GÜZEL Parti’den sistem eleştirisi: Gemileri karadan yürütenler yolda yürüyemiyor İYİ Parti Küme Lideri İsmail Tatlıoğlu ve ÂLÂ Parti Mahallî İdareler Lideri Metin Ergun, TBMM’de ortak basın toplantısı düzenleyerek Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemini eleştirdi. Sistemin ekonomik datalarına değinen Tatlıoğlu, “Gemileri karadan yürütme konusunda beyan verenlerin yolda yürüyemediklerini ve şarampole yuvarlandıklarını gördük” dedi. Türkiye’nin her alanda hayli büyük meçhullerle karşı karşıya kaldığını kaydeden Ergun ise bu durumun devam etmesi halinde ülkenin yapısal krize sürüklenebileceğini söylemiş oldu.
İYİ Parti Küme Lideri İsmail Tatlıoğlu ve DÜZGÜN Parti Mahallî İdareler Lideri Metin Ergun ortak basın toplantısı düzenledi, Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine yönelik tenkitlerde bulundu.
CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİNİ ELEŞTİRDİ
Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine yönelik tenkitlerde bulunan Ergun, şu biçimde konuştu:
* Bu toplantının bir benzerini 21 Mayıs 2020 tarihinde yapmış ve bu biçimde 2 yılını dolduran Partili Cumhurbaşkanlığı Sistemi’nin sonuçlarını datalar üzerinden aktarmıştık.
* Bugün bir sefer daha, uygulamada 3. yılını dolduran ve 4. yılına giren Partili Cumhurbaşkanlığı Sistemi’nin toplumsal, ekonomik ve türel sonuçlarını aktüel datalarla izah edecek ve mevcut sistemin bir bilançosunu ortaya koyacağız.
* Bildiğiniz üzere çağdaş devlet, kurumlarla ve kurallarla yönetilen devlet demektir. Kurumsal devlet yapısı, siyasal iktidarın en derinlikli ve kapsamlı tezahürüdür. Tarihi süreç içerisinde, devlet ve siyasi iktidar münasebeti büyük siyasi ve toplumsal deneyimlerle ve yasa koyucu ile icracı erklerin tedricen ayrışmasıyla dönüşmüştür.
* ötürüsıyla çağdaş devlet; yasa-uygulama birliğinin ortadan kalktığı, yasa koyucunun ve icra sisteminin birbirinden bağımsız kurumlarla ve kurallarla faaliyet gösterdiği devlet demektir.
“YETKİSİZLİK DEVRİNE GİRİLDİ”
Modern devletlerde, bireylerden bağımsız olarak faaliyetlerini yürüten kurumların, anayasal hudutlar dâhilinde kendi yetki ve iradeleri olduğunu belirten Ergun, şu tabirleri kullandı:
* Anayasal kurumların şahıslardan ve siyasi partilerden bağımsız olarak faaliyetlerini yürütmesi, çağdaş bir anayasal devlet olmanın yegâne ögesidir. Çağdaş devletler, anayasal hudutlar içerisinde kurallara göre işleyen bir kurumsal kültürle süreklilik kazanır.
* Bu manada, 2018’de yürürlüğe giren Partili Cumhurbaşkanlığı Sistemi, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin çağdaş devlet olma niteliklerini örseleyen bir sonuç ortaya çıkarmıştır.
* Ülkemizde Partili Cumhurbaşkanlığı Sistemi’nin uygulanmaya başlamasıyla bir arada, anayasal kurumlarımız için de ‘yetkisizlik’ periyoduna girilmiştir.
* Kurumların yalnızca yetki ve iradeleri değil; bununla birlikte uzun senelerdan bu yana çeşitli deneyimlerle oluşturdukları kurumsal kültürleri de yok edilmiştir.
“KURALSIZLIK REJİMİ İNŞA EDİLDİ”
Partili Cumhurbaşkanlığı Sistemi’yle birlikte, Türkiye’de kurumsallaşmayı örseleyen bir kurumsuzluk hali ve yasal-ussal meşruiyeti zedeleyen keyfiyete dayalı bir kuralsızlık rejimi inşa edildiğini savunan Ergun, şu biçimde konuştu:
* Bu süreçte, hukukun üstünlüğünün ortadan kalkması ve demokratik gerileme birebir anda yaşanmıştır. Bilhassa, hukukun üstünlüğünün ortadan kalkması, ülkemizin bilaistisna her alanda geriye gitmesine niçiniyet vermiştir.
* AK Parti iktidarının çağdaş devlet sistemini yapısal krizlere sürükleyen tüm bu konuları kümülatif bir biçimde bir ortaya getirebilme mahareti, ülkemizin bilaistisna her alanda geriye gitmesine sebep olmuştur.
* Bilindiği üzere, Türkiye’nin son 4 yılının heba bulunmasına sebep olan bu süreç, OHAL kurallarında gerçekleştirilen 16 Nisan 2017 referandumu ile başlamıştır.
* 2017 yılında yapılan anayasa değişikliği, hukuk terminolojisinde ‘suiistimalci anayasacılık’ olarak tanımlanan bir formül ile gerçekleştirilmiştir.
* Bu referandumun sonucunda, anayasal kurumların yetki ve güçlerini yürütmenin buyruğuna geçmiştir. Yürütmenin de hukukla sonlandırılması ortadan kaldırılmıştır.
“TÜRKİYE BELİRSİZLİKLERLE KARŞI KARŞIYA KALDI”
Bu durum karşısında, yaklaşık 60 yıllık bir parlamenter demokrasi deneyimine sahip olan, bütün kurumsal altyapısını parlamenter sistem üzerine bina eden Türkiye’nin, her alanda epey büyük meçhullerle karşı karşıya kaldığını kaydeden Ergun, “Bu berbat gidişatın niçini, Partili Cumhurbaşkanlığı Sistemi, şahıslara ve şahsi bağlara dayalı ilkel bir devlet anlayışı öngörmesidir. ötürüsıyla, şayet bu süreç bu biçimde devam edecek olursa Türkiye’nin yapısal bir krize yanlışsız sürüklenmesi kaçınılmaz hale gelecektir” dedi.
“ANAYASADAN ESER KALMADI”
Mevcut sistemin; yasama, yürütme ve yargı içindeki istikrar ve kontrol işlevlerini işlevsizleştirdiğine, bu erkleri yürütmenin tahakkümüne soktuğuna işaret eden Ergun, “Bundan 233 sene evvel hazırlanan 1789 tarihindeki Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi’nde ‘hakları ve güçler ayrılığını teminat altına almamış bir toplumun anayasası yoktur’ denmiştir. Sıkıntıyı bu minvalde ele alırsak, Türkiye’de bugün güçler ayrılığından ve ötürüsıyla anayasadan maalesef eser kalmamıştır. Yasama erki olan Türkiye Büyük Millet Meclisi iktidar vesayetiyle kontrol gücünü büyük ölçüde yitirmiştir” tabirlerini kullandı.
YENİ SİSTEMİ SAYILARLA ANLATTI
Partili Cumhurbaşkanlığı sisteminin yürürlüğe girmesinden bugüne kadar 2638 husustan oluşan 98 Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi yayınlandığını, tıpkı periyotta Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde ise toplam 2983 husustan oluşan 260 kanun teklifi geçtiğini hatırlatan Ergun, “Bu 260 Kanun teklifinin 160’ı milletlerarası antlaşmalardır. Bunların da toplam unsur sayısı 486’dır. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde çıkarılan kanunların 59’u torba kanundur ve toplam husus sayısı 1865’tir. Bunun haricinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’den, kod kanun dediğimiz torba olmayan 41 kanun çıkmıştır ve bu kanunların toplam unsur sayısı da 632’dir” diye konuştu.
“CUMHURBAŞKANLIĞI YASAMA KURUMU ÜZERE FAALİYET YÜRÜTTÜ”
Cumhurbaşkanlığı’nın adeta Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne paralel bir yasama kurumu üzere faaliyet yürüttüğünü savunan Ergun, “Yargı erkine gelince, yargının bütün kurumları siyasetin denetimine girmiştir. Hal bu biçimde olunca, hukukun adaleti tesis etme vasfını kaybettiği kamuoyunca tartışılır hale gelmiştir. Bu da yargıya olan itimadı azaltmıştır. Bu konuda yapılan kamuoyu araştırmalarına göre, halkın yargıya itimadı yüzde 30’lar düzeyine düşmüştür” dedi.
ULUSLARARASI SIRALAMALARA DİKKAT ÇEKTİ
Türk yargısının bu durumunun memleketler arası endekslere de yansıdığını tabir eden Ergun, şu sözleri kullandı:
* Dünya Adalet Projesi isimli kuruluşun ‘Hukukun Üstünlüğü Endeksi’nde Türkiye son 4 yılda 16 sıra gerileyerek 139 ülke içinde 117. sıraya düşmüştür. bir daha tıpkı kuruluşun ‘Hükümetin Yetkilerinin Hukukla Sonlandırılması Endeksi’nde ise 2018’de 111. sırada olan Türkiye, 2021’de 134. sıraya gerilemiştir. ‘Temel Haklar Endeksi’nde ise Türkiye 2018’de 107. sırada iken 2021’de 133. sıraya gerilemiştir.
* Benzeri biçimde, ‘Uluslararası Şeffaflık Örgütü’nün yolsuzlukla çabayı ölçen ‘Yolsuzluk Algı Endeksi’nde Türkiye 2018’de 78. sırada iken 2021’in sonunda 96. sıraya düşmüştür. Türkiye’de otoriter bir rejim olduğu algısı güçlenmiştir. Bu da milletlerarası endekslere yansımıştır. Hakikaten, ‘2021 Demokrasi Endeksi”nde 167 ülke içinde 103’üncü sıraya yerleşmiştir.
* Benzeri bir durum, basın özgürlüğü konusunda da geçerlidir ve Türkiye ‘2021 Yılı Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’nde 180 ülke içinde 153. sıradadır. Hukukun, demokrasinin ve özgürlüklerin geriye gitmesi, ekonomik krizin on milyonlarca vatandaşımızı kasıp kavurması Türkiye’yi mutsuz beşerler ülkesi haline getirmiş durumdadır. Yeni araştırmalarda, Türk halkının dünyanın en mutsuz ve en epeyce gerilim yaşayan 5 ülke halkından biri olduğu görülmektedir.
“SİSTEM VE DEVLET KRİZİ VAR”
Ergun’un açıklamaları akabinde konuşan Tatlıoğlu ise Türkiye’de yalnızca ekonomik krizin varlığından kelam edilemeyeceğini söylemiş oldu. Bugün iktisadın de ortasında olduğu bir sistem krizi yaşandığını savunan Tatlıoğlu, şu biçimde konuştu:
* Ne yazık ki son 10 yıldır, özellikle Partili Cumhurbaşkanlığı devrinde itibaren kurumlar ezilmiş ve kurallar dışlanmıştır. Yaşadığımız şey ekonomik değil sistem ve devlet krizidir. 10 yıl evvel 75 milyon ile 950 milyar dolarlık bir Türkiye vardı.
* 2018’de 850 milyar dolarlık bir Türkiye vardı. Bugün 800 milyar dolarlık bir Türkiye’den bahsediyoruz. Ülke, Sayın Erdoğan tarafınca krizden krize sürüklenmektedir. Bay Kriz unvanını bütün sınırları ile hak eden bir siyasi yönetici olarak karşımızdadır.
Türkiye’de, kaynakların yoksuldan zengine ve yurt haricindeki faiz lobilerine aktaran bir sistem olduğunu vurgulayan Tatlıoğlu, cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin, orta ve dar gelirlinin varlıklarını tükettiğini ekledi.
* Gemileri karadan yürütme konusunda beyanlar verenlerin yolda yürüyemediklerini ve şarampole yuvarlandıklarını gördük” diyen Tatlıoğlu, “Önce şarampolden çıkıp yolda yürümeyi becersinler gemileri biz karadan da denizden de yürütürüz, sorun yok. O kaptanlığı devrettiklerinde sorun olmaz. Lakin yolda yürümeyi beceremeyip bu ülkeyi şarampole yuvarlayanlar hayallerin bile üzerinde hisleri satmaktadırlar.
İYİ Parti Küme Lideri İsmail Tatlıoğlu ve DÜZGÜN Parti Mahallî İdareler Lideri Metin Ergun ortak basın toplantısı düzenledi, Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine yönelik tenkitlerde bulundu.
CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİNİ ELEŞTİRDİ
Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine yönelik tenkitlerde bulunan Ergun, şu biçimde konuştu:
* Bu toplantının bir benzerini 21 Mayıs 2020 tarihinde yapmış ve bu biçimde 2 yılını dolduran Partili Cumhurbaşkanlığı Sistemi’nin sonuçlarını datalar üzerinden aktarmıştık.
* Bugün bir sefer daha, uygulamada 3. yılını dolduran ve 4. yılına giren Partili Cumhurbaşkanlığı Sistemi’nin toplumsal, ekonomik ve türel sonuçlarını aktüel datalarla izah edecek ve mevcut sistemin bir bilançosunu ortaya koyacağız.
* Bildiğiniz üzere çağdaş devlet, kurumlarla ve kurallarla yönetilen devlet demektir. Kurumsal devlet yapısı, siyasal iktidarın en derinlikli ve kapsamlı tezahürüdür. Tarihi süreç içerisinde, devlet ve siyasi iktidar münasebeti büyük siyasi ve toplumsal deneyimlerle ve yasa koyucu ile icracı erklerin tedricen ayrışmasıyla dönüşmüştür.
* ötürüsıyla çağdaş devlet; yasa-uygulama birliğinin ortadan kalktığı, yasa koyucunun ve icra sisteminin birbirinden bağımsız kurumlarla ve kurallarla faaliyet gösterdiği devlet demektir.
“YETKİSİZLİK DEVRİNE GİRİLDİ”
Modern devletlerde, bireylerden bağımsız olarak faaliyetlerini yürüten kurumların, anayasal hudutlar dâhilinde kendi yetki ve iradeleri olduğunu belirten Ergun, şu tabirleri kullandı:
* Anayasal kurumların şahıslardan ve siyasi partilerden bağımsız olarak faaliyetlerini yürütmesi, çağdaş bir anayasal devlet olmanın yegâne ögesidir. Çağdaş devletler, anayasal hudutlar içerisinde kurallara göre işleyen bir kurumsal kültürle süreklilik kazanır.
* Bu manada, 2018’de yürürlüğe giren Partili Cumhurbaşkanlığı Sistemi, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin çağdaş devlet olma niteliklerini örseleyen bir sonuç ortaya çıkarmıştır.
* Ülkemizde Partili Cumhurbaşkanlığı Sistemi’nin uygulanmaya başlamasıyla bir arada, anayasal kurumlarımız için de ‘yetkisizlik’ periyoduna girilmiştir.
* Kurumların yalnızca yetki ve iradeleri değil; bununla birlikte uzun senelerdan bu yana çeşitli deneyimlerle oluşturdukları kurumsal kültürleri de yok edilmiştir.
“KURALSIZLIK REJİMİ İNŞA EDİLDİ”
Partili Cumhurbaşkanlığı Sistemi’yle birlikte, Türkiye’de kurumsallaşmayı örseleyen bir kurumsuzluk hali ve yasal-ussal meşruiyeti zedeleyen keyfiyete dayalı bir kuralsızlık rejimi inşa edildiğini savunan Ergun, şu biçimde konuştu:
* Bu süreçte, hukukun üstünlüğünün ortadan kalkması ve demokratik gerileme birebir anda yaşanmıştır. Bilhassa, hukukun üstünlüğünün ortadan kalkması, ülkemizin bilaistisna her alanda geriye gitmesine niçiniyet vermiştir.
* AK Parti iktidarının çağdaş devlet sistemini yapısal krizlere sürükleyen tüm bu konuları kümülatif bir biçimde bir ortaya getirebilme mahareti, ülkemizin bilaistisna her alanda geriye gitmesine sebep olmuştur.
* Bilindiği üzere, Türkiye’nin son 4 yılının heba bulunmasına sebep olan bu süreç, OHAL kurallarında gerçekleştirilen 16 Nisan 2017 referandumu ile başlamıştır.
* 2017 yılında yapılan anayasa değişikliği, hukuk terminolojisinde ‘suiistimalci anayasacılık’ olarak tanımlanan bir formül ile gerçekleştirilmiştir.
* Bu referandumun sonucunda, anayasal kurumların yetki ve güçlerini yürütmenin buyruğuna geçmiştir. Yürütmenin de hukukla sonlandırılması ortadan kaldırılmıştır.
“TÜRKİYE BELİRSİZLİKLERLE KARŞI KARŞIYA KALDI”
Bu durum karşısında, yaklaşık 60 yıllık bir parlamenter demokrasi deneyimine sahip olan, bütün kurumsal altyapısını parlamenter sistem üzerine bina eden Türkiye’nin, her alanda epey büyük meçhullerle karşı karşıya kaldığını kaydeden Ergun, “Bu berbat gidişatın niçini, Partili Cumhurbaşkanlığı Sistemi, şahıslara ve şahsi bağlara dayalı ilkel bir devlet anlayışı öngörmesidir. ötürüsıyla, şayet bu süreç bu biçimde devam edecek olursa Türkiye’nin yapısal bir krize yanlışsız sürüklenmesi kaçınılmaz hale gelecektir” dedi.
“ANAYASADAN ESER KALMADI”
Mevcut sistemin; yasama, yürütme ve yargı içindeki istikrar ve kontrol işlevlerini işlevsizleştirdiğine, bu erkleri yürütmenin tahakkümüne soktuğuna işaret eden Ergun, “Bundan 233 sene evvel hazırlanan 1789 tarihindeki Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi’nde ‘hakları ve güçler ayrılığını teminat altına almamış bir toplumun anayasası yoktur’ denmiştir. Sıkıntıyı bu minvalde ele alırsak, Türkiye’de bugün güçler ayrılığından ve ötürüsıyla anayasadan maalesef eser kalmamıştır. Yasama erki olan Türkiye Büyük Millet Meclisi iktidar vesayetiyle kontrol gücünü büyük ölçüde yitirmiştir” tabirlerini kullandı.
YENİ SİSTEMİ SAYILARLA ANLATTI
Partili Cumhurbaşkanlığı sisteminin yürürlüğe girmesinden bugüne kadar 2638 husustan oluşan 98 Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi yayınlandığını, tıpkı periyotta Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde ise toplam 2983 husustan oluşan 260 kanun teklifi geçtiğini hatırlatan Ergun, “Bu 260 Kanun teklifinin 160’ı milletlerarası antlaşmalardır. Bunların da toplam unsur sayısı 486’dır. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde çıkarılan kanunların 59’u torba kanundur ve toplam husus sayısı 1865’tir. Bunun haricinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’den, kod kanun dediğimiz torba olmayan 41 kanun çıkmıştır ve bu kanunların toplam unsur sayısı da 632’dir” diye konuştu.
“CUMHURBAŞKANLIĞI YASAMA KURUMU ÜZERE FAALİYET YÜRÜTTÜ”
Cumhurbaşkanlığı’nın adeta Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne paralel bir yasama kurumu üzere faaliyet yürüttüğünü savunan Ergun, “Yargı erkine gelince, yargının bütün kurumları siyasetin denetimine girmiştir. Hal bu biçimde olunca, hukukun adaleti tesis etme vasfını kaybettiği kamuoyunca tartışılır hale gelmiştir. Bu da yargıya olan itimadı azaltmıştır. Bu konuda yapılan kamuoyu araştırmalarına göre, halkın yargıya itimadı yüzde 30’lar düzeyine düşmüştür” dedi.
ULUSLARARASI SIRALAMALARA DİKKAT ÇEKTİ
Türk yargısının bu durumunun memleketler arası endekslere de yansıdığını tabir eden Ergun, şu sözleri kullandı:
* Dünya Adalet Projesi isimli kuruluşun ‘Hukukun Üstünlüğü Endeksi’nde Türkiye son 4 yılda 16 sıra gerileyerek 139 ülke içinde 117. sıraya düşmüştür. bir daha tıpkı kuruluşun ‘Hükümetin Yetkilerinin Hukukla Sonlandırılması Endeksi’nde ise 2018’de 111. sırada olan Türkiye, 2021’de 134. sıraya gerilemiştir. ‘Temel Haklar Endeksi’nde ise Türkiye 2018’de 107. sırada iken 2021’de 133. sıraya gerilemiştir.
* Benzeri biçimde, ‘Uluslararası Şeffaflık Örgütü’nün yolsuzlukla çabayı ölçen ‘Yolsuzluk Algı Endeksi’nde Türkiye 2018’de 78. sırada iken 2021’in sonunda 96. sıraya düşmüştür. Türkiye’de otoriter bir rejim olduğu algısı güçlenmiştir. Bu da milletlerarası endekslere yansımıştır. Hakikaten, ‘2021 Demokrasi Endeksi”nde 167 ülke içinde 103’üncü sıraya yerleşmiştir.
* Benzeri bir durum, basın özgürlüğü konusunda da geçerlidir ve Türkiye ‘2021 Yılı Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’nde 180 ülke içinde 153. sıradadır. Hukukun, demokrasinin ve özgürlüklerin geriye gitmesi, ekonomik krizin on milyonlarca vatandaşımızı kasıp kavurması Türkiye’yi mutsuz beşerler ülkesi haline getirmiş durumdadır. Yeni araştırmalarda, Türk halkının dünyanın en mutsuz ve en epeyce gerilim yaşayan 5 ülke halkından biri olduğu görülmektedir.
“SİSTEM VE DEVLET KRİZİ VAR”
Ergun’un açıklamaları akabinde konuşan Tatlıoğlu ise Türkiye’de yalnızca ekonomik krizin varlığından kelam edilemeyeceğini söylemiş oldu. Bugün iktisadın de ortasında olduğu bir sistem krizi yaşandığını savunan Tatlıoğlu, şu biçimde konuştu:
* Ne yazık ki son 10 yıldır, özellikle Partili Cumhurbaşkanlığı devrinde itibaren kurumlar ezilmiş ve kurallar dışlanmıştır. Yaşadığımız şey ekonomik değil sistem ve devlet krizidir. 10 yıl evvel 75 milyon ile 950 milyar dolarlık bir Türkiye vardı.
* 2018’de 850 milyar dolarlık bir Türkiye vardı. Bugün 800 milyar dolarlık bir Türkiye’den bahsediyoruz. Ülke, Sayın Erdoğan tarafınca krizden krize sürüklenmektedir. Bay Kriz unvanını bütün sınırları ile hak eden bir siyasi yönetici olarak karşımızdadır.
Türkiye’de, kaynakların yoksuldan zengine ve yurt haricindeki faiz lobilerine aktaran bir sistem olduğunu vurgulayan Tatlıoğlu, cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin, orta ve dar gelirlinin varlıklarını tükettiğini ekledi.
* Gemileri karadan yürütme konusunda beyanlar verenlerin yolda yürüyemediklerini ve şarampole yuvarlandıklarını gördük” diyen Tatlıoğlu, “Önce şarampolden çıkıp yolda yürümeyi becersinler gemileri biz karadan da denizden de yürütürüz, sorun yok. O kaptanlığı devrettiklerinde sorun olmaz. Lakin yolda yürümeyi beceremeyip bu ülkeyi şarampole yuvarlayanlar hayallerin bile üzerinde hisleri satmaktadırlar.