Türkiye yeşil hidrojende rekabetçi olabilir mi? EROL OYTUN ERCAN
Son vakit içinderda global güç denkleminde hidrojene yönelik teşebbüslerin sayısı artıyor. Bu alanda öncü ülkelerden biri olan Almanya farklı kaynaklardan hidrojen temini üzerinde çalışırken, karbon salınımı konusunda dünyanın gündemindeki ülkelerden biri olan Çin de yeşil hidrojen üretiminde altyapı oluşturuyor.
Global olarak güç gündeminin öne çıkan başlıklarından biri olan yeşil hidrojende Türkiye’nin de ismi geçmeye başladı. Ama uzmanlar Türkiye’nin bu alanda birfazlaca konut ödevi olduğuna dikkat çekiyor.
Almanya-Türk Ticaret ve Sanayi Odası Lideri Markus Slevogt, AA’ya verdiği bir röportajda Türkiye’nin Almanya’nın yeşil hidrojen ithal edeceği potansiyel tedarikçiler içinde bulunduğunu belirtmişti.
“AHK olarak güç kesimindeki oyunculara dayanak olduğumuz üzere yeşil hidrojende de Türkiye’ye birebir dayanağı vereceğiz.” diyen Slevogt, Türkiye’nin ihracatının yüzde 50’den çoksını Avrupa bölgesine yaptığını ve Türk sanayisinin önümüzdeki senelerda bu değişimden etkilenerek iklim dostu teknolojilere yönelebileceğini söylemiş oldu.
Türkiye’nin büyük bir yatırıma muhtaçlığı var
GAZBİR-GAZMER Pak Güç Teknolojileri Merkezi araştırmacıları ise Türkiye’nin büyük bir yatırıma muhtaçlığı olduğunu ve devletin yol haritası oluşturması gerektiğini söylüyor.
Maliyet konusunda başka ülkelere bakılırsa Türkiye’nin rekabetçiliğinin düşük olabileceğini belirten Pak Güç Teknolojileri Merkezi Ar-Ge Yöneticisi Mehmet Kürşad Marancı, “Güneş gücüyle üretim konusunda rekabet edebilirliğimiz bulunuyor. Türkiye’nin Avrupa’ya ihracat konusunda da taşıma avantajı var” dedi.
İngiltere üzere Türkiye’nin de hidrojen üretimi için bir strateji planı ortaya koyması gerektiğini belirten Marancı, “Bizim de hidrojen üretimi ile ilgili bir strateji planımız olmalı. Hidrojen karbon salınımı açısından da etrafa hassas bir gaz” dedi.
Hidrojen ölçüsünün artırılması güvenlikle ilgili meseleler yaratabilir
Şu ana kadar doğalgazın içine yüzde 20 hidrojen karıştırarak laboratuvardaki konut testlerinde kullandıklarını söyleyen Marancı, hidrojen ölçüsünün niye daha fazla artırılamadığına ait soruya şu biçimde karşılık verdi:
“Türkiye’deki doğalgaz altyapısının büyük bir kısmı çelik ve polietilen. Polietilende bir dert yok lakin çelik borular hidrojenin doğalgaza karıştırılması konusunda meşakkat yaratabiliyor. Hidrojen ölçüsünün artırılması güvenlikle ilgili sıkıntılar da yaratabilir. Doğalgazın yanma-patlama aralığı yüzde 5-15 aralığında bulunurken hidrojen için bu yüzde 4-70 aralığında.”
Meskende kullanılan kombi ve ocak üzere ekipmanların da bu parametrelere bakılırsa yavaş bir değişim gösterdiğini belirten Marancı, ekipmanlardaki değişimin güvenliği artırarak hidrojen karıştırılma oranının da artırabileceğini belirtti.
Türkiye’deki doğalgaz altyapısının büyük bir kısmı çelik ve polietilen. Polietilende bir meşakkat yok lakin çelik borular hidrojenin doğalgaza karıştırılması konusunda zahmet yaratabiliyor.
En âlâ senaryoda maliyet doğalgazın 5-6 katı
Pak Güç Merkezi’nin Ağustos ayında yayımladığı hidrojen raporunda yer alan en âlâ üretim senaryosunda ise standart metreküp başına üretim maliyetinin 8,23 TL olduğu tabir ediliyor.
Marancı ise laboratuvardaki üretim maliyetinin standart metreküp doğalgaz fiyatının 8-10 katını bulduğunu, alana şu an çıksalar bile bu maliyetin en çok doğalgaz fiyatının 5-6 katına inebileceğini vurguladı.
Yeşil hidrojenin üretiminde maliyetin yüzde 80’lik kısmını elektrolizör heyetim ve işletme maliyeti oluştururken yüzde 9-12’lik kısmını elektrik, yüzde 9’luk kısmını da su arıtım aygıtı konseyimi oluşturuyor.
“Yüzde 5 hidrojen karıştırmak istesek 2,4 milyar metreküplük hidrojen gereksinimi doğuyor”
Pak Güç Teknolojileri Merkezi Proje ve Memleketler arası İlgiler Müdürü Mehmet Şerif Sarıkaya ise üretim ölçeğine asıl sorunun elektrolizör tedariki olduğunu ve elektrolizör üreticisi olmanın kıymetli olduğuna dikkat çekti.
1 megawattlık elektrolizörle saatte 250 metreküp hidrojen üretilebildiğini belirten Sarıkaya, “Türkiye’de bir yılda tüketilen doğalgaza yüzde 5 hidrojen karıştırmak istesek 2,4 milyar metreküplük hidrojen gereksinimi ortaya çıkıyor bu da yıllık 7-10 terawatt saatlik bir yenilenebilir güç muhtaçlığını doğuruyor. Türkiye’nin yıllık elektrik tüketimi 300 terawatt saat civarında.” dedi.
İngiltere’den 4 milyar sterlinlik hidrojen planı
İngiltere, 2050 yılına kadar güç tüketiminin yüzde 35’e kadarını mavi hidrojenden karşılamak için 2030 yılına kadar hidrojen üretimine 4 milyar sterlin yatırım yapacaklarını ve 9 bin kişilik istihdam yaratacaklarını söylemiş oldu.
İngiltere Hidrojen ve Yakıt Hücresi Derneği Lideri Chris Jackson ise mavi hidrojenin en güzel ihtimalle kıymetli bir avuntu olacağını, en makus ihtimalle ise fosil yakıt kullanmasına bağımlılığın devam etmesini sağlayacağını söyleyerek bakılırsavden ayrıldı.
Mavi hidrojen daha çevreci değil
Yeşil hidrojen suyun elektrolize edilmesi ve hidrojen atomlarının oksijen atomlarından ayrılmasıyla üretilirken mavi hidrojen metanın yüksek sıcaklıklarda hidrojen ve karbon monoksite ayrıştırılmasıyla elde ediliyor.
Yeşil hidrojen suyun ayrıştırılmasıyla üretildiği için daha etraf dostu olarak biliniyor lakin elektroliz süreci için yenilenebilir güç kaynakları kullanılmadığında karbon salınımı çok yüksek ölçülerde olabiliyor.
Energy Science & Engineering mecmuasında yayımlanan bir rapor ise mavi hidrojenin üretiminde salınan sera gazı ölçüsünün önemli derecede yüksek olduğunu ve net sıfır karbon salınımına sahip bir yakıt olamayacağını söylüyor.
Türkiye’de Pak Güç Merkezi’nin laboratuvarında ise yeşil hidrojen üretimi için çalışmalar yürütülüyor.
Çin dev yeşil hidrojen projesini onayladı
Çin, İç Moğolistan bölgesinde güneş ve rüzgar gücüyle üretim yapacak büyük bir yeşil hidrojen tesisi kurulmasını onayladı. Tesis 1,85 gigawatt güneş gücü ve 370 megawatt rüzgar gücüyle yıllık 66 bin 900 ton yeşil hidrojen üretecek. Projenin Ekim ayında başlaması ve 2023’ün ortalarına hakikat operasyonel hale gelmesi planlanıyor.
Bloomberg NEF Analisti Xiaoting Wang’a nazaran, burada üretilecek hidrojen ölçüsüyle yıllık 180 milyon galon akaryakıtın kullanması kompanse edilebilir. Lakin Çin’in yükselen hidrojen sanayisinin hala yakıtın nasıl depolanacağı ve kullanılacağıyla ilgili meseleleri var.
İç Moğolistan’da kurulacak tesislerle birlikte üretilen elektriğin yüzde 20’den azının şebekeye verilmesi beklenirken geri kalanı büsbütün hidrojen üretimi için kullanılacak. Çin’de yenilenebilir güç ve hidrojen üretimiyle ilgili birçok projenin ana hedefi aslında elektrik üretimini artırmak. Hidrojen üretimiyse bunun yanında yalnızca onay için bir kılıf olarak görülüyor.
Global piyasanın ürettiğinden daha fazla elektrolizöre muhtaçlık var
Tesisin söylenen ölçülerde hidrojen üretebilmesi için en azından 465 megawattlık elektrolizöre gereksinimi var. 2020 yılında global elektrolizör ticareti ise yaklaşık 200 megawatt değerindeyken 2021 yılında bunun 400 megawatta ulaşması bekleniyor. Wang ise bu projenin global piyasanın ürettiğinden daha fazla elektrolizöre muhtaçlığı olduğunu söylüyor.
Çin’deki büyük hidrojen projelerinin değerli bir kısmı Sinopec ya da Ningxia Baofeng Energy üzere kesim devleri tarafınca yönetiliyor.
Son vakit içinderda global güç denkleminde hidrojene yönelik teşebbüslerin sayısı artıyor. Bu alanda öncü ülkelerden biri olan Almanya farklı kaynaklardan hidrojen temini üzerinde çalışırken, karbon salınımı konusunda dünyanın gündemindeki ülkelerden biri olan Çin de yeşil hidrojen üretiminde altyapı oluşturuyor.
Global olarak güç gündeminin öne çıkan başlıklarından biri olan yeşil hidrojende Türkiye’nin de ismi geçmeye başladı. Ama uzmanlar Türkiye’nin bu alanda birfazlaca konut ödevi olduğuna dikkat çekiyor.
Almanya-Türk Ticaret ve Sanayi Odası Lideri Markus Slevogt, AA’ya verdiği bir röportajda Türkiye’nin Almanya’nın yeşil hidrojen ithal edeceği potansiyel tedarikçiler içinde bulunduğunu belirtmişti.
“AHK olarak güç kesimindeki oyunculara dayanak olduğumuz üzere yeşil hidrojende de Türkiye’ye birebir dayanağı vereceğiz.” diyen Slevogt, Türkiye’nin ihracatının yüzde 50’den çoksını Avrupa bölgesine yaptığını ve Türk sanayisinin önümüzdeki senelerda bu değişimden etkilenerek iklim dostu teknolojilere yönelebileceğini söylemiş oldu.
Türkiye’nin büyük bir yatırıma muhtaçlığı var
GAZBİR-GAZMER Pak Güç Teknolojileri Merkezi araştırmacıları ise Türkiye’nin büyük bir yatırıma muhtaçlığı olduğunu ve devletin yol haritası oluşturması gerektiğini söylüyor.
Maliyet konusunda başka ülkelere bakılırsa Türkiye’nin rekabetçiliğinin düşük olabileceğini belirten Pak Güç Teknolojileri Merkezi Ar-Ge Yöneticisi Mehmet Kürşad Marancı, “Güneş gücüyle üretim konusunda rekabet edebilirliğimiz bulunuyor. Türkiye’nin Avrupa’ya ihracat konusunda da taşıma avantajı var” dedi.
İngiltere üzere Türkiye’nin de hidrojen üretimi için bir strateji planı ortaya koyması gerektiğini belirten Marancı, “Bizim de hidrojen üretimi ile ilgili bir strateji planımız olmalı. Hidrojen karbon salınımı açısından da etrafa hassas bir gaz” dedi.
Hidrojen ölçüsünün artırılması güvenlikle ilgili meseleler yaratabilir
Şu ana kadar doğalgazın içine yüzde 20 hidrojen karıştırarak laboratuvardaki konut testlerinde kullandıklarını söyleyen Marancı, hidrojen ölçüsünün niye daha fazla artırılamadığına ait soruya şu biçimde karşılık verdi:
“Türkiye’deki doğalgaz altyapısının büyük bir kısmı çelik ve polietilen. Polietilende bir dert yok lakin çelik borular hidrojenin doğalgaza karıştırılması konusunda meşakkat yaratabiliyor. Hidrojen ölçüsünün artırılması güvenlikle ilgili sıkıntılar da yaratabilir. Doğalgazın yanma-patlama aralığı yüzde 5-15 aralığında bulunurken hidrojen için bu yüzde 4-70 aralığında.”
Meskende kullanılan kombi ve ocak üzere ekipmanların da bu parametrelere bakılırsa yavaş bir değişim gösterdiğini belirten Marancı, ekipmanlardaki değişimin güvenliği artırarak hidrojen karıştırılma oranının da artırabileceğini belirtti.
Türkiye’deki doğalgaz altyapısının büyük bir kısmı çelik ve polietilen. Polietilende bir meşakkat yok lakin çelik borular hidrojenin doğalgaza karıştırılması konusunda zahmet yaratabiliyor.
En âlâ senaryoda maliyet doğalgazın 5-6 katı
Pak Güç Merkezi’nin Ağustos ayında yayımladığı hidrojen raporunda yer alan en âlâ üretim senaryosunda ise standart metreküp başına üretim maliyetinin 8,23 TL olduğu tabir ediliyor.
Marancı ise laboratuvardaki üretim maliyetinin standart metreküp doğalgaz fiyatının 8-10 katını bulduğunu, alana şu an çıksalar bile bu maliyetin en çok doğalgaz fiyatının 5-6 katına inebileceğini vurguladı.
Yeşil hidrojenin üretiminde maliyetin yüzde 80’lik kısmını elektrolizör heyetim ve işletme maliyeti oluştururken yüzde 9-12’lik kısmını elektrik, yüzde 9’luk kısmını da su arıtım aygıtı konseyimi oluşturuyor.
“Yüzde 5 hidrojen karıştırmak istesek 2,4 milyar metreküplük hidrojen gereksinimi doğuyor”
Pak Güç Teknolojileri Merkezi Proje ve Memleketler arası İlgiler Müdürü Mehmet Şerif Sarıkaya ise üretim ölçeğine asıl sorunun elektrolizör tedariki olduğunu ve elektrolizör üreticisi olmanın kıymetli olduğuna dikkat çekti.
1 megawattlık elektrolizörle saatte 250 metreküp hidrojen üretilebildiğini belirten Sarıkaya, “Türkiye’de bir yılda tüketilen doğalgaza yüzde 5 hidrojen karıştırmak istesek 2,4 milyar metreküplük hidrojen gereksinimi ortaya çıkıyor bu da yıllık 7-10 terawatt saatlik bir yenilenebilir güç muhtaçlığını doğuruyor. Türkiye’nin yıllık elektrik tüketimi 300 terawatt saat civarında.” dedi.
İngiltere’den 4 milyar sterlinlik hidrojen planı
İngiltere, 2050 yılına kadar güç tüketiminin yüzde 35’e kadarını mavi hidrojenden karşılamak için 2030 yılına kadar hidrojen üretimine 4 milyar sterlin yatırım yapacaklarını ve 9 bin kişilik istihdam yaratacaklarını söylemiş oldu.
İngiltere Hidrojen ve Yakıt Hücresi Derneği Lideri Chris Jackson ise mavi hidrojenin en güzel ihtimalle kıymetli bir avuntu olacağını, en makus ihtimalle ise fosil yakıt kullanmasına bağımlılığın devam etmesini sağlayacağını söyleyerek bakılırsavden ayrıldı.
Mavi hidrojen daha çevreci değil
Yeşil hidrojen suyun elektrolize edilmesi ve hidrojen atomlarının oksijen atomlarından ayrılmasıyla üretilirken mavi hidrojen metanın yüksek sıcaklıklarda hidrojen ve karbon monoksite ayrıştırılmasıyla elde ediliyor.
Yeşil hidrojen suyun ayrıştırılmasıyla üretildiği için daha etraf dostu olarak biliniyor lakin elektroliz süreci için yenilenebilir güç kaynakları kullanılmadığında karbon salınımı çok yüksek ölçülerde olabiliyor.
Energy Science & Engineering mecmuasında yayımlanan bir rapor ise mavi hidrojenin üretiminde salınan sera gazı ölçüsünün önemli derecede yüksek olduğunu ve net sıfır karbon salınımına sahip bir yakıt olamayacağını söylüyor.
Türkiye’de Pak Güç Merkezi’nin laboratuvarında ise yeşil hidrojen üretimi için çalışmalar yürütülüyor.
Çin dev yeşil hidrojen projesini onayladı
Çin, İç Moğolistan bölgesinde güneş ve rüzgar gücüyle üretim yapacak büyük bir yeşil hidrojen tesisi kurulmasını onayladı. Tesis 1,85 gigawatt güneş gücü ve 370 megawatt rüzgar gücüyle yıllık 66 bin 900 ton yeşil hidrojen üretecek. Projenin Ekim ayında başlaması ve 2023’ün ortalarına hakikat operasyonel hale gelmesi planlanıyor.
Bloomberg NEF Analisti Xiaoting Wang’a nazaran, burada üretilecek hidrojen ölçüsüyle yıllık 180 milyon galon akaryakıtın kullanması kompanse edilebilir. Lakin Çin’in yükselen hidrojen sanayisinin hala yakıtın nasıl depolanacağı ve kullanılacağıyla ilgili meseleleri var.
İç Moğolistan’da kurulacak tesislerle birlikte üretilen elektriğin yüzde 20’den azının şebekeye verilmesi beklenirken geri kalanı büsbütün hidrojen üretimi için kullanılacak. Çin’de yenilenebilir güç ve hidrojen üretimiyle ilgili birçok projenin ana hedefi aslında elektrik üretimini artırmak. Hidrojen üretimiyse bunun yanında yalnızca onay için bir kılıf olarak görülüyor.
Global piyasanın ürettiğinden daha fazla elektrolizöre muhtaçlık var
Tesisin söylenen ölçülerde hidrojen üretebilmesi için en azından 465 megawattlık elektrolizöre gereksinimi var. 2020 yılında global elektrolizör ticareti ise yaklaşık 200 megawatt değerindeyken 2021 yılında bunun 400 megawatta ulaşması bekleniyor. Wang ise bu projenin global piyasanın ürettiğinden daha fazla elektrolizöre muhtaçlığı olduğunu söylüyor.
Çin’deki büyük hidrojen projelerinin değerli bir kısmı Sinopec ya da Ningxia Baofeng Energy üzere kesim devleri tarafınca yönetiliyor.