Barcali
Active member
- Katılım
- 14 Şub 2021
- Mesajlar
- 1,145
- Puanları
- 38
‘Plüton ve Ay gezegen sayılsın’ teklifine bilimsel karşılık ABD’li bir küme gökbilimci, mevcut gezegen tarifinin “bilimsel olmadığını” savunuyor. Buna göre daha bilimsel bir tarif yapıldığında Güneş Sistemi’nde yüzlerce gezegen olacak.
Central Florida Üniversitesi’nden gezegenbilimci Phillip Metzger liderliğindeki araştırmacılar, Plüton’un gezegen statüsünü bir daha kazanması ve hatta Ay’ın da gezegen ilan edilmesi davetinde bulundu.
Milletlerarası Astronomi Birliği’nin (IAU) 2006’da son halini verdiği ve üzerinde uzlaştığı gezegen tarifine göre bir gök cisminin gezegen kriterini karşılaması için üç şart mevcut: Bir yıldızın etrafında dönme, global hale sahip olmak için kâfi kütleyi barındırma ve yörüngesindeki kütle çekim kuvveti en yüksek cisim olma.
Plüton Güneş’in etrafında dönüyor ve global yapı özelliğini de karşılıyor. Bu niçinle Plüton uzun müddet Güneş Sistemi’nin 9. gezegeni olarak kabul edildi. Lakin 2006’da gök cismi üçüncü kriteri karşılamadığı için cüce gezegen olarak sınıflandırıldı ve eski statüsünü kaybetti.
Hakemli bilimsel mecmua Icarus’ta yayımlanan araştırmada ise IAU’nun kriterleri bir daha gözden geçirildi. Araştırmacılar bu kriterlerin bilimsel bilgilere değil, yerleşik kanılara ve astrolojiye dayandığı kararına vardı.
Bilhassa “Plüton’un katili olan” üçüncü kriterin iptal edilmesini isteyen araştırmacılar, gezegen tarifinin şöyle sıradanleştirilmesini talep ediyor: Gök cisminin jeolojik açıdan (şu anda yahut bir vakit içinder) etkin olması.
Bu tarif, Ay’ı ve öbür birfazlaca doğal uyduyu, cüce gezegenleri ve daha biroldukca gök cismini gezegen kategorisine sokuyor.
Metzger, “Bu, memelileri tanımlamak gibi” diye konuştu:
İster karada ister denizde yaşasın, göğüslü memelidir. Bu canlıların pozisyonlarıyla ilgili değil, onları oldukları üzere yapan içsel özellikleriyle ilgili.
Beş yıl süren araştırmada takım, gezegenlerle ilgili son 400 yıllık bilimsel literatürü inceledi. Sonunda ünlü İtalyan gökbilimci Galileo Galilei’nin 1630’larda yaptığı gezegen tarifinin vakit içinde “aşındığı” kararına varıldı.
Galileo, gezegenleri tıpkı Dünya’da olduğu üzere, “zaman ortasında değişen ögelerden oluşan nesneler” diye tanımlıyordu. Araştırma grubu bu tarifi jeolojik aktivite olarak yorumladı. Takım, bu tarifin 20. yüzyıla kadar kullanıldığını belirtti.
Plüton 1930’da keşfedildiğinde, bir gezegen olarak sınıflandırılmıştı. Fakat grubun literatür taraması 1910 ve 1950’ler içinde gezegenbilimine yönelik ilginin azaldığını ortaya koydu. Bu vakit aralığında mevzuyla ilgili makalelerin sayısı azalmıştı.
“Gökbilimcilerin gezegenlere epeyce fazla dikkat etmedikleri bir periyot ihmal edildiğini bibliyometri aracılığıyla gösterdik” diyen Metzger, kelamlarını şu biçimde sürdürdü:
“Bu ihmal devrinde Galileo’nun pragmatik sınıflandırmasının transferi kesintiye uğradı.”
Araştırmacılar bu boşluğun tanınan kanılar tarafınca doldurulduğunu savundu. Çünkü evvelki iki yüzyılda gezegenlerin pozisyonlarına dayalı meteorolojik varsayımlar yahut öbür çıkarımlar yapan yıllık kitaplar tanınan hale gelmişti.
Makaleye nazaran bu astrolojik yaklaşım, sadece Güneş’in etrafında dönen en büyük cisimlerin gezegen olabileceği algısını yerleştirmişti.
Metzger, “Bu küçük bir değişiklik üzere görünebilir ancak Galileo’dan aktarılan ana fikri baltaladı” sözlerini kullanarak, şunları söylemiş oldu:
“Gezegenler artık karmaşık yapıları, faal jeolojileri ve ömür ya da medeniyet barındırma potansiyeli taşımalarıyla tanımlanmıyordu. Bunun yerine, Güneş’in etrafındaki makul, idealize edilmiş yolları izlemeleri ve sıradan olmalarıyla tanımlandılar.”
Gezegen tarifindeki jeofiziksel aktivite vurgusu aslında 1960’larda Güneş Sistemi’ne yönelik ilginin artmasıyla bir daha popülerlik kazanmıştı. Bu durum bilim insanları içinde bölünmeye niye olmuştu.
IAU’nun 2006’da belirlediği kriterler ise bu tartışmayı bitmiş oldurmeyi amaçlıyordu. Lakin yeni araştırma, tartışmanın bitmediğinin en değerli göstergelerinden biri oldu.
Kaynak: Independent Türkçe
Central Florida Üniversitesi’nden gezegenbilimci Phillip Metzger liderliğindeki araştırmacılar, Plüton’un gezegen statüsünü bir daha kazanması ve hatta Ay’ın da gezegen ilan edilmesi davetinde bulundu.
Milletlerarası Astronomi Birliği’nin (IAU) 2006’da son halini verdiği ve üzerinde uzlaştığı gezegen tarifine göre bir gök cisminin gezegen kriterini karşılaması için üç şart mevcut: Bir yıldızın etrafında dönme, global hale sahip olmak için kâfi kütleyi barındırma ve yörüngesindeki kütle çekim kuvveti en yüksek cisim olma.
Plüton Güneş’in etrafında dönüyor ve global yapı özelliğini de karşılıyor. Bu niçinle Plüton uzun müddet Güneş Sistemi’nin 9. gezegeni olarak kabul edildi. Lakin 2006’da gök cismi üçüncü kriteri karşılamadığı için cüce gezegen olarak sınıflandırıldı ve eski statüsünü kaybetti.
Hakemli bilimsel mecmua Icarus’ta yayımlanan araştırmada ise IAU’nun kriterleri bir daha gözden geçirildi. Araştırmacılar bu kriterlerin bilimsel bilgilere değil, yerleşik kanılara ve astrolojiye dayandığı kararına vardı.
Bilhassa “Plüton’un katili olan” üçüncü kriterin iptal edilmesini isteyen araştırmacılar, gezegen tarifinin şöyle sıradanleştirilmesini talep ediyor: Gök cisminin jeolojik açıdan (şu anda yahut bir vakit içinder) etkin olması.
Bu tarif, Ay’ı ve öbür birfazlaca doğal uyduyu, cüce gezegenleri ve daha biroldukca gök cismini gezegen kategorisine sokuyor.
Metzger, “Bu, memelileri tanımlamak gibi” diye konuştu:
İster karada ister denizde yaşasın, göğüslü memelidir. Bu canlıların pozisyonlarıyla ilgili değil, onları oldukları üzere yapan içsel özellikleriyle ilgili.
Beş yıl süren araştırmada takım, gezegenlerle ilgili son 400 yıllık bilimsel literatürü inceledi. Sonunda ünlü İtalyan gökbilimci Galileo Galilei’nin 1630’larda yaptığı gezegen tarifinin vakit içinde “aşındığı” kararına varıldı.
Galileo, gezegenleri tıpkı Dünya’da olduğu üzere, “zaman ortasında değişen ögelerden oluşan nesneler” diye tanımlıyordu. Araştırma grubu bu tarifi jeolojik aktivite olarak yorumladı. Takım, bu tarifin 20. yüzyıla kadar kullanıldığını belirtti.
Plüton 1930’da keşfedildiğinde, bir gezegen olarak sınıflandırılmıştı. Fakat grubun literatür taraması 1910 ve 1950’ler içinde gezegenbilimine yönelik ilginin azaldığını ortaya koydu. Bu vakit aralığında mevzuyla ilgili makalelerin sayısı azalmıştı.
“Gökbilimcilerin gezegenlere epeyce fazla dikkat etmedikleri bir periyot ihmal edildiğini bibliyometri aracılığıyla gösterdik” diyen Metzger, kelamlarını şu biçimde sürdürdü:
“Bu ihmal devrinde Galileo’nun pragmatik sınıflandırmasının transferi kesintiye uğradı.”
Araştırmacılar bu boşluğun tanınan kanılar tarafınca doldurulduğunu savundu. Çünkü evvelki iki yüzyılda gezegenlerin pozisyonlarına dayalı meteorolojik varsayımlar yahut öbür çıkarımlar yapan yıllık kitaplar tanınan hale gelmişti.
Makaleye nazaran bu astrolojik yaklaşım, sadece Güneş’in etrafında dönen en büyük cisimlerin gezegen olabileceği algısını yerleştirmişti.
Metzger, “Bu küçük bir değişiklik üzere görünebilir ancak Galileo’dan aktarılan ana fikri baltaladı” sözlerini kullanarak, şunları söylemiş oldu:
“Gezegenler artık karmaşık yapıları, faal jeolojileri ve ömür ya da medeniyet barındırma potansiyeli taşımalarıyla tanımlanmıyordu. Bunun yerine, Güneş’in etrafındaki makul, idealize edilmiş yolları izlemeleri ve sıradan olmalarıyla tanımlandılar.”
Gezegen tarifindeki jeofiziksel aktivite vurgusu aslında 1960’larda Güneş Sistemi’ne yönelik ilginin artmasıyla bir daha popülerlik kazanmıştı. Bu durum bilim insanları içinde bölünmeye niye olmuştu.
IAU’nun 2006’da belirlediği kriterler ise bu tartışmayı bitmiş oldurmeyi amaçlıyordu. Lakin yeni araştırma, tartışmanın bitmediğinin en değerli göstergelerinden biri oldu.
Kaynak: Independent Türkçe