- Katılım
- 25 Eyl 2020
- Mesajlar
- 2,594
- Puanları
- 38
İşte dikkatli medya okuryazarı olmanın püf noktaları…
Toplumsal medya, irtibat alışkanlıklarının dönüşümüne imkan sağlayan bir araç olarak günlük hayatın ayrılmaz bir modülü haline geldi. Toplumsal medyada enformasyon iletiminin her saniye dayanılmaz bir süratle gerçekleştiğine dikkat çeken uzmanlar, ayrıntıların her insan tarafınca farklı biçimde algılanarak aktarılabildiğini ve bu noktada da medya okuryazarlığı teriminin ortaya çıktığını tabir ediyor. Covid-19 salgını ile birlikte dijital sıhhat okuryazarlığının gündeme geldiğini vurgulayan uzmanlar, gerek bilgi algılanmasında gerekse dijital ortamlarda bilgi paylaşımında hakikat adımlar atabilmek için medya okuryazarlığı marifetlerinin kazanılmasını tavsiye ediyor.
Üsküdar Üniversitesi Bağlantı Fakültesi Yeni Medya ve Gazetecilik Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, toplumsal medya mecralarının yayılması ve ortaya çıkan bilgi kirliliğine karşı edinilmesi gereken medya okuryazarlığı ile ilgili değerlendirmelerde ve tavsiyelerde bulundu.
Toplumsal medya hayatın ayrılmaz bir modülü oldu
Toplumsal medyanın günümüz bağlantı alışkanlıklarının dönüşümüne imkan sağlayan bir araç olarak günlük hayatın ayrılmaz bir modülü haline geldiğini belirten Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, “Her geçen gün eklenen yeni özellikleri ile yediden yetmişe her insanın ilgisini çeken toplumsal medyada değişen biçimlerde kullanım kelam konusu. Bilgi alışverişi, haber takibi, eğitim hedefli kullanmasın yanında, akıllı telefonların sağladığı bir fazlaca özellikler ile eğlenceli fotoğraf ya da görüntüler oluşturup paylaşma, insanların hayatlarındaki gelişmeleri, olayları yazılı, görsel, emojisel olarak başkalarına duyurma, iş hedefli kullanım, oyun oynama, cümbüş ve mizahi hedeflerle kullanım ve daha onlarca özellik toplumsal medyanın sunduğu imkanlar içinde yer alıyor.” dedi.
Farklı varyasyonlarla medya okuryazarlığı kavramı oluştu
Ünal, toplumsal medyada devasa boyutlarda data depolandığını ve enformasyon iletiminin her saniye harikulade bir süratle gerçekleştiğini söylemiş oldu ve kelamlarına şu biçimde devam etti:
“Küresel boyutlarda dolaşan enformasyon akışı içerisinde çeşitli konularda bireylerin paylaşımları sirkülasyona giriyor. Görülen olaylar ve durumlar anlık olarak toplumsal medya mecralarına yansıyor. Kelam konusu yansımalar, bireylerin geçmiş tecrübeleri ile şekillenen algılarına göre oluşuyor. Yani bir bahse bir kişinin verdiği mana ve bu doğrultudaki tabir biçimi öbür kişinin algısıyla tıpkı olmayabilir. Öbür yandan, ön yargılar da devreye girdiğinde, bir olayı şahıslar istedikleri formlarda çeşitli varyasyonlarda anlatabiliyor. Bu anlatımlar bir mevzu hakkında çeşitli ayrıntıları ortaya çıkarıyor ve bu da toplumsal medyadaki paylaşımlara yansıyor. Bu üzere durumlarda ne yapılması gerektiği düşünüldüğünde medya okuryazarlığı devreye giriyor. Medya okuryazarlığı kavramı çabucak sonrasında çeşitli varyasyonlarla da karşımıza çıktı. Yeni medya okuryazarlığı, toplumsal medya okuryazarlığı, dijital okuryazarlık, dijital sıhhat okuryazarlığı varyasyonlarının aslında belli çekirdek marifetlere dayandığı söylenebilir. Lakin farklı maksatlarla genişletildiğinde farklı kavramların daha spesifik gereksinimlere yönelik maharetleri söz ettiğini söyleyebiliriz.”
Pandemi ile dijital sıhhat okuryazarlığı gündeme geldi
Bilhassa Covid-19 pandemisi ile bir arada sıhhat haberciliğinin kıymet kazandığına dikkat çeken Öğretim Üyesi Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, “Dijital platformlarda her insanın salgın ve aşı mevzularında farklı ayrıntıları paylaşması dijital sıhhat okuryazarlığını gündeme getirdi. Resmi kurum, kuruluşlar ve açıklama yapmaya yetkili şahısların verdikleri ayrıntıların yanı sıra vatandaşların da fikirlerini kendi algılarıyla birleştirerek paylaşması ve öteki kullanıcılar tarafınca beğenilerek, yine paylaşım yapılarak yayılması farklı ayrıntıların sirkülasyonuna sebep oldu. Bu noktada da baş karışıklığı meydana geldi. bir daha bu noktada dijital sıhhat okuryazarlığı maharetleri, sıhhat özelindeki hakikat bilginin ne biçimde sağlanacağını ve yapılması gerekenleri bize anlatıyor.” diye konuştu.
Medya okuryazarlığı hünerleri dikkat gerektiriyor
Medya okuryazarlığı ile toplumsal medya üzere yeni medya ortamlarında deverana giren ayrıntıların doğruluğundan, nasıl paylaşım yapabileceğine kadar bir epey maharetin kazanılabileceğini vurgulayan Ünal, “Bahsedilen çok fonksiyonel çekirdek marifetler, yalnızca biraz dikkat gerektiriyor. Bu hünerler, yalnızca sıhhat özelindeki bilgi paylaşımlarında değil, toplumsal medya üzere tüm çevrimiçi platformlardaki çeşitli bahislerin ele alındığı paylaşımlarda uygulanırsa şuurlu kullanıma katkıda bulunulabilir.” dedi.
Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, medya okuryazarlığı hünerlerini şöyleki sıraladı:
– Bilgiyi çeşitli kaynaklardan doğrulamak: Bir bilgi karşımıza çıktığında bu bilgiyi farklı mecralardan doğrulayabiliriz. Örneğin, toplumsal medyada o bahisle ilgili öteki bir paylaşımın olup olmadığı, tarayıcıda arama yapıldığında o mevzuda bilgi karşımıza çıkıp çıkmadığı teyit edilebilir.
– Bilgiyi doğrulamadan paylaşmamak: Karşımıza tam da bizim fikrimize uygun bir paylaşım çıkabilir, ama bu paylaşım öteki kurum, kuruluşları ya da şahısları içeriyorsa gerçek olup olmadığı teyit edilmeden paylaşılmamalı. Son vakit içinderda çarpıtma haberlerde olduğu üzere bireyleri sıkıntı durumda bırakacak tipten haberlerin, o bireyler tarafınca doğrulanmadığı sürece ‘beğeni’, ‘yeniden paylaş’, ‘yorum’ özellikleri ile yayılmasına katkıda bulunmamalıyız.
– Uydurma hesaplardan korunmak: Düzmece hesap ya da trol hesap denilen hesaplardan yayılan dezenformasyonlar gerçek olarak algılanabiliyor. Bilhassa bu hesapları dikkate almadan yolumuza devam etmeliyiz. Bu hesapları anlayabilmek için açılış tarihinin yeni olması, hesap isminde harf eksiği, harf fazlası, itinasız sayıların yer alması, anonim profil fotoğrafları, öbür bir toplumsal medya mecrasında hesabının bulunmaması üzere birkaç ipucu var. Bu hesaplar takip listesinden çıkartılabilir.
– Resmi kurum, kuruluş ve bireyleri takip etmek:bir epey bilginin resmi kanallardan teyit edilebilmesi için resmi kurum, kuruluş ve yetkili bireylerin hesapları takip edilebilir.
– Çarpıtma haberlere reaksiyonumuzu ayarlamak:Toplumsal medyada çarpıtma haberler şuurlu olarak yapılıyor. Bu da şahısları ve kurumları linç etmeye bireyleri teşvik ediyor. Bu durumlarda paylaşımın amacını oluşturan şahıslardan açıklama gelmesini beklemek ve sakin kalmak kıymetlidir. Burada empati marifeti kullanılarak tıpkı durumla karşılaşılabileceği unutulmamalı.
– Duygusal yayılımı bilmek: Tıpkı gerçek toplumsal ortamlarda olduğu üzere toplumsal medyada da şahıslar paylaşımları aracılığıyla birbirinin his durumunu etkileyebiliyor. Yapılan bilimsel deney ve araştırmalar kararında paylaşımların ‘arkadaş’, ‘arkadaşın arkadaşı’ ve ‘onun arkadaşı’ olmak üzere üç dereceye kadar hislerde kuvvetli tesir gösterdiği biliniyor. Global yayılım düşünüldüğünde, olumsuz bir his barındıran paylaşımın duygusal bulaşma ile geniş kitlelere yayılacağı bilinerek paylaşımlara yansıtılmaması bilinçlilik açısından kıymetli bir marifettir.
– Etik kurallara uymak: Bilhassa cümbüş ve mizah maksatlı kullanımlarda şahısların müsaadesiz görüntülerinin çekilmesi, paylaşılması kimlik ayrıntılarını ortaya çıkartacağı için kişinin toplumsal pozisyonuna ziyan verebilir. Palavra habere başvurmak ve onu yaymak da bir daha bir diğerini kişisel ve toplumsal olarak olumsuz tesirlere maruz bırakacaktır. Etik kurallar çerçevesinde, bireylere ziyan vermeden toplumsal medyayı kullanmak bir vatandaşlık misyonu olarak bilinmelidir.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
Toplumsal medya, irtibat alışkanlıklarının dönüşümüne imkan sağlayan bir araç olarak günlük hayatın ayrılmaz bir modülü haline geldi. Toplumsal medyada enformasyon iletiminin her saniye dayanılmaz bir süratle gerçekleştiğine dikkat çeken uzmanlar, ayrıntıların her insan tarafınca farklı biçimde algılanarak aktarılabildiğini ve bu noktada da medya okuryazarlığı teriminin ortaya çıktığını tabir ediyor. Covid-19 salgını ile birlikte dijital sıhhat okuryazarlığının gündeme geldiğini vurgulayan uzmanlar, gerek bilgi algılanmasında gerekse dijital ortamlarda bilgi paylaşımında hakikat adımlar atabilmek için medya okuryazarlığı marifetlerinin kazanılmasını tavsiye ediyor.
Üsküdar Üniversitesi Bağlantı Fakültesi Yeni Medya ve Gazetecilik Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, toplumsal medya mecralarının yayılması ve ortaya çıkan bilgi kirliliğine karşı edinilmesi gereken medya okuryazarlığı ile ilgili değerlendirmelerde ve tavsiyelerde bulundu.
Toplumsal medya hayatın ayrılmaz bir modülü oldu
Toplumsal medyanın günümüz bağlantı alışkanlıklarının dönüşümüne imkan sağlayan bir araç olarak günlük hayatın ayrılmaz bir modülü haline geldiğini belirten Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, “Her geçen gün eklenen yeni özellikleri ile yediden yetmişe her insanın ilgisini çeken toplumsal medyada değişen biçimlerde kullanım kelam konusu. Bilgi alışverişi, haber takibi, eğitim hedefli kullanmasın yanında, akıllı telefonların sağladığı bir fazlaca özellikler ile eğlenceli fotoğraf ya da görüntüler oluşturup paylaşma, insanların hayatlarındaki gelişmeleri, olayları yazılı, görsel, emojisel olarak başkalarına duyurma, iş hedefli kullanım, oyun oynama, cümbüş ve mizahi hedeflerle kullanım ve daha onlarca özellik toplumsal medyanın sunduğu imkanlar içinde yer alıyor.” dedi.
Farklı varyasyonlarla medya okuryazarlığı kavramı oluştu
Ünal, toplumsal medyada devasa boyutlarda data depolandığını ve enformasyon iletiminin her saniye harikulade bir süratle gerçekleştiğini söylemiş oldu ve kelamlarına şu biçimde devam etti:
“Küresel boyutlarda dolaşan enformasyon akışı içerisinde çeşitli konularda bireylerin paylaşımları sirkülasyona giriyor. Görülen olaylar ve durumlar anlık olarak toplumsal medya mecralarına yansıyor. Kelam konusu yansımalar, bireylerin geçmiş tecrübeleri ile şekillenen algılarına göre oluşuyor. Yani bir bahse bir kişinin verdiği mana ve bu doğrultudaki tabir biçimi öbür kişinin algısıyla tıpkı olmayabilir. Öbür yandan, ön yargılar da devreye girdiğinde, bir olayı şahıslar istedikleri formlarda çeşitli varyasyonlarda anlatabiliyor. Bu anlatımlar bir mevzu hakkında çeşitli ayrıntıları ortaya çıkarıyor ve bu da toplumsal medyadaki paylaşımlara yansıyor. Bu üzere durumlarda ne yapılması gerektiği düşünüldüğünde medya okuryazarlığı devreye giriyor. Medya okuryazarlığı kavramı çabucak sonrasında çeşitli varyasyonlarla da karşımıza çıktı. Yeni medya okuryazarlığı, toplumsal medya okuryazarlığı, dijital okuryazarlık, dijital sıhhat okuryazarlığı varyasyonlarının aslında belli çekirdek marifetlere dayandığı söylenebilir. Lakin farklı maksatlarla genişletildiğinde farklı kavramların daha spesifik gereksinimlere yönelik maharetleri söz ettiğini söyleyebiliriz.”
Pandemi ile dijital sıhhat okuryazarlığı gündeme geldi
Bilhassa Covid-19 pandemisi ile bir arada sıhhat haberciliğinin kıymet kazandığına dikkat çeken Öğretim Üyesi Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, “Dijital platformlarda her insanın salgın ve aşı mevzularında farklı ayrıntıları paylaşması dijital sıhhat okuryazarlığını gündeme getirdi. Resmi kurum, kuruluşlar ve açıklama yapmaya yetkili şahısların verdikleri ayrıntıların yanı sıra vatandaşların da fikirlerini kendi algılarıyla birleştirerek paylaşması ve öteki kullanıcılar tarafınca beğenilerek, yine paylaşım yapılarak yayılması farklı ayrıntıların sirkülasyonuna sebep oldu. Bu noktada da baş karışıklığı meydana geldi. bir daha bu noktada dijital sıhhat okuryazarlığı maharetleri, sıhhat özelindeki hakikat bilginin ne biçimde sağlanacağını ve yapılması gerekenleri bize anlatıyor.” diye konuştu.
Medya okuryazarlığı hünerleri dikkat gerektiriyor
Medya okuryazarlığı ile toplumsal medya üzere yeni medya ortamlarında deverana giren ayrıntıların doğruluğundan, nasıl paylaşım yapabileceğine kadar bir epey maharetin kazanılabileceğini vurgulayan Ünal, “Bahsedilen çok fonksiyonel çekirdek marifetler, yalnızca biraz dikkat gerektiriyor. Bu hünerler, yalnızca sıhhat özelindeki bilgi paylaşımlarında değil, toplumsal medya üzere tüm çevrimiçi platformlardaki çeşitli bahislerin ele alındığı paylaşımlarda uygulanırsa şuurlu kullanıma katkıda bulunulabilir.” dedi.
Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, medya okuryazarlığı hünerlerini şöyleki sıraladı:
– Bilgiyi çeşitli kaynaklardan doğrulamak: Bir bilgi karşımıza çıktığında bu bilgiyi farklı mecralardan doğrulayabiliriz. Örneğin, toplumsal medyada o bahisle ilgili öteki bir paylaşımın olup olmadığı, tarayıcıda arama yapıldığında o mevzuda bilgi karşımıza çıkıp çıkmadığı teyit edilebilir.
– Bilgiyi doğrulamadan paylaşmamak: Karşımıza tam da bizim fikrimize uygun bir paylaşım çıkabilir, ama bu paylaşım öteki kurum, kuruluşları ya da şahısları içeriyorsa gerçek olup olmadığı teyit edilmeden paylaşılmamalı. Son vakit içinderda çarpıtma haberlerde olduğu üzere bireyleri sıkıntı durumda bırakacak tipten haberlerin, o bireyler tarafınca doğrulanmadığı sürece ‘beğeni’, ‘yeniden paylaş’, ‘yorum’ özellikleri ile yayılmasına katkıda bulunmamalıyız.
– Uydurma hesaplardan korunmak: Düzmece hesap ya da trol hesap denilen hesaplardan yayılan dezenformasyonlar gerçek olarak algılanabiliyor. Bilhassa bu hesapları dikkate almadan yolumuza devam etmeliyiz. Bu hesapları anlayabilmek için açılış tarihinin yeni olması, hesap isminde harf eksiği, harf fazlası, itinasız sayıların yer alması, anonim profil fotoğrafları, öbür bir toplumsal medya mecrasında hesabının bulunmaması üzere birkaç ipucu var. Bu hesaplar takip listesinden çıkartılabilir.
– Resmi kurum, kuruluş ve bireyleri takip etmek:bir epey bilginin resmi kanallardan teyit edilebilmesi için resmi kurum, kuruluş ve yetkili bireylerin hesapları takip edilebilir.
– Çarpıtma haberlere reaksiyonumuzu ayarlamak:Toplumsal medyada çarpıtma haberler şuurlu olarak yapılıyor. Bu da şahısları ve kurumları linç etmeye bireyleri teşvik ediyor. Bu durumlarda paylaşımın amacını oluşturan şahıslardan açıklama gelmesini beklemek ve sakin kalmak kıymetlidir. Burada empati marifeti kullanılarak tıpkı durumla karşılaşılabileceği unutulmamalı.
– Duygusal yayılımı bilmek: Tıpkı gerçek toplumsal ortamlarda olduğu üzere toplumsal medyada da şahıslar paylaşımları aracılığıyla birbirinin his durumunu etkileyebiliyor. Yapılan bilimsel deney ve araştırmalar kararında paylaşımların ‘arkadaş’, ‘arkadaşın arkadaşı’ ve ‘onun arkadaşı’ olmak üzere üç dereceye kadar hislerde kuvvetli tesir gösterdiği biliniyor. Global yayılım düşünüldüğünde, olumsuz bir his barındıran paylaşımın duygusal bulaşma ile geniş kitlelere yayılacağı bilinerek paylaşımlara yansıtılmaması bilinçlilik açısından kıymetli bir marifettir.
– Etik kurallara uymak: Bilhassa cümbüş ve mizah maksatlı kullanımlarda şahısların müsaadesiz görüntülerinin çekilmesi, paylaşılması kimlik ayrıntılarını ortaya çıkartacağı için kişinin toplumsal pozisyonuna ziyan verebilir. Palavra habere başvurmak ve onu yaymak da bir daha bir diğerini kişisel ve toplumsal olarak olumsuz tesirlere maruz bırakacaktır. Etik kurallar çerçevesinde, bireylere ziyan vermeden toplumsal medyayı kullanmak bir vatandaşlık misyonu olarak bilinmelidir.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı