Aksu ve Berk Akand vardı. Şule, Çağatay Aksu’nun yanında çalışıyordu. Aksu duruşma sırasındaki sözünde, Şule ve Berk Akand ile birlikte bir restoranda içki içtiklerini, sonrasındasında geceye devam etme teklifinde bulunduğunu, Şule’nin de kabul ettiğini söylemiş oldu. Aksu ile Şule Çet, güvenlik kamera kayıtlarına bakılırsa ellerinde poşetlerle plazaya giriş yaptı. çabucak sonrasında yanlarına Berk Akand geldi. Aksu, biraz içki içip müzik dinlediklerini lakin Şule’nin ‘ben gidiyorum’ diyerek farklı bir odaya yöneldiğini, gerisinden gittiğinde ise Şule’nin camdan sarkık vaziyette olduğunu tez etti. Hatta onu tutmaya çalıştığını söylemiş oldu. Berk Akand ise bu sırada uyuduğunu öne sürdü. Akand ile Aksu’nun sözlerinde birtakım çelişkiler vardı. Davanın ilerleyen evrelerinde sanıkların avukatı Levent Ekmen ise olayın cinayet değil, intihar olduğunu kanıtlamak emeliyle Çet’in transkripti ve ilaç reçetesini mahkemeye kanıt olarak sundu. Ekmen hakkında Çet’in özel hayatına yönelik ayrıntıları hukuka karşıt biçimde temin ettiği ve adil yargılamayı etkilemek istediği savıyla hata duyurusunda bulunuldu ve Ekmen’e 2,5 yıl mahpus cezası verildi.
Şule Çet’in Ankara’daki bir plazanın 20. katından atladığı sav edildi.
Süren’in de dikkat çektiği noktalar, Çet ve gibisi bayan davalarında sıkça görülüyor. HTS kayıtları, güvenlik kamerası manzaraları, tırnak için DNA örnekleri üzere kanıtların ortaya çıkmasıyla bu stil davalarda intihar yerine cinayet kuşkusu ağır basıyor. Buna karşın fail adamların sözlerinde, misal argümanları nasıl bu kadar rahat ve sık biçimde tekrar ettikleri soru işareti yaratıyor. Buna Süren’in karşılığı, “Sayılar ortada, kuşkulu olarak kalıyor bu dosyalar” oluyor. adamların hem buna birebir vakitte toplumsal cinsiyet bakış açısına güvendiklerini söyleyen Süren, “Ayrıca mahkemelerin daha evvel verdiği kararlara güveniyorlar. Toplumsal cinsiyet eşitsizliğini taşıyan en büyük argümanlardan biri, mahkemelerin verdiği kararlardır” diyor.
‘TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTSİZLİĞİ KONUSUNU SEFERBERLİK HALİNDE KONUŞMAMIZ GEREKİYOR’
Aysun Yıldırım’ın öldüğü yer ile Küçükçekmece Adliyesi içinde yaklaşık 500 metre olduğunu, öldüğü yerin karşısında ise akaryakıt istasyonu bulunduğunu belirten Süren, “Bir tane kamera kaydı yok, mümkün mü bu?” diye soruyor. Faillerin bu stil bayan vefatlarında kanıtların gereğince toplanmadığını, kamera kayıtlarına bakılmadığını bildiklerini kaydeden Süren, Ayşe Paşalı davasından bir örnekle devam ediyor: “Ceza evrakına giren bir şey bu, kocası ‘ne kadar ceza alırım’ diye internette arama yapmıştı. Geçen yılki bir öbür evrakta daha karşımıza çıktı. Fail arama yapıp hanımı öldürmüştü. Bu kadar vefata karşın kanıt toplamadaki eksiklikler devam ediyor ve erkekler de buna güveniyor.”
Bayanları ölmedilk evvel korumak gerektiğine işaret eden Süren, bunun yolunun da adaletin tesisinden ve toplumsal cinsiyet eşitliğinden geçtiğini düşünüyor: “ilk vakit içinderda bütün kuşkulu bayan evraklarını epey seri biçimde çözmemiz lazım. Erkek bilmeli ki, bir hanımı öldürdüğünde bu evrak hayli süratli sonuçlanacak ve ceza alacak. İkincisi, toplumsal cinsiyet eşitsizliği konusunu seferberlik halinde konuşmamız ve yok etmemiz gerekiyor.” Bu noktada İstanbul Sözleşmesi’nin ehemmiyetinden bahseden Süren “İstanbul Sözleşmesi’nin bir daha yürürlüğe girmesi gerekiyor. Türkiye’nin İstanbul Sözleşmesi’nden tek imza ile bir günde çekilmesi, bayanların devlet tarafınca korunmadığı fikrini besledi. Bu niçinle, bayanların bu ülkenin eşit yurttaşları olduğu, başta ömür hakkı olmak üzere barınma, adalet üzere bir hayli hakka sahip olduğu ülkedeki tüm kurumlar tarafınca benimsenmeli ve uygulamaya geçirilmeli” diyor.
Aysun’un vefatının intihar değil, cinayet olduğunu kanıtlamak için soruşturma ailenin ve Bayan Cinayetleri Platformu’nun ısrarı ile bir daha açıldı. Ortadan dört yıl geçmesine karşın soruşturma dava evresine çabucak hemen ulaşmadı.
‘YÜKSEKTEN DÜŞEN BAYANLARIN YANINDA DAİMA ERKEKLER VAR’
Aysun Yıldırım, bir yerden düşerek hayatını kaybeden tek bayan değil. Her yıl onlarca bayan Türkiye’nin farklı kentlerinde, farklı yerlerinde camdan ya da balkondan düşerek ömrünü kaybediyor. Bayan Cinayetlerini Durduracağız Platformu’nun raporlarına nazaran, 2021 yılında 280 bayan öldürüldü. 217 bayan mevti de kuşkulu bulundu. Mevti kuşkulu bulunan bayanların 14’ü yüksekten düşme kararı hayatını yitirdi. 2021 yılında yalnızca mayıs, temmuz ve ağustos aylarında düşerek ölen bayan olayı yaşanmadı. 2022 yılının ocak ayının birinci iki haftasında ise medyaya, dört bayanın yüksekten düşerek hayatını kaybettiği haberleri yansıdı. “niçin bu bayanlar düşüyor” sorusunu yönelttiğimiz Bayan Cinayetleri Platformu avukatlarından Rukiye Leyla Süren bunu, “Çok istisnai durumlar haricinde neredeyse yüksekten düşme hadiselerinin çabucak hepsinde bayanların yanında erkekler oluyor” diye cevaplıyor.
Bayan Cinayetlerini Durduracağız Platformu avukatlarından Rukiye Leyla Süren
‘HER KUŞKULU MEVT EVRAKI YENİ KUŞKULU VEFATLARI CESARETLENDİRİR’
Bayanların yüksekten düşme olaylarının genelde kuşkulu vefat olarak sayıldığını belirten Süren, her kuşkulu mevt belgesinin yeni kuşkulu vefatları cesaretlendirdiğini ve önünü açtığını vurguluyor. Yüksekten düşme olaylarında bayanların intihar ettiği var iseyımının kuvvetli olduğunu ve bu niçinle cürümlünün tutuklanmasının, davaların açılmasının zorlaştığını, evrakın daha savcılık kademesinde kapatılma riski doğurduğunu anlatıyor. Süren “Bu da son senelerda bayan cinayetlerinin daha da artmasına niye oluyor. Kuşkulu vefatlar de buna bağlı olarak artıyor. Bu niçinle biz hem ölen tıpkı vakitte yaşayan bayanlara, bu belgelerin kuşkulu kalmamasını borçluyuz. Bir an evvel çözerek yeni kuşkulu ölümlerin oluşmasını engellemek zorundayız” diyor. Buna örnek olarak Aysun Yıldırım evrakını gösteren Süren, Aysun’un çalıştığı iş yerinin üçüncü katından düşerek ölmesinin nasıl çabucak intihar olarak kabul edildiğini ve evrakın bu kapsamda kapatılmak istendiğini şu biçimde özetliyor: “Aysun 2018 yılının şubatında öldü. Üzerinden dört yıl geçti ve hala savcılık kademesinde. Evvel evrakı intihar diye kapatıldı, aile itiraz etti, itiraz reddedildi. Aile ondan sonrasında Bayan Cinayetlerini Durduracağız Platformu’na ulaştı ve dhalbuki bana geldi. Belgeyi incelediğimizde ne bir HTS kaydı, baz istasyon kaydı, gerçek sorgulama, isimli tıptan tırnak içi ya da deri üstü DNA karşılaştırması üzere kanıtlara rastladık. Düştüğü sav edilen pencerede parmak izi yoktu, tıpkı Şule Çet davasında olduğu gibi… özetlemek gerekirsesı evrak, taban inceleme bile yapılmadan ‘intihar’ denilerek kapatıldı.”
İNTİHAR EDEN ERKEK SAYISI BAYANLARIN YAKLAŞIK 3 KATI
Süren, bayanların yüksekten düşerek ölmelerinde araştırma yapılmadan intihar denmesinin niçinini, toplumsal cinsiyet bakışına bağlıyor. Toplumun bayanlarla ilgili ön kabullerinin kökeninde, toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin yattığının altını çizen Süren “Biz bayanların güçsüz, zayıf, iradesiz ve intihara meyilli olduğu ön kabulüyle yaklaşılıyor. Aslında bayanların yüksekten atlayarak intihar etme eğilimi de erkeklere göre düşük” diye konuşuyor.
Süren’in de bahsetmiş olduğu intihar sayılarına bakılırsa Türkiye’de intihar eden erkek sayısı, bayanların yaklaşık üç katı. TÜİK’in şimdiki datalarına bakılırsa, 2014-2019 yılları içinde Türkiye’de toplam intihar eden kişi sayısı, 19 bin 164 oldu. Bunun 14 bin 736’sı erkeklerden oluştu. İntihar edenlerden 2 bin 269 kişi yüksekten atlayarak intihar etti. Bunun 1291’ini erkekler oluşturdu. Kelam konusu beş yıl ortasında yüksekten atlayarak intihar eden bayan sayısı ise 978 oldu.
Süren bu bilgilere karşın, yüksekten düşerek ölme olaylarında hala birinci öne sürülenin intihar olmasını eleştiriyor: “Aysun Yıldırım’ın mevtinde polisin olay yeri inceleme tutanağında kuşkulu mevt olduğu yazıyordu. Kuşkulu vefatta bile taban incelemeler yerine getirilmiyor bu ön kabuller yüzünden. bu biçimde şu soruları sormak gerekiyor: niye bayanlar, daima erkeklerle tıpkı dairede ya da yerdeyken düşüyor? niye yalnızken değil?” Süren, fazlaca istisnai durumlar haricinde neredeyse yüksekten düşme olaylarının çabucak hepsinde bayanların yanında erkekler olduğunu belirtiyor. “Sonuçta savcılıkta ya da mahkemelerde çalışanlar da bu toplumdan çıkıyorlar” diyen Süren, adalet sistemi ortasında yer alanların da toplumun ön yargılarıyla büyüdüklerini tabir ediyor.
Hüsniye Yıldırım kızı Aysun Yıldırım’ın iş yerinden atlayarak intihar etmediğini kanıtlamaya çalışıyor.
FAİLLERİN EN SIK KULLANDIĞI ARGÜMAN: UYKUDAYDIM, DUYMADIM
Yüksekten düşerek ölen bayan belgelerinin dava basamağına taşınmasının sıkıntı olduğunu lisana getiriyor Süren. Bu çeşit belgelerin vakte yayılmasının, şüphelilerin sıklıkla tutuklanmamasına, gerekli biçimde soruşturmanın yürütülmemesine ve en kıymetlisi kanıtların kaybedilmesine yol açtığını söyleyen Süren, kuşkulu bayan ölümlerinin erkek faillerin işine geldiğini anlatıyor. Yüksekten düşerek ölen bayan belgelerinin hem soruşturma tıpkı vakitte dava basamağında fazlaca fazla paydaşlık içerdiğine dikkat çeken Süren, erkek faillerin sözlerinde çoğunlukla kullandığı argümanları sıralıyor: “İçki almıştık, uyuşturucu kullanmıştık, o sırada ben uyuyordum, müzik açıktı duymadım, onun psikolojisi son günlerde yeterli değildi, içki içmiştik o niçinle kendinde değildi, intihara meyilliydi, ruhsal tedavi görüyordu…” Süren, bu kalıp cümleler ortasından bilhassa ‘uykudaydım duymadım ya da içkiliydim duymadım’ argümanın hayli kullanıldığını vurguluyor.
‘SUÇ YERİNE BAYANI KONUŞTURUYORLAR’
Soruşturmanın bir biçimde davaya dönüşmesi halinde ise bir daha benzerlikler yaşandığını ve bunlar ortasında en sık başvurulanın hanımın hayatının deşifre edilmesi olduğundan bahsediyor: “Yargılamalarda çabucak öldürülen bayanların cinsel hayatlarına, tercihlerine, hayat metotlarına müdahale ve onu ortalığa dökme hali oluyor. Neredeyse ölmesine mazeret yaratma üzere bir hareket var. Olayın ve failin konuşulması gerekirken, ölen bayan ve ailesi konuşuluyor. hanımın ömür biçimini, üzerindeki kıyafetini, dışarı çıkış saatini tartışmaya açıp mahkemenin, kamuoyunun dikkatini failin kendisinden uzaklaştırmaya çalışıyorlar. Hata yerine hanımı konuşturuyorlar, ortak tutum bu. Hayat formunu tartışmak bir cinayet davasında olacak şey değil.”
‘DAHA KEŞİF BASAMAĞINDA BAYANIN ÖZEL HAYATI ORTAYA ATILIYOR’
Çok az mahkemenin bayanın özel hayatının ortaya saçılmasının önüne geçtiğini esasen sıklıkla bu durumu avukatların sağladığını söyleyen Süren bununla ilgili Şule Çet davasını örnek gösteriyor. Aysun Yıldırım belgesinden da örnekle daha soruşturma etabında hanımın özel hayatının nasıl sorgulanmaya çalışıldığını anlatıyor: “Bizim baskımızla yaklaşık üç yıl daha sonra yapılan keşfin daha birinci saatinde Aysun’un öldüğü iş yerinin avukatı, orada hanımın özelini ortaya attı. Daha keşifte bu yapılıyor. Düşünün mahkemede neler olacak?” Bu süreçte ailelerin önemli bir uğraş içine girdiklerini belirten Süren, “Aileleri bunlara hazırlamaya çalışıyoruz. Aileler hem evlatlarını kaybediyor tıpkı vakitte onlara yönelik olmadık sözlerle, iftiralarla uğraş etmek zorunda kalıyorlar. Evvel bir kuşkulu mevt olmadığını, evlatlarının intihar etmediğini kanıtlamaya çalışıyorlar. Uzun yıllar daha sonra bunu kanıtlamayı başarırlarsa, mahkeme sürecinde bayanlar tekrar öldürülüyor. Cürüm ve hatalı değil de onlar yargılanıyormuş, mevte mazeret bulunuyormuş üzere sürüyor mahkemeler. Bu mevtten öte ölümdür” diye konuşuyor.
‘ERKEKLER MAHKEMELERİN DAHA EVVEL VERDİĞİ KARARLARA GÜVENİYOR’
Süren’in de örnek olarak verdiği davalardan olan Şulet Çet davasında sanıkların tabirleri dikkat çekmişti. 23 yaşındaki Şule Çet, 9 Mayıs 2018’de Ankara’daki bir plazanın 20’nci katından düşerek ömrünü kaybetti. Olay sırasında Şule’nin yanında Çağatay Aksu ve Berk Akand vardı. Şule, Çağatay Aksu’nun yanında çalışıyordu. Aksu duruşma sırasındaki sözünde, Şule ve Berk Akand ile birlikte bir restoranda içki içtiklerini, sonrasındasında geceye devam etme teklifinde bulunduğunu, Şule’nin de kabul ettiğini söylemiş oldu. Aksu ile Şule Çet, güvenlik kamera kayıtlarına bakılırsa ellerinde poşetlerle plazaya giriş yaptı. çabucak sonrasında yanlarına Berk Akand geldi. Aksu, biraz içki içip müzik dinlediklerini lakin Şule’nin ‘ben gidiyorum’ diyerek farklı bir odaya yöneldiğini, gerisinden gittiğinde ise Şule’nin camdan sarkık vaziyette olduğunu tez etti. Hatta onu tutmaya çalıştığını söylemiş oldu. Berk Akand ise bu sırada uyuduğunu öne sürdü. Akand ile Aksu’nun sözlerinde birtakım çelişkiler vardı. Davanın ilerleyen evrelerinde sanıkların avukatı Levent Ekmen ise olayın cinayet değil, intihar olduğunu kanıtlamak emeliyle Çet’in transkripti ve ilaç reçetesini mahkemeye kanıt olarak sundu. Ekmen hakkında Çet’in özel hayatına yönelik ayrıntıları hukuka karşıt biçimde temin ettiği ve adil yargılamayı etkilemek istediği savıyla hata duyurusunda bulunuldu ve Ekmen’e 2,5 yıl mahpus cezası verildi.
Şule Çet’in Ankara’daki bir plazanın 20. katından atladığı sav edildi.
Süren’in de dikkat çektiği noktalar, Çet ve gibisi bayan davalarında sıkça görülüyor. HTS kayıtları, güvenlik kamerası manzaraları, tırnak için DNA örnekleri üzere kanıtların ortaya çıkmasıyla bu stil davalarda intihar yerine cinayet kuşkusu ağır basıyor. Buna karşın fail adamların sözlerinde, misal argümanları nasıl bu kadar rahat ve sık biçimde tekrar ettikleri soru işareti yaratıyor. Buna Süren’in karşılığı, “Sayılar ortada, kuşkulu olarak kalıyor bu dosyalar” oluyor. adamların hem buna birebir vakitte toplumsal cinsiyet bakış açısına güvendiklerini söyleyen Süren, “Ayrıca mahkemelerin daha evvel verdiği kararlara güveniyorlar. Toplumsal cinsiyet eşitsizliğini taşıyan en büyük argümanlardan biri, mahkemelerin verdiği kararlardır” diyor.
‘TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTSİZLİĞİ KONUSUNU SEFERBERLİK HALİNDE KONUŞMAMIZ GEREKİYOR’
Aysun Yıldırım’ın öldüğü yer ile Küçükçekmece Adliyesi içinde yaklaşık 500 metre olduğunu, öldüğü yerin karşısında ise akaryakıt istasyonu bulunduğunu belirten Süren, “Bir tane kamera kaydı yok, mümkün mü bu?” diye soruyor. Faillerin bu stil bayan vefatlarında kanıtların gereğince toplanmadığını, kamera kayıtlarına bakılmadığını bildiklerini kaydeden Süren, Ayşe Paşalı davasından bir örnekle devam ediyor: “Ceza evrakına giren bir şey bu, kocası ‘ne kadar ceza alırım’ diye internette arama yapmıştı. Geçen yılki bir öbür evrakta daha karşımıza çıktı. Fail arama yapıp hanımı öldürmüştü. Bu kadar vefata karşın kanıt toplamadaki eksiklikler devam ediyor ve erkekler de buna güveniyor.”
Bayanları ölmedilk evvel korumak gerektiğine işaret eden Süren, bunun yolunun da adaletin tesisinden ve toplumsal cinsiyet eşitliğinden geçtiğini düşünüyor: “ilk vakit içinderda bütün kuşkulu bayan evraklarını epey seri biçimde çözmemiz lazım. Erkek bilmeli ki, bir hanımı öldürdüğünde bu evrak hayli süratli sonuçlanacak ve ceza alacak. İkincisi, toplumsal cinsiyet eşitsizliği konusunu seferberlik halinde konuşmamız ve yok etmemiz gerekiyor.” Bu noktada İstanbul Sözleşmesi’nin ehemmiyetinden bahseden Süren “İstanbul Sözleşmesi’nin bir daha yürürlüğe girmesi gerekiyor. Türkiye’nin İstanbul Sözleşmesi’nden tek imza ile bir günde çekilmesi, bayanların devlet tarafınca korunmadığı fikrini besledi. Bu niçinle, bayanların bu ülkenin eşit yurttaşları olduğu, başta ömür hakkı olmak üzere barınma, adalet üzere bir hayli hakka sahip olduğu ülkedeki tüm kurumlar tarafınca benimsenmeli ve uygulamaya geçirilmeli” diyor.