Barcali
Active member
- Katılım
- 14 Şub 2021
- Mesajlar
- 1,145
- Puanları
- 38
Toplu ağaç dikim kampanyaları iklim kriziyle uğraşta ne kadar tesirli? BBC
Türkiye’de 2019 yılından bu yana 11 Kasım, “Milli Ağaçlandırma Günü” olarak kutlanıyor.
Tarım ve Orman Bakanlığı #GeleceğeNefes kampanyası kapsamında, yanan orman alanları başta olmak üzere 711 farklı noktada, üç milyon fidan dikilmesinin hedeflendiğini duyurdu.
İklim krizinin yıkıcı tesirleri şiddetlendikçe ağaç dikimi, sorunun tahlilinde cazip bir alternatif olarak görülüyor. Pekala yaygın ağaçlandırma, iklim kriziyle çabada ne kadar tesirli?
AĞAÇLANDIRMA NEDİR, NASIL YAPILIR?
Ağaçlandırma, biroldukcaları için fidan dikimiyle eş manası. halbuki fidan dikimi, genel kanının bilakis ağaçlandırma sürecinin küçük bir kısmını oluşturuyor.
BBC Türkçe‘nin sorularını yanıtlayan Türkiye Erozyonla Gayret, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Müdafaa (TEMA) Vakfı İdare Konseyi Lideri Deniz Ataç, ağaçlandırmanın alanın belirlenip etüd çalışmaları yapılarak projelendirilmesinden, dikilen fidanların başka bitkilerin baskısından kurtulacak boya erişinceye kadar yaşamasını engelleyen şartları ortadan kaldıracak çalışmaları da kapsadığını belirtiyor.
Deniz Ataç, ”Ot alma, çapalama, sürgün denetimi üzere bakım çalışmaları ile kuruyan fidanların yerine yeni fidanların dikilmesini de kapsayan uzun müddetli bir çalışma. Alanda bakım çalışmaları en az üç yıl devam ediyor ve bu müddette ağaçlandırılan alan yakından izleniyor” diyor.
Türkiye’de ormanların tamamı devlet ormanı ve orman topraklarını Orman Genel Müdürlüğü yönetiyor. Ağaçlandırma çalışmalarının kıymetli bir kısmı, ağaçların zirve çatılarının yüzde 10’dan az oranda alanı örttüğü, gereğince ağaç sıklığının olmadığı boşluklu kapalı olarak nitelenen ya da ağaçsız orman yerlerinde yapılıyor.
Ataç, ”Orman ekosistemlerinde ekolojik bütünlüğün kaybolmasının ana sebebi; ağaçların çeşitli niçinlerle kesilmesi ya da yangın kararı kayıplar sebebiyle tahrip olmasıdır. Tahrip olmuş ormanların yine orman haline getirilmesi için yapılması gereken, ormanın asli ögesi olan ağaçları alana bir daha getirmektir. Yani sahanın ağaçlandırılmasıdır” diyor.
Orman Genel Müdürlüğü istatistiklerine bakılırsa, Türkiye’nin 1972 yılında 20,2 milyon hektar olan orman alanı 2020 yılında 22,9 milyon hektara çıktı. Boşluklu kapalı ormanların oranı 1972 yılında yüzde 56 iken, 2020 yılında yüzde 42’ye geriledi.
Bu müddette yaklaşık 3,6 milyon hektar alanda ağaçlandırma, 3,2 milyon hektar alanda rehabilitasyon çalışması gerçekleştirildiğini hatırlatan Ataç, orman alanının artmasında ve boşluklu orman oranının azalmasında, yapılan ağaçlandırma ve rehabilitasyon çalışmalarının kıymetli hissesi bulunduğunu belirtiyor.
AĞAÇLANDIRMANIN ORMAN ALANLARINA KATKISI
Buna rağmen ağaçlandırma çalışmalarının orman alanlarının genişlemesine katkısı, dünya genelinde çok sonlu ve Türkiye de bir istisna değil.
Birleşmiş Milletler Besin ve Tarım Örgütü (FAO) Global Orman Kaynakları Kıymetlendirme Raporu’nun 2020 neticelerina göre, dünya çapında orman alanlarının yüzde 93’ü (3,75 milyar hektar) doğal olarak gelişen ormanlardan oluşuyor. Ağaçlandırma yoluyla gelişen ormanların oranı yüzde 7 yani 290 milyon hektar.
Lakin bu yüzde yedilik kısmın yaklaşık yarısını, tek ya da iki tip ağaçla kaplı ve endüstriyel maksatlarla yetiştirilen ormanlar oluşturuyor. Başka yarısını doğal ormanlara benzeyen ve ekosistem tamiri üzere emellerle ormanlaştırılan alanlar oluşturuyor.
‘TÜRKİYE’DE ORMANLAŞMANIN ASIL SEBEBİ AĞAÇLANDIRMA DEĞİL BÜYÜK KENTLERE GÖÇ’
Ormancılık konusunda çalışmaların yayımlandığı milletlerarası mecmualardan International Forestry Review’de 2019’da yayımlanan ‘Türkiye’de ormanların değişimi ve ormansızlaşma’ başlıklı araştırma Türkiye’de 2005- 2015 yılları içinde, orman alanı artan vilayetlerdeki artış ölçüleriyle, o vilayetlerde yapılmış olan ağaçlandırma çalışmalarını kıyasladı.
Orman Genel Müdürlüğü datalarını temel alan araştırma bu ikisi içinde kuvvetli bir bağ olmadığını söylüyor. Örneğin bu 10 yıllık müddette, orman alanı en çok artan Kastamonu vilayetinde ormanlaşmanın yalnızca yüzde 5,25’inin ağaçlandırmadan kaynaklandığı belirlendi.
Araştırmanın müelliflerinden, Bartın Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Erdoğan Atmış, Türkiye’de ormanlaşmanın asıl sebebinin yapılan ağaçlandırma çalışmaları değil, köyden kente göçler olduğunu belirtiyor.
Atmış, ”Türkiye’de kırsal kesim bilhassa büyük Doğu ve Batı Karadeniz’den, Tabiat Anadolu’dan Akdeniz ve Ege’nin muhakkak bölgelerinden büyük kentlere göç edince buradaki tarlalar, meralar ormanlara dönüştü. Bunlar aslına bakarsan orman olan yerlerdi lakin beşerler, nüfus arttıkça bu ormanları açıp tarlalara dönüştürmüştü” diyor.
Prof. Atmış’a bakılırsa ”Bu, ormanların doğal olarak zaten yayılmasıyla ilgili bir artış” ve 1940’lı senelerdan bu yana yapılan ağaçlandırma çalışmalarının, Türkiye’nin orman alanlarına katkısı, bugünkü orman alanlarının yüzde 3,2’si kadar yani 714 bin hektar.
AĞAÇ DİKEREK İKLİM KRİZİYLE GAYRET EDEBİLİR MİYİZ?
Ormanlar, iklim kriziyle çabada insanlığın en kıymetli müttefiklerinden. Son 30 yılda yeryüzünde gerçekleşen insan kaynaklı karbon salımlarının yaklaşık yüzde 15’ini ormanlar temizledi.
Burada akla gelen birinci soru, yeni ağaçların bütün bu karbon tutma kapasitesine katkıda bulunup bulunmadığı oluyor. Ege Orman Vakfı Bilim Konseyi Üyesi Prof. Dr. Doğanay Tolunay, resmi karbon salımı hesaplamalarında dikilen ağaç ya da fidan sayısından çok ormanların tuttuğu toplam karbondioksit ölçüsünün dikkate alındığını hatırlatıyor:
”Türkiye’nin her bir metrekaresini bugün ormanlaştırıyor olsaydık, tutabileceğimiz en çok karbon ölçüsü 225 milyon ton karbondioksit muadili olurdu. halbuki atmosfere verdiğimiz sera gazı ölçüsü, 2019 itibariyle yaklaşık 506 milyon ton. Yani tüm ülkeyi ağaçlandırsak bile atmosfere yaptığımız salımların yarısını dahi karşılamıyor olurdu.”
TÜİK’in 2019 yılı Sera Gazı Emisyon Envanteri’ne nazaran, ormanların karbon tutma ölçüsü 2017-2019 yılları içinde 15 milyon ton geriledi. Rapora bakılırsa bu azalmada yangınlar ve kuraklık tesirliydi.
Prof. Atmış, ağaçlandırmanın, ormanlaşmaya sonlu katkısı ve dikilen fidanların hayatta kalıp kalmayacağına bağlı belirsizliğin karşısında, var olan ormanları muhafazanın iklim kriziyle çabada en tesirli formül olduğunu vurgulayıp şunları söylüyor:
”Orman bir ekosistem ve binlerce yılda oluşuyor. Ağaçlandırma ile ekosistemler kurmak için epey uzun vakit geçmesi gerekiyor. Kaldı ki her ağaçlandırma ormana dönüşmüyor, toplu yapılan ağaçlandırma günlerinde yol kenarları, okul bahçeleri üzere yerlere ekilen fidanların birden fazla bir daha sonraki seneye bile hayatta kalmıyor hatta birebir noktalarda yeniden tekrar ekim yapılıyor.”
ULUSAL AĞAÇLANDIRMA GÜNÜ
Tarım ve Orman Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğü Ağaçlandırma Dairesi Başkanlığı’nın BBC Türkçe ile paylaştığı bilgilere nazaran, Türkiye, 2008-2012 yılları içinde 2 milyon 429 bin hektar alanda ormanların geliştirilmesi ve genişletilmesine yönelik çalışmalar yaptı ve 2 milyar fidanı toprakla buluşturdu.
2019 yılında bilhassa son senelerda artan orman yangınları niçiniyle ziyan nazarann alanların bir daha ağaçlandırılması için vatandaşların da iştirakini sağlayan “Geleceğe Nefes” ağaçlandırma projesi uygulamaya kondu. 6 Kasım 2019 tarihindeki Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile her yıl 11 Kasım günü ‘Milli Ağaçlandırma Günü’ olarak kutlanmaya başladı. Bu kapsamda Tarım ve Orman Bakanlığı uyumunda, tüm yurtta eş vakitli olarak fidan dikim aktiflikleri düzenleniyor.
Projenin birinci yılında, 19 bin 326 hektar alanda, 13 milyon 791 bin 435 adet fidan toprakla buluştu. Çorum-Celilkırı’da 150 hektar alanda, üç bin kişinin iştirakiyle, 303 bin 150 adet fidan dikilerek Guinnes’in tek lokasyonda, sonlandırılmamış sayıda bir grup tarafınca, bir saat içerisinde en epey dikilen fidan rekoru kırıldı.
Geleceğe Nefes projesi iştirakçilerin ilgili internet sayfasından fiyatsız bir biçimde dikilecek fidanları sahiplenmesini sağlıyor. Buna rağmen dikilen fidanların gelişmeninin takibi çabucak hemen çevrimiçi olarak yapılamıyor. Ağaçlandırma Dairesi Başkanlığı, dikilen bu fidanların ne kadarının hayatta kaldığına dair yorum yapmadı.
TEMA, ağaçlandırma alanlarının yıllar ortasında değişimini de gösteren fotoğrafları internet sitesinde paylaşıyor.
Ege Orman Vakfı’nın paylaştığı bilgilere bakılırsa Türkiye’de fidanlar dikildikten daha sonra beş yıl boyunca her bir fidanın etrafındaki otlar temizleniyor, kuruyan fidanların yerine yenisi dikiliyor. Bu müddet ortasında dikilen fidanların yüzde 50’den çoksı kuruduysa bir daha ağaçlandırma kelam konusu oluyor.
Bakanlık, ağaçlandırma çalışmalarıyla bugün Türkiye yüzölçümünün yüzde 29’unu kaplayan orman varlığını 2023 yılında ülke yüzölçümünün yüzde 30’una çıkarmayı hedeflediğini söylüyor.
Türkiye’de 2019 yılından bu yana 11 Kasım, “Milli Ağaçlandırma Günü” olarak kutlanıyor.
Tarım ve Orman Bakanlığı #GeleceğeNefes kampanyası kapsamında, yanan orman alanları başta olmak üzere 711 farklı noktada, üç milyon fidan dikilmesinin hedeflendiğini duyurdu.
İklim krizinin yıkıcı tesirleri şiddetlendikçe ağaç dikimi, sorunun tahlilinde cazip bir alternatif olarak görülüyor. Pekala yaygın ağaçlandırma, iklim kriziyle çabada ne kadar tesirli?
AĞAÇLANDIRMA NEDİR, NASIL YAPILIR?
Ağaçlandırma, biroldukcaları için fidan dikimiyle eş manası. halbuki fidan dikimi, genel kanının bilakis ağaçlandırma sürecinin küçük bir kısmını oluşturuyor.
BBC Türkçe‘nin sorularını yanıtlayan Türkiye Erozyonla Gayret, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Müdafaa (TEMA) Vakfı İdare Konseyi Lideri Deniz Ataç, ağaçlandırmanın alanın belirlenip etüd çalışmaları yapılarak projelendirilmesinden, dikilen fidanların başka bitkilerin baskısından kurtulacak boya erişinceye kadar yaşamasını engelleyen şartları ortadan kaldıracak çalışmaları da kapsadığını belirtiyor.
Deniz Ataç, ”Ot alma, çapalama, sürgün denetimi üzere bakım çalışmaları ile kuruyan fidanların yerine yeni fidanların dikilmesini de kapsayan uzun müddetli bir çalışma. Alanda bakım çalışmaları en az üç yıl devam ediyor ve bu müddette ağaçlandırılan alan yakından izleniyor” diyor.
Türkiye’de ormanların tamamı devlet ormanı ve orman topraklarını Orman Genel Müdürlüğü yönetiyor. Ağaçlandırma çalışmalarının kıymetli bir kısmı, ağaçların zirve çatılarının yüzde 10’dan az oranda alanı örttüğü, gereğince ağaç sıklığının olmadığı boşluklu kapalı olarak nitelenen ya da ağaçsız orman yerlerinde yapılıyor.
Ataç, ”Orman ekosistemlerinde ekolojik bütünlüğün kaybolmasının ana sebebi; ağaçların çeşitli niçinlerle kesilmesi ya da yangın kararı kayıplar sebebiyle tahrip olmasıdır. Tahrip olmuş ormanların yine orman haline getirilmesi için yapılması gereken, ormanın asli ögesi olan ağaçları alana bir daha getirmektir. Yani sahanın ağaçlandırılmasıdır” diyor.
Orman Genel Müdürlüğü istatistiklerine bakılırsa, Türkiye’nin 1972 yılında 20,2 milyon hektar olan orman alanı 2020 yılında 22,9 milyon hektara çıktı. Boşluklu kapalı ormanların oranı 1972 yılında yüzde 56 iken, 2020 yılında yüzde 42’ye geriledi.
Bu müddette yaklaşık 3,6 milyon hektar alanda ağaçlandırma, 3,2 milyon hektar alanda rehabilitasyon çalışması gerçekleştirildiğini hatırlatan Ataç, orman alanının artmasında ve boşluklu orman oranının azalmasında, yapılan ağaçlandırma ve rehabilitasyon çalışmalarının kıymetli hissesi bulunduğunu belirtiyor.
AĞAÇLANDIRMANIN ORMAN ALANLARINA KATKISI
Buna rağmen ağaçlandırma çalışmalarının orman alanlarının genişlemesine katkısı, dünya genelinde çok sonlu ve Türkiye de bir istisna değil.
Birleşmiş Milletler Besin ve Tarım Örgütü (FAO) Global Orman Kaynakları Kıymetlendirme Raporu’nun 2020 neticelerina göre, dünya çapında orman alanlarının yüzde 93’ü (3,75 milyar hektar) doğal olarak gelişen ormanlardan oluşuyor. Ağaçlandırma yoluyla gelişen ormanların oranı yüzde 7 yani 290 milyon hektar.
Lakin bu yüzde yedilik kısmın yaklaşık yarısını, tek ya da iki tip ağaçla kaplı ve endüstriyel maksatlarla yetiştirilen ormanlar oluşturuyor. Başka yarısını doğal ormanlara benzeyen ve ekosistem tamiri üzere emellerle ormanlaştırılan alanlar oluşturuyor.
‘TÜRKİYE’DE ORMANLAŞMANIN ASIL SEBEBİ AĞAÇLANDIRMA DEĞİL BÜYÜK KENTLERE GÖÇ’
Ormancılık konusunda çalışmaların yayımlandığı milletlerarası mecmualardan International Forestry Review’de 2019’da yayımlanan ‘Türkiye’de ormanların değişimi ve ormansızlaşma’ başlıklı araştırma Türkiye’de 2005- 2015 yılları içinde, orman alanı artan vilayetlerdeki artış ölçüleriyle, o vilayetlerde yapılmış olan ağaçlandırma çalışmalarını kıyasladı.
Orman Genel Müdürlüğü datalarını temel alan araştırma bu ikisi içinde kuvvetli bir bağ olmadığını söylüyor. Örneğin bu 10 yıllık müddette, orman alanı en çok artan Kastamonu vilayetinde ormanlaşmanın yalnızca yüzde 5,25’inin ağaçlandırmadan kaynaklandığı belirlendi.
Araştırmanın müelliflerinden, Bartın Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Erdoğan Atmış, Türkiye’de ormanlaşmanın asıl sebebinin yapılan ağaçlandırma çalışmaları değil, köyden kente göçler olduğunu belirtiyor.
Atmış, ”Türkiye’de kırsal kesim bilhassa büyük Doğu ve Batı Karadeniz’den, Tabiat Anadolu’dan Akdeniz ve Ege’nin muhakkak bölgelerinden büyük kentlere göç edince buradaki tarlalar, meralar ormanlara dönüştü. Bunlar aslına bakarsan orman olan yerlerdi lakin beşerler, nüfus arttıkça bu ormanları açıp tarlalara dönüştürmüştü” diyor.
Prof. Atmış’a bakılırsa ”Bu, ormanların doğal olarak zaten yayılmasıyla ilgili bir artış” ve 1940’lı senelerdan bu yana yapılan ağaçlandırma çalışmalarının, Türkiye’nin orman alanlarına katkısı, bugünkü orman alanlarının yüzde 3,2’si kadar yani 714 bin hektar.
AĞAÇ DİKEREK İKLİM KRİZİYLE GAYRET EDEBİLİR MİYİZ?
Ormanlar, iklim kriziyle çabada insanlığın en kıymetli müttefiklerinden. Son 30 yılda yeryüzünde gerçekleşen insan kaynaklı karbon salımlarının yaklaşık yüzde 15’ini ormanlar temizledi.
Burada akla gelen birinci soru, yeni ağaçların bütün bu karbon tutma kapasitesine katkıda bulunup bulunmadığı oluyor. Ege Orman Vakfı Bilim Konseyi Üyesi Prof. Dr. Doğanay Tolunay, resmi karbon salımı hesaplamalarında dikilen ağaç ya da fidan sayısından çok ormanların tuttuğu toplam karbondioksit ölçüsünün dikkate alındığını hatırlatıyor:
”Türkiye’nin her bir metrekaresini bugün ormanlaştırıyor olsaydık, tutabileceğimiz en çok karbon ölçüsü 225 milyon ton karbondioksit muadili olurdu. halbuki atmosfere verdiğimiz sera gazı ölçüsü, 2019 itibariyle yaklaşık 506 milyon ton. Yani tüm ülkeyi ağaçlandırsak bile atmosfere yaptığımız salımların yarısını dahi karşılamıyor olurdu.”
TÜİK’in 2019 yılı Sera Gazı Emisyon Envanteri’ne nazaran, ormanların karbon tutma ölçüsü 2017-2019 yılları içinde 15 milyon ton geriledi. Rapora bakılırsa bu azalmada yangınlar ve kuraklık tesirliydi.
Prof. Atmış, ağaçlandırmanın, ormanlaşmaya sonlu katkısı ve dikilen fidanların hayatta kalıp kalmayacağına bağlı belirsizliğin karşısında, var olan ormanları muhafazanın iklim kriziyle çabada en tesirli formül olduğunu vurgulayıp şunları söylüyor:
”Orman bir ekosistem ve binlerce yılda oluşuyor. Ağaçlandırma ile ekosistemler kurmak için epey uzun vakit geçmesi gerekiyor. Kaldı ki her ağaçlandırma ormana dönüşmüyor, toplu yapılan ağaçlandırma günlerinde yol kenarları, okul bahçeleri üzere yerlere ekilen fidanların birden fazla bir daha sonraki seneye bile hayatta kalmıyor hatta birebir noktalarda yeniden tekrar ekim yapılıyor.”
ULUSAL AĞAÇLANDIRMA GÜNÜ
Tarım ve Orman Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğü Ağaçlandırma Dairesi Başkanlığı’nın BBC Türkçe ile paylaştığı bilgilere nazaran, Türkiye, 2008-2012 yılları içinde 2 milyon 429 bin hektar alanda ormanların geliştirilmesi ve genişletilmesine yönelik çalışmalar yaptı ve 2 milyar fidanı toprakla buluşturdu.
2019 yılında bilhassa son senelerda artan orman yangınları niçiniyle ziyan nazarann alanların bir daha ağaçlandırılması için vatandaşların da iştirakini sağlayan “Geleceğe Nefes” ağaçlandırma projesi uygulamaya kondu. 6 Kasım 2019 tarihindeki Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile her yıl 11 Kasım günü ‘Milli Ağaçlandırma Günü’ olarak kutlanmaya başladı. Bu kapsamda Tarım ve Orman Bakanlığı uyumunda, tüm yurtta eş vakitli olarak fidan dikim aktiflikleri düzenleniyor.
Projenin birinci yılında, 19 bin 326 hektar alanda, 13 milyon 791 bin 435 adet fidan toprakla buluştu. Çorum-Celilkırı’da 150 hektar alanda, üç bin kişinin iştirakiyle, 303 bin 150 adet fidan dikilerek Guinnes’in tek lokasyonda, sonlandırılmamış sayıda bir grup tarafınca, bir saat içerisinde en epey dikilen fidan rekoru kırıldı.
Geleceğe Nefes projesi iştirakçilerin ilgili internet sayfasından fiyatsız bir biçimde dikilecek fidanları sahiplenmesini sağlıyor. Buna rağmen dikilen fidanların gelişmeninin takibi çabucak hemen çevrimiçi olarak yapılamıyor. Ağaçlandırma Dairesi Başkanlığı, dikilen bu fidanların ne kadarının hayatta kaldığına dair yorum yapmadı.
TEMA, ağaçlandırma alanlarının yıllar ortasında değişimini de gösteren fotoğrafları internet sitesinde paylaşıyor.
Ege Orman Vakfı’nın paylaştığı bilgilere bakılırsa Türkiye’de fidanlar dikildikten daha sonra beş yıl boyunca her bir fidanın etrafındaki otlar temizleniyor, kuruyan fidanların yerine yenisi dikiliyor. Bu müddet ortasında dikilen fidanların yüzde 50’den çoksı kuruduysa bir daha ağaçlandırma kelam konusu oluyor.
Bakanlık, ağaçlandırma çalışmalarıyla bugün Türkiye yüzölçümünün yüzde 29’unu kaplayan orman varlığını 2023 yılında ülke yüzölçümünün yüzde 30’una çıkarmayı hedeflediğini söylüyor.